صادق راستگو

سیاست ترکیه در قبال اوکراین و روسیه جالب است، در حالی که این کشور یکی از اعضای ناتو به‌شمار می‌رود و علی‌القاعده باید همه امور امنیتی و نظامی را با اعضای این پیمان هماهنگ کند، اما آنچه مشخص است او نمی‌خواهد در این مسیر حرکت کند. رجب طیب اردوغان که از سفر به چند کشور افریقایی به آنکارا باز می‌گشت، گفت که اوکراین را رها خواهد کرد و نه روسیه را!! این همان نکته‌ای است که چند باری در موردش صحبت کردیم، در واقع این مساله نشان‌دهنده عمق اختلاف‌نظر و دیدگاه در مورد چگونگی برخورد با روسیه در ناتو است.

اردوغان خطاب به خبرنگاران حاضر در هواپیمای همراهش گفت: به رئیس‌جمهور اوکراین اهمیتی که کشورمان برای تمامیت ارضی اوکراین قائل است را اعلام و تاکید کردم که ما هیچ ابتکاری را که آشکارا توافقنامه مینسک را نقض کند، نمی‌پذیریم و آماده‌ایم تا قبل از تشدید بیشتر بحران، سهم خود را برای حل بحران از طریق دیپلماسی و گفت‌وگو انجام دهیم. در روزهای آینده با متحدان خود در ناتو درباره وضعیت کنونی که امنیت و ثبات دریای سیاه را تهدید می‌کند رایزنی خواهیم کرد. اجلاس سران ناتو را از طریق ویدئو کنفرانس داریم. امید ما این است که همسایگان ما از دریای سیاه، روسیه و اوکراین هر چه زودتر به میز مذاکره بازگردند.

وی با بیان اینکه ما دیپلماسی تلفنی را ادامه خواهیم داد و امیدوارم موفق شویم و نتایج خوبی بگیریم، افزود: ما با اوکراین روابط سیاسی، نظامی و اقتصادی یکسانی داریم. اگر بگویید «اوکراین را رها کنید»، نمی‌توانیم زیرا منافع کشور ما در اینجا بسیار پیشرفته است. اگر بگویید «از روسیه دست بکشید»، نمی‌توانیم از آن هم دست برداریم، فعلا نمی‌توانیم از آن دست بکشیم ما شراکت داریم، امیدواریم بدون دست کشیدن از هیچ کدام این مشکل را حل کنیم. ما با تیم و هیات خود جلساتی خواهیم داشت به همین دلیل من برای نشست سران ناتو اهمیت زیادی قائل هستم. آنجا خواهیم دید که همه رهبران چه فکری می‌کنند و بعد از آن با دوستان خود ملاقات خواهیم کرد.

در موضع‌گیری اردوغان چند نکته برجسته است، نخست آنکه او از ترس امریکا توان تصمیم‌گیری ندارد و همه‌چیز را به نشست سران ناتو حواله کرده تا در آنجا پس از جلسه در یک تصمیم مشارکت کند! او با بیان اینکه «فعلا نمی‌توانیم از روسیه دست بکشیم» به‌صورت آشکاری دارد، می‌گوید اگر امریکا حاضر باشد تحریم‌های ما را بردارد، بار دیگر شراکت با ترکیه را بپذیرد آن وقت آنکارا هم در مورد روابطش با روسیه تجدیدنظر خواهد کرد. هر چند این مساله در کوتاه‌مدت ممکن نیست؛ اما بیانگر این مساله است که اردوغان اگر امریکا چراغ سبز نشان دهد، حاضر است روسیه را هم بفروشد...

اما موضوع دیگر، تاکید او بر دیپلماسی تلفنی است. به‌نظر پس از برخورد پوتین با رئیس‌جمهور فرانسه و صدراعظم آلمان، اردوغان ترجیح می‌دهد که چندان با همتای روس خود دمخور نشود به همین دلیل دنبال دیپلماسی تلفنی است و این دیپلماسی خروجی‌اش برابر با صفر است. در واقع او می‌داند که در این بازی کسی محل ترکیه نخواهد گذاشت –جایی که مقامات بلندپایه اروپایی بازی داده نمی‌شوند، رئیس‌جمهور ترکیه عددی محسوب نمی‌شود– بنابراین مانند طوطی روی دست ارباب انگلیسی خود مشق شب کرده و می‌خواهد خودش را وسط غائله جا کند.

مساله دیگر که باید به آن اشاره کرد، اصرار بی‌مورد او در مورد روابط با روسیه است. پیش از این فشارهای امریکا باعث شد که سامانه بسیار پیشرفته اس400 که ارتش ترکیه خریداری کرده‌ بود به گوشه‌ای از یک پایگاه هوایی در نزدیکی آنکارا منتقل شود و هنوز هم خبری از عملیاتی شدن آن نیست. اگر امریکا اراده کند که کشورهای عضو ناتو باید روابط خود با روسیه را کاهش دهند و کشوری مانند ترکیه بخواهد بازی خودش را کند، دایره تحریم که بزرگ‌تر شد، اردوغان هم باید ماست‌ها را کیسه کند. او در کوتاه‌مدت باید دندان خرید گاز از روسیه را هم بکشد...