بامداد24: ایران، تجهیز طالبان را راهی برای کاستن از نفوذ امریکا و همچنین خطر فزاینده داعش می‌داند. در حال حاضر روابط تهران با کابل دوستانه است اما این نزدیکی، بیشتر انگیزه امنیتی دارد. در دوران حکومت طالبان بر افغانستان، ایران از اتحاد نه چندان قوی گروه‌های مخالف طالبان که با نام «ائتلاف شمال» شناخته می‌شد، حمایت می‌کرد. این حمایت به‌حدی بود که طبق گزارش‌ها، برخی از فرماندهان سپاه پاسداران در کنار افغان‌ها می‌جنگیدند. هراس دیگر تهران این بود که طالبان با جندالله متحد شود، در سال 1998‌ پس از آن‌که طالبان کنسولگری ایران در شمال افغانستان را اشغال کرد و هشت دیپلمات ایرانی را به قتل رساند، ایران تا آستانه جنگ با طالبان پیش رفت. به همین دلایل بود که ایران در سال 2001 به‌صورت ضمنی از اشغال افغانستان به دست ایالات متحده امریکا و سرنگونی حکومت طالبان پشتیبانی کرد و حتی بعدها پیشنهاد داد که نیروهای امنیتی افغان را آموزش دهد.

ایران تماس‌های خودش را با مقامات رده بالای این گروه‌ها آغاز کرده است. با آن‌که به‌طور قطعی مشخص نیست کدام یک از شاخه‌های طالبان مورد حمایت ایران هستند، به نظر می‌رسد اصلی‌ترین طرف حکومت ایران «طیب آغا» باشد. او که زمانی مترجم رده پایین وزارت خارجه افغانستان بود، پس از تبدیل شدن به فرد مورد اعتماد ملا‌عمر، رهبر طالبان پله‌های ترقی را به‌سرعت طی کرد و گویا اکنون مسوول دفتر سیاسی طالبان در قطر است. ایران پیش‌تر نیز در زمان برگزاری کنفرانس بیداری اسلامی میزبان او و معاون وزارت اقتصاد دوران حکومت طالبان بوده است. از آن زمان تاکنون، ایران دست‌کم میزبان دو هیات دیگر طالبان در تهران بوده است، یک بار در سال 2013 و یک بار به‌تازگی در ماه مه. گفته می‌شود که رهبر هیات طالبان در هر دو سفر طیب آغا بوده است. او در طول سال‌های اخیر به ایران نزدیک‌تر شده و همین امر باعث رواج این شایعه شده است که او زمانی برای فرار از دستگیر شدن به دست پاکستان، به ایران پناهنده شده بود.

ایران با حمایت از افرادی مانند طیب آغا و برخی شاخه‌های طالبان، می‌تواند بر روند صلح تاثیری دوگانه بگذارد. ظهور داعش و دیگر گروه‌های سنی ستیزه‌جو نیز در این میان مهم بوده است. 

داعش در ماه‌های اخیر وارد حوزه جنوب آسیا شده و در حال مستحکم کردن پایگاه خود و جذب نیرو در این منطقه است؛ امری که ایران آن را تهدیدی علیه خود تلقی می‌کند. از نگاه طالبان، داعش رقیبی است که نه تنها حامیانش را می‌دزدد بلکه منابع مالی‌اش را نیز به‌نفع خود مصادره می‌کند. 

به‌تازگی، طالبان در نامه‌ای بلند به داعش هشدار داد که جنگ در افغانستان باید زیر یک پرچم و زیر نظر یک رهبر انجام شود و اگر داعش کنار نکشد، طالبان مجبور به واکنش خواهد بود. اما برخی از اعضای طالبان از این سازمان بریده و به داعش پیوسته‌اند. یکی از این بریده‌ها، ملا‌محمد نورزی، به‌تازگی به پایگاه خبری Daily Beast گفته است که ایران دشمن شماره یک ما است و اگر ابوبکر البغدادی (خلیفه خودخوانده داعش) فرمان بدهد، ما به‌سمت ایران خواهیم رفت.

او اضافه کرده است: من 20 سال برای ملا‌عمر جنگیدم و اکنون بسیار پشیمان هستم. طالبان تنها در خدمت پاکستان بود، نه اسلام. ظهور داعش، انگیزه بیشتری به تهران ‌دهد تا به طالبان نزدیک‌تر شود. قرائت وهابی از اسلام برای ایران مشکل دیگری است. عربستان در واکنش به مسجد ساخت ایران در افغانستان اعلام کرده است که صد میلیون دلار هزینه خواهد کرد تا یک مرکز اسلامی و یک دانشگاه در افغانستان بسازد. تخمین زده می‌شود که این پروژه در سال 2016 به پایان برسد.

ائتلاف‌های پرفراز و نشیب میان تهران و کابل و تهران و طالبان که البته با چاشنی بی‌اعتمادی همراه هستند، وضعیت را در افغانستان پیچیده‌تر می‌کنند. در طول مذاکرات صلح آینده، تهران ممکن است از طالبان به‌عنوان اهرم فشاری علیه کابل بهره بگیرد. حمایت کابل از حمله نظامی عربستان سعودی به یمن برای مقابله با شورشیان شیعه از چشم تهران مخفی نمانده است. 

نیازی به گفتن نیست که ایران خودش را بازیگری مهم با منافعی مشروع، در افغانستان می‌بیند و میل ندارد تحولات این کشور به ضرر منافع اصلی‌اش شد. اگر هزینه حفظ این منافع منطقه‌ای حمایت از بخشی از گروه‌های طالبان باشد، تهران ابایی از پرداخت این هزینه ندارد.

سید علی موسوی