یک ضربالمثل در دنیای دیپلماسی در مورد غربیها وجود دارد مبنی بر اینکه، اگر بتوانند شکستت دهند تو را خورد خواهند کرد و اگر نتوانستند با تو مذاکره میکنند. حالا غرب وقتی میبیند نمیتواند در بحران سوریه پیروز شود نگاهش را به یک نشست تصنعی دیگر معطوف کرده است تا شاید بتواند امتیازاتی کسب کند.
در حالی که امریکا خود را در آستانه دو شکست بزرگ در «حلب» و «موصل» میبیند، تلاش میکند از طریق بازی با «مذاکرات سیاسی» درباره سوریه برای تکفیریها زمان بخرد و به آنها «تنفس مصنوعی» بدهد.
روز گذشته مذاکرات بینالمللی درباره سوریه در شهر «لوزان» سوئیس برگزار شد و طبق برنامه وزرای خارجه ایالات متحده امریکا، روسیه، ایران، عراق، عربستان سعودی، مصر، قطر و ترکیه در آن حضور داشتند.
امریکا در حالی بر برگزاری این مذاکرات پافشاری میکرد که هنوز سلسله اقداماتش در نقض توافق آتشبس قبلی با روسیه از اذهان پاک نشده است. بر این اساس؛ مانور آنها بر مذاکرات سیاسی درباره سوریه کاملا به یک «بازی نخنما» تبدیل شده، به طوری که کمتر کسی دیگر ادعای حسن نیت آنها در این نوع مذاکرات را باور میکند.
هرچند طی حدود ۶ سالی که از بحران سوریه میگذرد، امریکا همواره به اشکال مختلف با کمک به تروریستهای تکفیری تحت پوشش واهی حمایت از معارضین به اصطلاح معتدل، ایفاگر نقش اصلی در تشدید بحران سوریه بوده اما توافق آتشبس اخیر با روسیه، بزرگترین محک واشنگتن برای سنجش حسن نیت آن محسوب میشُد، آزمایشی که امریکاییها همچون گذشته سرشکسته از آن بیرون آمدند.
آنها ضمن کمک به تروریستها، نه تنها بر خلاف مفاد توافق امضا شده با روسیه هیچ تلاشی برای تفکیک گروههای مسلح از گروههای تروریستی انجام ندادند، که خود بهصورت مستقیم وارد عمل شده و در تجاوزی آشکار یک پایگاه ارتش سوریه در استان «دیرالزور» را هدف قرار داده و حدود صد نظامی سوری را به شهادت رساندند. تمامی آنچه که ذکر شد، در حدود یک ماه گذشته اتفاق افتاده و مطمئنا در این مدت تغییر چشمگیری در سیاست آنها در قبال سوریه صورت نگرفته که آنها را وادار به برگزاری یک مذاکرات بینالمللی با هدف حل سیاسی بحران این کشور ساخته باشد. لذا بیشک آنها در مذاکرات بینالمللی «لوزان» درباره سوریه، بهدنبال تحقق هر هدفی خواهند بود جز «حل سیاسی» بحران سوریه.
واقعیت آن است که دولت سوریه در مقابله با تروریستهای تکفیری مورد حمایت از سوی ایالات متحده امریکا و همپیالههای منطقهای و بینالمللی آن؛ چه در عرصه سیاسی و چه در عرصه میدانی دست برتر را دارد. پیشرویهای گسترده ارتش سوریه و دیگر نیروهای مقاومت در مناطق مختلف این کشور بهویژه حلب طی هفتهها و ماههای گذشته در صدر اخبار بینالمللی قرار گرفته و این مساله، درست همان چیزی است که موجبات نگرانی شدید دولت امریکا را فراهم آورده است.
همین برتری میدانی موجب شده تا معارضان سوری و حامیان منطقهای و بینالمللیشان از جمله امریکا، ترکیه و آل سعود در مقابله با دولت دمشق در عرصه سیاسی، دستان خود را خالی ببینند.
از همین روی، پُر واضح است که امریکاییها قصد دارند با به راه انداختن بازی نخنمای «مذاکرات سیاسی» درباره سوریه، بار دیگر برای تروریستهای تکفیری مورد حمایت خود بهویژه در حلب زمان بخرند، تا بدین ترتیب آنها بتوانند ضمن تقویت روحیه درهم شکسته خود، ساختارشان را بازسازی کرده و با قدرت بیشتری به مقابله با دولت و ارتش سوریه بپردازند.
در واقع، امریکا آتشبس را فرصتی برای تقویت تروریسم نیابتی خود قلمداد میکند نه فرصتی برای آرامش و ثبات در سوریه. به همین دلیل پافشاری آنها بر لزوم برگزاری نشست بینالمللی «لوزان» در حقیقت با هدف نوعی ارائه تنفس مصنوعی به تکفیریها صورت میگیرد.
نکته قابل تامل دیگر در این زمینه، تحولاتی است که در شهر «موصل» عراق در حال رخ دادن است، ارتش عراق و نیروهای «حشد الشعبی» خود را برای آغاز عملیات بزرگ آزادسازی شهر «موصل» در استان نینوا آماده میکنند. با توجه به دستاوردهای گستردهای که عراقیها در مقابله با تکفیریها در اطراف موصل محقق ساختند، امریکاییها بهخوبی میدانند که چیزی به آزادی این شهر از لوث تروریستها نمانده است.
بر همین اساس، ایالات متحده امریکا در حال حاضر خود را در برابر دو شکست بزرگ یکی در «حلب» سوریه و دیگری در «موصل» عراق میبیند و برای رهایی از آنها حداقل بهصورت موقت تمام تلاش خود را به کار بسته است، چراکه بهخوبی میداند در صورت شکست در این دو میدان، بخش عظیمی از استراتژی مداخله جویانهاش در منطقه با چالش جدی مواجه شده و در آستانه نابودی قرار میگیرد.
لذا در رابطه با سوریه، امریکا برای جلوگیری از شکست تکفیریها، راهکاری چون مذاکرات لوزان را در نظر گرفته تا برای بازسازی آنها زمان بخرد. در عراق نیز امریکا تلاش میکند تا گروههای دستنشانده خود را وارد نبرد با داعش در شهر «موصل» کند. در همین ارتباط میتوان به اظهارات «اثیل نجیفی» استاندار سابق نینوا اشاره کرد که مدعی شده بود: نیروهای موسوم به «نگهبانان نینوا» که در اردوگاه «بعشیقه» به وسیله نظامیان ترک آموزش داده شدهاند، در عملیات آزادسازی موصل شرکت خواهند کرد.
اثیل نجیفی، همان کسی است که با عملکرد ضعیف خود در زمان تصدی پست استانداری نینوا زمینه تسلط داعش بر بسیاری از مناطق این استان را فراهم آورد، تا جایی که به وسیله مقامات عراقی به دست داشتن با تروریست های تکفیری داعش متهم شد.
وی اکنون نیز در پازل امریکاییها به ایفای نقش پرداخته است. در واقع، واشنگتن قصد دارد با وارد کردن نیروهای مزدور و دست نشانده خود در عملیات بزرگ آزادسازی شهر «موصل»، آنها را به تسلط بر این شهر نزدیک کند. همانگونه که گفته شد، امریکاییها شکست داعش در موصل را حتمی میدانند اما تمام تلاش خود را بهکار بستهاند تا پس از وقوع این شکست، شهر موصل به دست مزدورانشان بیفتد نه ارتش و «حشد الشعبی» عراق. مساله بعدی در این زمینه به انتخابات ریاست جمهوری در امریکا بازمیگردد.
در حال حاضر، کمتر از یک ماه به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده باقی مانده و رقابتهای نامزدهای مورد حمایت جمهوریخواهان و دموکراتها به روزهای حساس خود نزدیک شده است. در این میان، باراک اوباما که از هیچ تلاشی در حمایت از هیلاری کلینتون دریغ نکرده اینبار نیز در صدد است تا از کارزار نشست لوزان رهاوردی برای دموکراتها در آستانه انتخابات به دست آورد.
رئیسجمهور امریکا بهدنبال آن است تا پس از حصول «برجام»، توافق دیگری را در زمینه سوریه البته با تامین تمامی منافع توسعهطلبانه کاخ سفید به امضا برساند تا کلکسیونی از دستاوردهای سیاست خارجی خود را بهنفع دموکراتها به نمایش گذاشته و بدین ترتیب، سبد رای کلینتون را تقویت سازد.