صادق راستگو

آخرین سفر وزیر امور خارجه امریکا که یک سفر چند روزه به چند کشور اروپایی و امریکایی به‌شمار می‌رود، در واقع آخرین تلاش مایک پمپئو است تا به‌عنوان وزیر دولت ترامپ آخرین نکات و مسائلی که توسط تیم کاخ سفید طراحی شده را اجرائی کند. با این حال پمپئو مانند همیشه نمی‌تواند با قدرت در کشورهای دیگر به اظهارنظر پرداخته و از موضع بالا با مقامات این کشورها گفت‌وگو کند.

رفتارهای زشت و زننده وزیر امور خارجه امریکا در طول سه سال گذشته باعث‌شده تا میهمان قابل احترامی برای هیچ کشوری نباشد، حتی متحدان امریکا از نحوه صحبت و برخوردهای او ناراحت و عصبانی هستند و به‌دلیل نوع ادبیاتی که با آن سخن می‌گوید، با او چندان میانه‌ای ندارند. شاید در کنار رفتن ترامپ، نبودن پمپئو در وزارت خارجه امریکا یکی از شادی‌های مردم و مقامات کشورهای مختلف باشد.

با این حال، وزیر امور خارجه دولت ترامپ در این سفر هم مانند همه سه سال گذشته در تلاش است تا پرونده‌های حل‌نشده متعددی را پیگیری کند و به‌نوعی به سرانجام برساند. این مساله تا آنجا برای ترامپ و پمپئو اهمیت دارد که در تلاش هستند تا آخرین لحظه در این مورد کوتاه نیامده و مسائل را پیگیری کنند، ولی شواهد می‌گوید که از پمپئو دیگر به‌عنوان وزیر خارجه قدرتمند امریکا کسی استقبال نخواهد کرد.

در حالی که ایران و برجام از محورهای رایزنی‌های پمپئو در پاریس عنوان شده است، ‌روزنامه فرانسوی فیگارو در گزارشی نوشته است: اروپایی‌ها در تلاش هستند که این توافق (برجام) را حداقل تا به منصب رسیدن جو بایدن نجات دهند؛ کسی که وعده داده به دیپلماسی (با ایران) بازخواهد گشت.

در این بین و بر اساس گزارش‌ها آنچه بیش از همه برای اروپا نگران‌کننده است، رفتار دولت ترامپ در دو ماه آینده است. به گزارش روزنامه فرانسوی لوموند ممکن است دولت ترامپ این چند هفته باقی‌مانده از عمر خود را آخرین فرصت برای به دام انداختن ایران تلقی کند و تلاش کند این کشور را با تشدید مجازات‌های اقتصادی، حملات سایبری، ضبط نفتکش‌ها و یا قتل مقامات سپاه پاسداران به واکنش و درگیری وادارد.

آنطور که انتظار می‌رفت سفر پمپئو به ترکیه هم از همان ابتدا با واکنش منفی مقامات این کشور روبه‌رو شد، رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه ترکیه حتی حاضر به دیدار با وزیر امور خارجه امریکا نشدند. پمپئو به ترکیه سفر کرد تا با «بارتولومیو» یکم سراسقف استانبول دیدار کند او درخواست دیدار با اردوغان در همان شهر را داده بود که اردوغان آن را رد کرد. پس از آن پمپئو از مولود چاووش اوغلو خواست که در استانبول باهم دیدار کنند، اما اوغلو گفت که او باید به آنکارا بیاید که وزیر خارجه امریکا این موضوع را نپذیرفته است.

بر اساس گزارش رسانه‌های ترکیه‌ای پمپئو اعلام کرده است: اگر اردوغان در استانبول حضور خواهد یافت، می‌شود با وی دیدار کرد، اما ریاست‌جمهوری ترکیه درخواست وزیر امورخارجه ترامپ را برای برگزاری نشست به‌خاطر آنکه آن را مخالف با عرف دیپلماتیک دانسته، رد کرده است. البته اردوغان گاهی با برخی از سران کشورها در شهر استانبول دیدار می‌کند، اما به‌نظر می‌رسد که مشکل دیدار رئیس‌جمهوری ترکیه، خود پمپئو و نه محل دیدار وی باشد.

اکنون می‌توان سفر پمپئو به این دو کشور را در همین میانه راه سفری شکست‌خورده عنوان کرد و بعید است دیگر کشورها هم استقبالی از وی داشته باشند. دولت ترامپ  از بدترین و غیرمنطقی‌ترین روش‌ها در تعامل با جامعه بین‌الملل استفاده کرد و اساسا با منطق زور اهداف خود را پیگیری می‌کرد و ابایی از تحقیر دیگران نداشت. همین رویه باعث‌شده که بعد از پیروزی بایدن اغلب کشورها پیروزی وی را تبریک گفته و مشروعیت وی را به‌عنوان رئیس‌جمهور امریکا به رسمیت بشناسند. با این اوصاف بهتر است پمپئو دست از سفر بی‌حاصل به کشورهای منطقه بردارد و به فکر استراحت و بازنشستگی خود باشد.