امید محمدی

دریانوردی نقشی حیاتی در انتقال کالا‌ها و محصولات بین کشور‌ها ایفا می‌کند. در حدود ۸۰ درصد از حجم تجارت جهانی از طریق حمل‌ونقل دریایی انجام می‌شود که این خود نشان‌دهنده اهمیت بالای این صنعت در رشد اقتصادی و تامین نیاز‌های کشور‌ها است. این سیستم حمل‌ونقل باعث ایجاد پیوند‌های اقتصادی بین کشور‌ها می‌شود و از عوامل اصلی در گسترش تجارت بین‌المللی به‌شمار می‌آید. افزایش جمعیت جهانی و نیاز فزاینده به کالاها، اهمیت صنعت دریانوردی را دوچندان کرده است. از سوی دیگر، چالش‌هایی همچون کاهش منابع طبیعی، تغییرات اقلیمی و مسائل زیست‌محیطی نیز تاثیرات گسترده‌ای بر این صنعت داشته‌اند. در نتیجه، سازمان‌ها و نهاد‌های بین‌المللی به دنبال توسعه فناوری‌ها و راهکار‌هایی برای کاهش آثار زیان‌بار زیست‌محیطی دریانوردی هستند.

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که دریانوردی در سال‌های اخیر با آن مواجه بوده است، تاثیرات تغییرات اقلیمی است. افزایش سطح آب دریاها، توفان‌های شدیدتر و غیرقابل‌پیش‌بینی و تغییرات در الگو‌های آب‌وهوایی همه و همه به چالش‌هایی برای صنعت دریانوردی و حمل‌ونقل دریایی تبدیل‌شده‌اند. در این راستا، سازمان جهانی دریانوردی تلاش می‌کند تا با ارائه مقررات و راهکار‌های جدید، کاهش اثرات مخرب زیست‌محیطی را تسهیل کند و صنعت دریانوردی را به سمت استفاده از فناوری‌های سبزتر و پایدارتر سوق دهد.

برای مقابله با تغییرات اقلیمی، افزایش بهره‌وری سوخت و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر یکی از اهداف اصلی سازمان جهانی دریانوردی است. برخی از شرکت‌های بزرگ حمل‌ونقل دریایی در حال حاضر به استفاده از سوخت‌های کم‌کربن و فناوری‌های نوین برای کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و حفظ اکوسیستم‌های دریایی روی آورده‌اند؛ اما همچنان راه طولانی در پیش است تا تمام بخش‌های این صنعت به‌صورت گسترده از این راهکار‌ها بهره‌مند شوند.

در کنار اهمیت اقتصادی و زیست‌محیطی دریانوردی، دریانوردان به‌عنوان نیرو‌های اصلی این صنعت، نقشی اساسی در تداوم جریان تجارت بین‌المللی دارند. دریانوردان که بیشتر اوقات خود را دور از خانه و خانواده سپری می‌کنند، با چالش‌های زیادی از جمله شرایط دشوار کاری، دوری از خانواده و مواجهه با مخاطرات طبیعی مواجه هستند.

یکی از موضوعات محوری روز جهانی دریانوردی، توجه به رفاه و حقوق دریانوردان است. در سال‌های اخیر، سازمان‌های بین‌المللی تلاش کرده‌اند تا با تصویب قوانین و مقرراتی در زمینه حقوق کارگران دریایی، شرایط کاری بهتری برای این قشر ایجاد کنند. این اقدامات شامل تضمین ایمنی، بهداشت و امنیت شغلی برای دریانوردان است که در نهایت باعث بهبود وضعیت این صنعت نیز خواهد شد، اما تجارت روزافزون دریایی مخاطرات بسیاری نیز برای محیط زیست داشته است که در صورت ادامه یافتن می‌تواند تجارت را نیز تحت تاثیر قرار داد. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات محیط‌زیست دریایی ناشی از دریانوردی، نشت نفت و سوخت‌های فسیلی است. نشت‌های نفتی به‌طور مستقیم اکوسیستم‌های حساس دریایی را آلوده می‌کنند و به مرگ آبزیان، از جمله ماهیان و پرندگان دریایی، منجر می‌شوند. حتی مقادیر کم نفت می‌تواند به کاهش کیفیت آب و آسیب به زیستگاه‌های طبیعی منجر شود.

علاوه بر این، انتشار گاز‌های گلخانه‌ای ناشی از سوخت‌های فسیلی کشتی‌ها، به افزایش سطح دی‌اکسید کربن در جو کمک می‌کند و تغییرات اقلیمی را تشدید می‌کند. افزایش دمای آب اقیانوس‌ها و ذوب یخ‌های قطبی از جمله پیامد‌های تغییرات اقلیمی است که مستقیما بر محیط‌زیست دریایی تاثیر می‌گذارد.

زباله‌های پلاستیکی که توسط کشتی‌ها به دریا ریخته می‌شوند نیز تهدیدی جدی برای حیات دریایی محسوب می‌شوند. پلاستیک‌ها به مرور زمان به قطعات ریزتر تجزیه‌شده و به‌عنوان میکروپلاستیک‌ها در زنجیره غذایی دریایی قرار می‌گیرند که به سلامت حیوانات و حتی انسان‌ها آسیب می‌رساند.

آلودگی صوتی نیز یکی دیگر از مخاطراتی است که دریانوردی برای محیط‌زیست دریایی به وجود می‌آورد. صدای موتور‌های کشتی‌ها و تجهیزات حفاری دریایی می‌تواند ارتباطات و الگو‌های مهاجرت پستانداران دریایی، از جمله نهنگ‌ها و دلفین‌ها را مختل کند.