روزنامه ایران در صفحه سیاسی در گفت و گو با جعفر حق پناه مناسبات دوجانبه ایران و روسیه را بررسی کرد و نوشت: سطح رابطه ایران و روسیه هم در مناسبات دوجانبه و هم در بحث سوریه وارد فاز جدیدی از همکاری ها شده است.
در ادامه این گفت و گو که در شماره یکشنبه چهارم مهر 1395 خورشیدی با کارشناس مسائل منطقه به قلم مریم سالاری انتشار یافت، می خوانیم: ** چه مؤلفه هایی در رسیدن دو کشور به چنین تعریفی از روابط دوجانبه تأثیرگذار بوده است؟
به طور کلی رسیدن سطح مناسبات دوجانبه ایران و روسیه به یک «سطح استراتژیک» با همکاری دو طرف در «موضوع های استراتژیک» از یکدیگر متفاوت است و باید تمییز داده شود. این دو بحث بعضاً درباره رابطه تهران و مسکو در محافل سیاسی ایران خلط شده و به اشتباه از اتحاد استراتژیک طرفین سخن به میان می آید.
در حالی که مقام های روس صراحتاً، علناً و کراراً سعی کرده اند روشنگری کنند بین ایران و روسیه رابطه استراتژیک وجود ندارد و این موضوع هم مربوط به الان نیست و حتی در دوره ای که آقای شمخانی در دولت اصلاحات وزیر دفاع بود، وزیر دفاع پیشین روسیه به ایران سفر کرد و این موضوع مطرح شد و مسئولان دو کشور علناً اعلام کردند که امکان همکاری استراتژیک بین دو کشور وجود ندارد. مسئولان روسی اخیراً تأکید کرده اند که همکاری های ایران و روسیه در حوزه های استراتژیک در حال گسترش است که این گزاره فاصله معناداری از رابطه استراتژیک دو کشور دارد.
بین ایران و روسیه درباره موضوع های استراتژیک مانند سوریه همکاری وجود دارد. مسأله ای مانند همکاری های نظامی و استفاده از پایگاه نظامی ایران (نوژه) هم در چارچوب حوزه های تاکتیکی قرار می گیرد بویژه که این همکاری، موقت بوده و نوع بمب افکن هایی هم که مورد استفاده قرار گرفته در حوزه راهبردی نبوده بلکه جنگنده های تاکتیکی بوده است.
باید به این موضوع اشاره دیگری هم داشت و آن اینکه همکاری های استراتژیک میان دو کشور نیاز به زمینه و بسترسازی زیاد دیگری دارد که باید ایجاد شود و ادراکات نخبگان سیاسی دو کشور از مقاصد همدیگر هم می بایستی مکمل این باشد و این امر در حال انجام شدن است اما در حال حاضر دو طرف با آن سطوح عمیق فاصله زیادی دارند؛ همین که استفاده روس ها از پایگاه شهید نوژه همدان متوقف شد و با ناخرسندی مسئولان ایرانی هم همراه بود نشان می دهد که عمق بخشیدن به رابطه دوجانبه چالش هایی به همراه دارد و باید در درک این موضوع و توجیه ها، گام های بلندی برداشته شود. به هر حال نگاه روسیه به خاورمیانه در دوره جدید ریاست جمهوری پوتین دچار یک تحول کلی شده و این با خلأ استراتژیک و راهبردی در خاورمیانه همراه و همزمان شده است.
ضعف حضور امریکا و ناکارآمدی سیاست این کشور و تعلل هایی که در ماه های واپسین ریاست جمهوری اوباما در پیگیری سیاست های این کشور در منطقه خاورمیانه به وجود آمده روس ها را به درک جدیدتری رسانده که می توانند با کارت های خودشان در خاورمیانه بازی بهتری کنند و در همین چارچوب می بینیم روس ها نقش فعال تری را در بحران های منطقه ای بویژه سوریه دنبال می کنند و تعامل جدیدشان با ایران هم در همین چارچوب قابل تحلیل است.
** اشاره داشتید بسترهای همکاری استراتژیک میان ایران و روسیه هنوز شکل نگرفته است. مسأله سوریه به عنوان یکی از مهم ترین بحران های منطقه ای که در حوزه منافع ملی هر دو طرف هم جایگاه ویژه ای دارد، چه اندازه در ایجاد شکاف ها میان تهران و مسکو نقش دارد؟
صرف نظر از ملاحظات تاریخی که تردیدهایی را بخصوص در میان نخبگان ایرانی نسبت به روس ها ایجاد کرده و در این راستا به حمایت روسیه از پرونده تحریم ها علیه ایران هم ارجاعاتی داده می شود، روس ها همچنان سیاست خود را به صورت غیرقابل اتکایی پیش می برند.
متأسفانه ما در این حوزه با برخی نقاط کور مواجه هستیم که برخی از دلایل آن به طرف ایرانی بازمی گردد و برخی هم متوجه روس هاست. اگر قرار است سطح روابط به همکاری های راهبردی برسد نباید همکاری ها به این اصطکاک های مقطعی منجر شود.
** با وجود این اختلاف نظرها دلیل برجسته شدن ابعاد همکاری های استراتژیک تهران و مسکو در موضوع سوریه که بویژه از سوی مسئولان روسی مطرح می شود، چیست؟
نقطه آغازین آن را باید به یک نیاز متقابل مربوط دانست. به همین جهت هر دو طرف باوجود همه موانع سعی می کنند به نوعی ادامه کار را در دستور قرار دهند. این در حالی است که این همکاری ها به شکلی با محیط متحول امنیت منطقه ای هم در ارتباط است.
از آنجایی که ما یک ترتیب بندی امنیتی در حال گذار در منطقه داریم، در این شرایط منطق ائتلاف ها دگرگون شده و فعلاً همه بازیگران سعی می کنند حتی به صورت تاکتیکی هم شده از هر کارتی که در اختیار دارند استفاده کنند. وقتی ترکیه بعد ازآن همه چالش و منازعه با روسیه همکاری خود را شروع می کند چه دلیلی دارد که ایران این کار را نکند یا ادامه ندهد. بنابراین قابل پیش بینی است که تلاش دو طرف برای حفظ سطح کنونی رابطه تا میان مدت همچنان ادامه داشته باشد و ما شاهد دور یا نزدیک شدن همه بازیگران که در دوره ای نقش های دیگری داشتند خواهیم بود و این به دلیل خصلت در حال گذار بودن سیستم امنیت منطقه ای است که عجالتاً با خلأ قدرت همزمان شده است اما من معتقدم که حتی همین روابط در نهایت بتواند تأثیرات دیرپای خود را بگذارد.
** روسیه در حالی رایزنی های مستمری با ایران و سایر کشورهای هم سوی منطقه ای درباره بحران دمشق دارد که اخیراً توانسته با امریکا به توافقی برای همکاری در صحنه میدانی سوریه دست پیدا کند، ارزیابی شما درباره این توافق چیست؟
به نظر می آید ما شاهد دوره جدیدی از بحران در سوریه هستیم. نقطه عطفی که در حال حاضر شکل گرفته آن است که همه بازیگران همه نوع رفتار و سیاست خود را درباره این بحران به آزمون گذاشتند و همه کارت های خود را رو کرده اند. بواقع مشخص است همه بازیگران الان با پلن «B» وارد صحنه شده اند و همه مجبورند از خواسته های حداکثری اولیه خودشان کوتاه بیایند و به نوعی وارد فضای مصالحه شوند. در این شرایط احتمال زیادی دارد که مدیریت بحران در سوریه مدنظر همه قرار گیرد و شاهد فروکش کردن میزان خشونت و تلاش بیشتر برای یافتن راه حل های سیاسی باشیم.
در این فرآیند، محور، امریکا و روسیه هستند و بازیگرانی که به عنوان قدرت منطقه ای نقش آفرینی می کنند در ذیل این توافق هایی که جنبه بین المللی دارد کارکردهای بهتری پیدا می کنند و مکمل این توافق های بین المللی می شوند. در سطح سوم بازیگرانی هستند که کارکردهای محلی داشته و در داخل سوریه قرار دارند که چاره ای جز همکاری و همراهی ندارند. من فکر می کنم که نقش ایران و ترکیه در این شرایط، افزایش یافته و از اهمیت بیشتری برخوردار می شود که می تواند فرآیندهای مربوط به مدیریت بحران را بخوبی پیش ببرد.
** سیاست ایران در قبال این توافق به نوعی همراهی و حمایت بوده است اما در عین حال نسبت به پایداری آن ابراز تردید کرده است، چرا؟
طبیعی است که این گونه آتش بس ها به طور پیاپی نقض شود و این به دلیل مختصات صحنه ای بحران و تعدد بازیگرانی است که در سطوح مختلف وجود دارند ولی به هر حال این آتش بس اخیر پایدارترین توافق بود و ایران هم در چارچوب روال کلی که از کاهش خشونت حمایت می کرد، از آن حمایت کرد.
ضمن اینکه کشورمان این بار در رابطه با ترکیه هم وارد تعاملات جدی تری شده بود و طبیعتاً انتظار می رفت که این دو کشور هم برای پایداری این آتش بس نقش بیشتری داشته باشند. از این جهت برخلاف آتش بس های قبلی شاهد هستیم که این بار تا حد زیادی از میزان خشونت کاسته شد و حتی امید می رود که این مدل مجدداً تکرار هم شود.
ایران همواره از پیوستن به ائتلاف های نظامی که کشورهای غربی در رأس آن قرار داشته باشند پرهیز کرده است، ائتلاف هایی که بعضاً به موازات مذاکرات سیاسی حل بحران سوریه شکل می گیرد.
** آیا پیگیری این سیاست از سوی ایران صرفاً به معنای بدبینی نسبت به هرگونه اقدام نظامی غرب در صحنه میدانی سوریه است یا بیشتر توجه خود را معطوف به فردای پس از حذف داعش در سوریه کرده است؟
محدوده قلمرو داعش رو به کوچک شدن است و این گروه بخش های زیادی از سرزمین سوریه را از دست داده و میزان نیروهای منسوب به آن کمتر شده و شمار حمایت خارجی و جذب نیروی آن هم رو به کاهش است. بنابراین در چنین شرایطی طبیعی است همه به سوریه جدیدی فکر کنند که در آن دیگر مسأله داعش، اولویت شماره یک نیست به همین دلیل بیشتر حرف از آینده کردها هست، زیرا آنها یک بازیگر واقعی سوری در صحنه سوریه هستند اما داعش در سوریه موجودیت سوری ندارد و بیشتر از خارج تغذیه شده است.
گروه های سلفی مانند فتح الشام یا احرارالشام که بیشتر نیروهایش سوری هستند بیشتر خاستگاه سوریه دارند تا داعش، به همین دلیل هم ایران سعی می کند که با همین موجودیت های سوری، فرآیند تکلیف بحران این کشور را پیش ببرد. به نظر می رسد ایران الان به ساختاربندی های جدیدی در سوریه می اندیشد که براساس واقعیت هایی مثل وجود نظام طایفه ای و گسست هایی که فعال و متراکم شده اند، شکل گرفته است. نکته دیگر که به سیاست ایران مرتبط است آن است که ما می دانیم که این دسته بندی های طایفی و قومی به نوعی پیوست خارجی هم دارد و از این جهت باید ترکیبی از تعامل با گروه ها در داخل و حامیان خارجی آن مبنای عمل قرار گیرد و این رویه ای است که ایران بیشتر دنبال می کند.
** پیش از اینکه امریکا و روسیه به توافق جدید درباره سوریه دست یابند ایران هم تلاش کرده بود که ائتلاف چهارگانه ایران، روسیه، عراق و سوریه را در قالب مشارکت جمعی و منطقه ای برای حل بحران سوریه شکل دهد ائتلاف نیم بندی که به نظر نمی آید خیلی منسجم عمل کند اما بعد از حل مشکلات ترکیه و روسیه بسیاری از تحلیل ها بر پایه این گزاره چرخید که ترکیه به عضو جدید این ائتلاف مبدل و باعث تحول چارچوب این ائتلاف خواهد شد، اما بعداً ورود نظامی یکجانبه ترکیه در صحنه سوریه این معادلات را برهم زد، ارزیابی تان از این آرایش جدید منطقه ای چیست؟
کارکرد ائتلافی که شما اشاره داشتید این بود که وضعیت موجود را حفظ کند و مانع از فروپاشی سوریه شود و از این جهت توفیق هایی داشت اما از آن انتظار نمی رفت که یک اقدام ایجابی هم برای سوریه شکل دهد. نقش سایر بازیگران در صحنه سوریه هم مهم است.
ایران تلاش کرد در برخی از حوزه ها همکاری با ترکیه را بیشتر کند و از ابتدای سال 2016 مشخص بود که ایران دغدغه های ترکیه را در نظر گرفته است، یعنی برخلاف روسیه که از گروه های کردی حمایت می کرد ایران همواره اصل تعرض ناپذیری مرزها و تجزیه ناپذیری کشور را مورد توجه قرار می داد و مخالف قدرت یابی بیشترکردها بود در عین حال که همواره به حقوق دموکراتیک کردها هم توجه می کرد.
اما به نظر می رسد که ترکیه با وجود رفت و آمدهای زیادی که بین مقام های ایرانی و ترک در ماه گذشته صورت گرفت بعد ازآغاز طرح عمل سپر فرات، رفتار تک روانه ای در پیش گرفت که این قسمت از رفتارش اصلاً مورد تأیید ایران نیست. ترک ها این اواخر سعی کردند با برقراری روابطی از ایران دلجویی کنند اما پاسخ مقام های ایرانی همچنان منفی است.
ترکیه الان سعی می کند از خلأ قدرت موجود، تردید آمریکایی ها و تنش زدایی با روسیه یک استفاده حداکثری داشته باشد و به همین خاطر با سرعت زیاد عملیات خود را در سوریه آغاز کرد و نتایجی به دست آورد اما تثبیت این دستاوردها مبهم است، بعید است ترکیه بتواند به تنهایی این روال را ادامه دهد چرا که قدرت های دیگر این قابلیت را دارند از اهرم های بازدارنده علیه ترکیه استفاده کنند، بنابراین سیاست این کشور می تواند دستاوردهای تعاملی دیگر را هم مخدوش کند. اینکه حالا طرف ایرانی چگونه می تواند رابطه با ترکیه را به نحوی پیش ببرد که با آن وارد یک تنش جدی نشود، نکته حائز اهمیتی است.
** با سیاست های چندگانه کشورهای منطقه و غربی چه چشم اندازی را می توان در فرآیند حل بحران سوریه در نظر گرفت؟
اولاً این وضعیت خلأ و ابهام در سوریه تا زمان ریاست جمهوری امریکا و تعیین زمامدار جدید کاخ سفید ادامه خواهد داشت. تا آن موقع همه سعی می کنند که در عرصه میدانی بیشترین دستاوردها را داشته باشند تا بعداً در میز مذاکره در موضع چانه زنی بهتری قرار گیرند. ترکیه از این منظر وضعیت بهتری دارد زیرا برخلاف ایران و روسیه 910 کیلومتر مرز مشترک با سوریه دارد.
از این جهت ترکیه سعی می کند بخصوص با فشارهایی که به امریکا در قضایای پساکودتا می آورد، امتیاز گیری بیشتری داشته باشد و کمابیش هم موفق بوده است ضمن آنکه این کشور از انفعال اروپا هم برای پیشبرد اهدافش در سوریه استفاده کرده است. از این جهت ترکیه همچنان این رفتار خود را ادامه می دهد تا به یک مانع جدی بخورد. آن مانع جدی می تواند نوع برخوردهای واکنشی باشد که از ناحیه داعش صورت می گیرد یا ناامنی های تازه ای که استعداد وقوع آن در ترکیه وجود دارد. به نظر می رسد که ترکیه الان بیشتر از سایر کشورهای منطقه ای در سوریه سرمایه گذاری کرده است.
این در حالی است که این کشور برای تحت تأثیرقرار دادن بحران های داخلی اش از جمله موضوع کردها نیز نیاز به فرافکنی دارد و به همین جهت با سرمایه گذاری بیشتری وارد سوریه شده است طبیعی است هرچه این حضور بیشتر باشد دستاوردهای بالاتری دارد اما ریسک بالایی هم دارد.
ریسکش این است که الان تقریباً اردوغان فرد قابل اعتمادی برای هیچ دولتمردی نیست و مقامات حتی کشورهای دوست ترکیه خیلی اعتمادی به رویه او ندارند. این مسأله در میان مدت می تواند دستاوردهای ترکیه را با چالش جدی رو به رو کند، بخصوص که ترکیه در حال تلاش است که زودتر از سایر کشورها وارد فضای بازسازی سوریه شود و آنجا هم دستاوردی داشته باشد اما پیشروی تک روانه، موانع زیادی را برایش حتی در داخل جدی می کند چنان که با مسأله لاینحل کردی خودش هم مواجه است و می تواند دوباره در عرصه موازنه های اتحادیه های فراگیر، رقبای این کشور را وادار کند مجدداً با این کارت ها علیه آن بازی کنند.
با توجه به چنین فضایی احتمال بسیاری می رود که موضوع سوریه ابعاد سیاسی تری به خود گیرد و در چنین مواقعی نمی توان از ائتلاف صحبت کرد. ائتلاف، سطح بالایی از همکاری هاست.
در شرایط مبهم منطقه احتمالاً با توافق هایی متناقض نمایی رو به رو می شویم که بازیگران را به صورت مقطعی از هم دور و نزدیک می کند البته همه اینها زمانی می تواند تحلیل ما را کامل کند که ببینیم وضعیت رژیم صهیونیستی در این توافق چگونه خواهد شد زیرا هیچ گونه توافقی بدون در نظر گرفتن نقش و جایگاه این رژیم و سهمی که کشورهای غربی و حتی روسیه برای آن در سوریه قائل هستند، کامل نیست.
در حال حاضر در تحلیل های کنونی کمتر به این متغیرتوجه می شود برای همین برای پیش بینی شکل بندی های جدید امنیتی منطقه باید صبر کرد تا دید در صورت روی کار آمدن رئیس جمهوری جدید امریکا و در آن پلن کلی که برای خاورمیانه ترسیم می شود چه تحولاتی برای بقا و امنیت این رژیم در خصوص سوریه در نظر گرفته می شود.
** ایران – روسیه؛ الگوی بازسازی رابطه راهبردی میان همسایگان
حرکت از رابطه مبتنی بر بی اعتمادی به سمت برقراری همکاری بسیار نزدیک در موضوع های راهبردی خلاصه آن اتفاقی است که طی سال های اخیر میان تهران و مسکو رخ داده است. تغییری که برخی از ناظران ایرانی همچنان با بی اعتمادی به آن نگاه می کنند و در تحلیل آن به مستندات تاریخی ارجاع می دهند که طی بیش از یک قرن اخیر فراز و فرود رابطه ایران و روسیه را شکل داده است.
درمقابل شماری دیگر با تعمیم روابطی که بیش از هر چیز بر محوریت همکاری دو کشور در موضوع سوریه شکل گرفته است آن را نشانه شکل گیری رابطه ای استراتژیک تفسیر می کنند. فارغ از صحت و سقم هر یک از این دو دیدگاه دلایل و شواهد متعددی را می توان در تبیین حرکت رو به فراز رابطه ایران و روسیه مورد اشاره قرار داد. دلایلی که بخشی از آن در چرخش های سیاست خارجی ایران ریشه دارد و بخشی دیگر در منازعات بین المللی پدید آمده در روابط خارجی مسکو.
روسیه به عنوان بازمانده فروپاشی ابرقدرت شرقی دوران جنگ سرد اگر چه همواره تلاش داشته است تا آن سروری از دست رفته را از نو بنا کند، با این حال دست کم در بخش عمده ای از روابط با همسایگان خود از جمله ایران شیوه جدیدی را در پیش گرفت که بر اساس حسن همجواری بنا شده بود. هرچند برخی ایرانیان بی اعتماد به این رابطه این حسن همجواری را با ملغمه ای از فرصت جویی و بهره گیری از کارت ایران همراه می دانستند.
از سوی ایران نیز در دولت های روی کار آمده پس از جنگ تحمیلی همواره نوعی تمایل به بهبود رابطه با مسکو به چشم می خورد. تمایلی که در دولت های نهم و دهم آشکاری بیشتری یافت. منزوی شدن سیاست خارجی ایران در دولت گذشته و کاهش معنادار رابطه با کشورهای اروپایی از جمله دلایلی بود که نظریه نگاه به شرق را مطرح کرد و در این منظومه شرقی مشخص بود که تقویت رابطه با روسیه می توانست از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد. رئیس جمهوری وقت ایران که مهر سال 86 به مناسبت اجلاس کشورهای ساحلی دریای خزر از ولادیمیر پوتین در تهران استقبالی استثنایی انجام داده بود، پنج سال بعد به عنوان عضو ناظر سازمان شانگهای و میهمان این اجلاس در مسکو مورد استقبال رئیس جمهوری روسیه قرار گرفت.
با این حال وجود پرونده هسته ای ایران و تحریم های وضع شده به بهانه آن موانع اساسی بودند که مانع از تمایل معنادار مسکو به گسترش رابطه با تهران می شدند، که روسیه خود یکی از طرف های اساسی حاضر در گروه کشورهای 1+5 بود و روند مذاکرات نیز کند و بی نتیجه پیش می رفت. از این نظر تغییر در سیاست خارجی ایران در دولت یازدهم و در مسیر حل و فصل قرار گرفتن پرونده هسته ای ایران را می توان به عنوان تسریع کننده تغییر در روابط ایران و روسیه ارزیابی کرد.
همچنان که در سمت مقابل نیز مداخله نظامی روسیه در اوکراین و تصرف کریمه در سال 2014 میلادی و در نتیجه وضع تحریم علیه روسیه از سوی امریکا و اتحادیه اروپا از جمله دلایلی بود که مسکو را به بازنگری در اتحادهای سیاسی خود ترغیب کرد.نمایش اولیه تأثیر این تغییر رویکرد مسکو بر روابط دو جانبه اش با تهران را می توان در سفرهای مکرر مقامات دیپلماتیک که با هدف رایزنی در موضوع های مختلف و بویژه مسائل منطقه ای انجام شد و به طور خاص در رفت و آمد رؤسای جمهوری دو کشور جست و جو کرد.
پوتین آذر سال 94 برای شرکت در نشست کشورهای صادرکننده گاز به تهران سفر کرد و با رهبر معظم انقلاب و رئیس جمهوری ایران دیدار کرد. روحانی هم نخستین بار در مهر 93 برای شرکت در چهارمین اجلاس سران کشورهای حاشیه دریای خزر در آستاراخان و دیگر بار در تیر 94 برای حضور در نشست سازمان همکاری شانگهای در مسکو به روسیه سفر کرد و با همتای روس خود دیدار و گفت و گو کرد.
اما فراتر از این رفت و آمدها، نقطه عطف روابط دو کشور را باید در دو موضوع اساسی که یکی عبارت است از همکاری های دو کشور در زمینه فناوری صلح آمیز هسته ای و تجهیزات دفاعی و دیگری همکاری راهبردی برای کمک به حل مسأله سوریه و مبارزه با گروه های تروریستی فعال در این کشور جست و جو کرد.
اواخر فروردین سال 94 بود که ولادیمیر پوتین در اقدامی خبرساز و غافلگیر کننده ممنوعیت ارسال سامانه دفاع موشکی اس300 به ایران را لغو کرد. این لغو ممنوعیت درحالی بود که قرارداد فروش این تجهیزات نظامی به ایران با مخالفت های جدی از سوی غرب مواجه بود و در دوران ریاست جمهوری دیمیتری مدودف به بهانه وجود تحریم های برآمده از پرونده هسته ای به صورت یک جانبه از سوی مسکو لغو شده بود. هر چند که شکایت ایران به مراجع بین المللی روسیه را با حکم پرداخت جریمه 4 میلیارد دلاری مواجه کرده بود. اما در نهایت تصمیم پوتین به وفای به عهد و ارسال سامانه موشکی که تاکنون بیش از نیمی از نقل و انتقال های آن به انجام رسیده است با بازپس گیری شکایت از سوی ایران، مسکو را از پرداخت این جریمه هنگفت رهایی بخشید؛ اجرای تعهدی که پیش تر اگر چه با تأخیر چندین ساله در راه اندازی نیروگاه بوشهر رخ داده بود و ما حصل این بود که ایران در معامله فروش اورانیوم غنی شده و خرید کیک زرد و نیز در انتخاب طرف قرارداد ساخت نیروگاه های جدید اتمی در بوشهر،روسیه را به طرف های دیگر ترجیح دهد.اما از مهم ترین ابعاد وجه همکاری ایران و روسیه، در همکاری نظامی دو کشور برای مبارزه با گروه های تروریست فعال در سوریه تجلی پیدا کرد. خبر پرواز جنگنده های روسی از پایگاه نظامی نوژه ایران آنقدر غافلگیر کننده بود که تا چند روز به بحث ها و گمانه زنی های مختلف در میان چهره های سیاسی ایران دامن زد.
این در حالی بود که ایران و روسیه طی بیش از یک سال گذشته با رقم زدن اتحاد چهار جانبه ای با حضور سوریه و عراق پایه های یک جبهه متحد در موضوع مقابله با تروریسم را بنا گذاشتند. همکاری ایران و روسیه از نوع آنچه در نوژه اتفاق افتاد اگر چه با بازخورد های منتقدانه داخلی عمر طولانی نداشت و پس ازآن نیز با مذاکرات امریکا و روسیه بر سر آتش بس عملاً تا پایان آن بلاموضوع تلقی شد، اما بدون شک همکاری غیرقابل تکراری نبود.
ایران و روسیه در این مسیر نه چندان کوتاه از حس کم اعتمادی به سمت همکاری های راهبردی حرکت کردند. راهی که تا رسیدن فارغ از نشیب و فراز نخواهد بود و بی تأثیر از منفعت های احتمالی حاکم بر روابط دو کشور با دیگر بازیگران بین المللی نخواهد ماند.
X Share