بامدادجنوب- عبدالله محمدعلیپور: سیاست خارجی دولت تدبیر و امید و گره خوردن بخش عظیمی از فعالیت‌های اقتصادی کشور با مذاکرات هسته‌ای گرچه مخالفان زیادی در داخل داشته و دارد اما مجامع اقتصادی و علمی جهان همگی اذعان دارند که دورنمای اقتصادی ایران پس از برجام بسیار روشن است.
در این میان، امریکا مهم‌ترین نقش را در جلوگیری از به ثمر رسیدن نتایج برجام ایفا می‌کند که رئیس کل بانک مرکزی و وزیر خارجه کشورمان نیز اعتراضاتی را در این زمینه به مقامات این کشور که یکی از شش کشور مذاکره کننده با ایران بوده‌اند، داشته است.
امریکا در این مدت تلاش کرده است تا به هر نحوی شده اطمینان سرمایه‌گذاری در ایران را برای طرف‌های خارجی مشتاق، مخشوش و پرخطر نشان دهد و در این زمینه با اعمال تحریم‌های غیررسمی و غیرقانونی، بانک‌های مهم دنیا را از انجام فرایند‌های مالی که یک طرف آن اشخاص و افراد حقوقی ایرانی هستند، بترساند تا در عمل برجام برای ایران مزیتی نداشته باشد.
با این‌حال، آنچه از آمد و شدهای اقتصادی و سیاسی ماه‌های گذشته برداشت می‌شود، این است که کارشناسان اقتصادی و فنی کشورهای مشتاق به سرمایه‌گذاری در ایران اعتقاد دارند که امریکا در نهایت در توقف قطار رشد اقتصادی ایران به موفقیتی نخواهد رسید.
رفت و آمد صاحبان مشاغل از کشورهای مختلف که آخرین نمونه آن روز گذشته با ورود هیات اقتصادی 230 نفره از کره جنوبی اتفاق افتاد، موئد این واقعیت است که امریکایی هم خود به‌خوبی می‌دانند سنگ‌اندازی در مسیر رونق اقتصادی ایران، تنها می‌تواند سرعت ایران را در استفاده از پتانسیل‌های اقتصادی‌اش کم کند و در نهایت شرکت‌های امریکایی هستند که چوب وقت‌کشی‌های رهبران سیاسی‌شان را خواهند خورد.
مجله اقتصادی فوربس با ترسیم چشم‌اندازی درخشان برای اقتصاد ایران به ۷ ویژگی اشاره کرد که ایران با اتکا به آنها می‌تواند به یک کارخانه کارآفرینی تبدیل شود. به گزارش پایگاه اینترنتی مجله فوربس، بر اساس اعلام بانک جهانی، اقتصاد 400 میلیارد دلاری ایران که دومین اقتصاد بزرگ غرب آسیا پس از عربستان است، سال آینده رشدی تقریبا هفت درصدی را تجربه خواهد کرد.
به نوشته این پایگاه، تصور کنید که اگر شما بتوانید این مقدار از رشد اقتصادی را با یک سیستم دانشگاهی که سالانه 233 هزار دانشمند و مهندس تحویل جامعه می‌دهد، هماهنگ کنید و در شرایطی که این کشور به‌تازگی به بخش عمده‌ای از اقتصاد دنیا متصل شده، چه اتفاقی رخ خواهد داد. در این شرایط می‌توان شاهد تولید هزاران شرکت استارت‌آپ و کسب و کار کوچک بود.
فوربس در این گزارش به هفت دلیلی پرداخته است که می‌تواند موجب پیدایش نسلی از شرکت‌های با رشد سریع در ایران شود.
1- بزرگی اقتصاد ایران و لغو تحریم‌ها: ایران کشوری با جمعیت 80 میلیون نفری و ظرفیت تولید بی‌رقیب در آسیای جنوب غربی است. نفت و گاز تنها 10 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌دهد و این بدان معناست که اقتصاد ایران دارای پایه‌ای متنوع است. بخش عمده‌ای از تحریم‌های امریکا علیه ایران همچنان پابرجاست، بنابراین ما انتظار انعقاد قراردادهای بزرگ بین ایران و امریکا نداریم اما در عین حال، سرمایه‌گذاری شرکت‌های اروپایی و آسیایی در ایران در حال افزایش است.
2- جمعیت دارای تحصیلات عالی: حدود 5/9 درصد از جمعیت ایران یعنی حدود 5/7 میلیون نفر دارای تحصیلات دانشگاهی هستند. به گفته نادره چملو، مشاور ارشد سابق بانک جهانی، این رقم برابر با کل جمعیت کشور اردن و رژیم صهیونیستی است. همچنین برابر با کل جمعیت کشوری مانند سوئد است.
3- قدرت ویژه ایران در زمینه‌های تکنولوژیک: دانشگاه‌های ایرانی در زمینه‌های مختلف تکنولوژی پیش رو هستند. چند ماه پیش، کامران الهیان، تاجر ایرانی در قاهره، نانوتکنولوژی را به‌عنوان حوزه نوظهور رشد تکنولوژیک در ایران اعلام کرد.
4- با وجود تحریم‌های امریکا، ارتباطات بین گروه‌های کارآفرین ایرانی و امریکایی در حال شکل‌گیری است: لیلی سفریان، یک شهروند ایرانی- امریکایی و یکی از موسسان شرکت هوم‌کیر اسیستانس، در نشست شورای آتلانتیک درباره کنفرانس‌های آی‌بریج و تد اکس کیش با حضور کارآفرینان ایرانی که در آلمان و جزیره کیش ایران برگزار شد، صحبت کرد. وی گفته است شهروندان امریکایی می‌توانند با این‌گونه گردهمایی‌ها ارتباط برقرار کنند. این به‌خوبی نشان می‌دهد که بخش‌های فناور و کوچک امریکایی برای ارتباط با بازار ایران مشکل چندانی ندارند.
5- آغاز روند ترمیم زیرساخت‌ها در ایران: در همان نشست شورای آتلانتیک، چملو گفت: در سفری که در ماه ژانویه به ایران داشته، برخی از افراد فعال در بخش مخابرات به ما گفتند که این بخش به‌صورت بنیادین در حال تجدید ساختار است. یکی از این تغییرات، وعده‌ای است که وزیر ارتباطات و فناوری ایران درباره افزایش سرعت اینترنت این کشور است. بر این اساس، قرار است پهنای باند اینترنت به 10 تا 12 هزار گیگابیت برثانیه تا پایان امسال برسد. این در حالی است میزان پهنای باند اینترنت در ابتدای کار دولت یازدهم 624 گیگابیت بوده است.
6- تغییرات در ایران سریع‌تر از آنچه مردم انتظار دارند پیش می‌رود: کریستوفر شرودر، سرمایه‌گذار مستقر در امریکا و نویسنده کتاب «ظهور استارت آپ‌ها» درباره دو سفری که به ایران داشته می‌گوید: «من در سفر اولم به ایران دسترسی خیلی کمی به نسل سوم و چهارم اینترنت تلفن همراه داشتم. مردم به من می‌گفتند تغییرات در راه است... یک سال بعد وقتی من به ایران برگشتم اینترنت تلفن همراه 20 میلیون مشترک داشت.
یکی از عناصر اصلی یک اقتصاد کارآفرین روند سریع تغییرات است و این‌که سرعت این تغییرات در طول زمان افزایش می‌یابد.
7- بخش استارت آپ ایران در حال اوج‌گیری است: در امریکا قبلا بسیاری از صنایع تحت‌تاثیر تحولات تکنولوژیک قرار گرفته‌اند. کارآفرینان با ایده‌هایی جدید جلو می‌آیند و امیدوار هستند بتوانند بازاری برای خود بیابند. سفریان می‌گوید، در ایران کارآفرینان جوان با مسائلی واقعی نظیر آلودگی هوا، تغییرات آب و هوایی یا تغییرات اجتماعی سیاسی مواجه‌اند.
وی افزود: در کنفرانس تد اکس کیش ما کارگاه‌های استارت آپی داشتیم که کارآفرینان ایده‌های خود را به آنجا می‌آوردند، مساله ارزش معاملاتی شرکت من نبود. مساله این بود که من چگونه می‌توانم نقشی در پیشرفت کشورم ایفا کنم.
فوربس شرکت رسانه‌ای و مجله امریکایی است، که در سال ۱۹۱۷ به وسیله بی‌‌سی. فوربس (مهاجر اسکاتلندی) تاسیس شد. امروزه این مجله هر دو هفته یک‌بار منتشر می‌شود و یکی از مشهورترین مجله‌های اقتصادی امریکا و جهان به‌شمار می‌آید.
البته در گزارشی که فوربس ارائه کرده است، به جذابیت‌های اقتصادی ایران اشاره نشده است؛ جذابیت‌هایی که وقتی در کنار امنیت و آرامش بی‌نظیر داخلی ایران همراه می‌شود، هر سرمایه‌گذار خارجی را وسوسه می‌کند. مسوولان دولت یازدهم بارها تاکید کرده‌اند که این ظرفیت‌ها در اختیار سرمایه‌گذاران واقعی و شایسته قرار می‌گیرد تا با ورود سرمایه، مدیریت و تکنولوژی، در ایران اشتغال و تولید را رونق دهند و قرار نیست که ایران به بازار مصرف کالای شرکت‌های آسیایی و اروپایی تبدیل شود.
آنچه مسلم است، تحقق پیش‌بینی‌های مجله امریکایی فوربس و سایر مجامع بین‌المللی به‌لحاظ اقتصادی در ایران شدنی است اما مسائل سیاسی و بین‌المللی، به‌خصوص خصومت‌های رهبران امریکا با جمهوری اسلامی ایران نقش تعیین‌کننده‌ای دارد و در سال‌های اولیه می‌تواند سرعت رشد ایران را تحت تاثیر خود قرار دهد. گرچه چشم‌انداز اقتصادی ایران با وجود سنگ‌اندازی‌ها مختلف امریکایی‌ها همچنان مثبت و روشن است.
اسفندماه سال گذشته بانک جهانی در گزارشی رشد اقتصادی کشورهای مختلف جهان را در گزارشی با عنوان چشم انداز اقتصادی جهان 2016 پیش‌بینی کرده بود. این گزارش رشد اقتصادی جهان در سال 2015 را نزدیک به 4/2 درصد ثبت کرد و پیش‌بینی قبلی بانک جهانی از نرخ رشد اقتصادی جهان در سال 2016 را از رقم 3/3 درصد به 9/2 درصد کاهش داده بود. مطابق این گزارش که پیش‌بینی قبلی بانک جهانی از رشد اقتصادی ایران (پیش از اجرائی شدن برجام) را رقم دو درصد نشان می‌داد، اکنون به 8/5 درصد افزایش یافته است.
علاوه بر بانک جهانی هفته‌نامه اکونومیست نیز در ویژه‌نامه شروع سال 2016 خود و در آستانه سال نو میلادی رشد اقتصادی1/6 درصدی را برای اقتصاد ایران در سال 2016 پیش‌بینی کرده بود.
