با نزدیک شدن به عملیات موهوم مسلحین؛
حلب، پایتخت اقتصادی و پرجمعیت‌ترین شهر سوریه پیش از آغاز بحران، اکنون فعال‌ترین کانون درگیری‌ها در سوریه است؛ درگیری‌هایی که تقریبا تمامی کارشناسان عقیده دارند سرنوشت بیش از پنج سال جنگ و خونریزی سوریه را رقم می‌زند.
حلب، پایتخت اقتصادی و پرجمعیت‌ترین شهر سوریه پیش از آغاز بحران، اکنون فعال‌ترین کانون درگیری‌ها در سوریه است؛ درگیری‌هایی که تقریبا تمامی کارشناسان عقیده دارند سرنوشت بیش از پنج سال جنگ و خونریزی سوریه را رقم می‌زند. به گزارش ایسنا، درباره شهر حلب به‌طور خلاصه باید گفت نمونه کامل جنگ در سوریه در این مساحت کوچک جغرافیایی در جریان است، هم‌اکنون بیش از ۵۰ گروه مسلح مخالف دولت سوریه با هم و یا علیه دولت دمشق و هم‌پیمانانش در جنگ هستند و در طرف مقابل ارتش سوریه به همراه چندین گروه هم‌پیمان خود و با پشتیبانی هوایی ارتش روسیه حضور دارد تا به اصطلاح جنگی جهانی در حلب در جریان باشد.
حلب به‌عنوان یک استان با مرکزیت شهری به همین نام پیش از آغاز بحران سوریه نزدیک به پنج میلیون نفر جمعیت داشت که از این تعداد دو میلیون نفر در شهر حلب زندگی می‌کردند. اکنون اما بخش اعظم ساکنان آن آواره ترکیه یا دیگر مناطق سوریه شده‌اند و تعداد کمتری که در خانه‌های خود مانده‌اند دیگر جنگ به بخشی از زندگی روزمره‌شان تبدیل شده است.
آمار دقیقی از ساکنان غیر نظامی شهر حلب در دست نیست اما گفته می‌شود بیش از نیم میلیون تن از ساکنان آن هنوز در شهر هستند و از این تعداد کمی بیش از ۲۵۰ هزار غیر نظامی در محله‌های شرقی حلب، تحت کنترل مخالفان سوری و در محاصره نیروهای دولتی زندگی می‌کنند. مشکل اساسی در حلب این است که گروه‌های شبه نظامی و غیر نظامیان در محله‌های شرقی به شکل بسیار پیچیده‌ای در هم آمیخته‌اند و در کنار شورشیان مسلح بسیاری که به حلب رفته‌اند، تعداد زیادی از ساکنان این مناطق خود نیز سلاح به دست گرفته به مخالفان پیوسته‌اند و حال این‌که خانواده‌هایشان در همین مناطق که شاهد شدیدترین درگیری‌هاست زندگی می‌کنند.
گروه‌های مخالفی که در حلب سوریه می‌جنگند را می‌توان به سه دسته اصلی تقسیم کرد. دسته اول آن گروه از مخالفان سوری هستند که اصطلاحا به آنها نیروهای تصمیم گیرنده و اداره‌کننده جنگ در حلب گفته می‌شود. دسته دوم نیروهای روبه رشد و تصمیم‌گیرندگان آتی در حلب هستند و گروه سوم نیروهای لیبرال و گروه‌های کمتر تاثیرگذار در جنگ هستند.
نیروهای قدرتمندی در حلب درگیر هستند
در این دسته که از ساختار نظامی منسجم و برنامه‌های مشخصی برای اداره جنگ و مناطق تحت کنترل خود برخوردار هستند، می‌توان به گروه احرار‌الاشام با ایدئولوژی سلفی جهادی نام برد که به‌دلیل نزدیکی مواضع‌اش با گروه النصره (شاخه القاعده در سوریه) تاکنون از حمایت امریکا یا دیگر کشورهای غربی برخوردار نبوده است. اگرچه دولت ایالات متحده تلاش می‌کند این گروه را از النصره دور نگه دارد اما همواره یکی از موارد اصلی اختلاف میان روسیه و امریکا بر سر حلب بوده است.
این گروه با نزدیک به ۲۰ هزار نیرو به شکل ویژه در غرب سوریه فعال است و نیروهای زیادی نیز در حلب دارد. احرار‌الشام به قولی تاثیرگذارترین گروه شورشی در حلب محسوب می‌شود و نهادهای شبیه به یک حکومت را در این استان و دیگر مناطق تحت کنترل خود در سوریه ایجاد کرده و دادگاه‌ها، پلیس و موسسه‌های اخذ مالیات خود را دارد. شورشیان احرار الشام همزمان که با النصره ارتباط دارند با دیگر گروه‌های شورشی نیز در تعامل هستند.
گروه دومی که در دسته تصمیم‌گیرندگان جنگ حلب گنجانده می‌شود، جبهه الشامیه با ایدئولوژی اسلامی است که به‌طور مستقیم از سوی امریکا و هم‌پیمانانش حمایت می‌شود اگرچه در پاره‌ای موارد دیده شده همکاری‌های بسیار مستحکمی میان آنها و دیگر گروه‌های اسلامی با ایدئولوژی جهادی دیده شده است. جبهه الشامیه در واقع ائتلافی بزرگ و کلی از گروه‌های شورشی با ایدئولوژی‌های مختلف از لیبرال گرفته تا اسلام‌گرای سلفی را شامل می‌شد که در سال ۲۰۱۴ تشکیل شد اما بعدها به‌دلیل اختلافات بسیار ائتلاف از هم پاشید و اکنون تنها هسته مرکزی این گروه در حلب فعال است. از سال ۲۰۱۶ تاثیر‌گذاری جبهه الشامیه در عرصه نبردهای حلب افزایش یافته است.
گفته می‌شود ائتلاف جبهه الشامیه که با جریان‌های نزدیک به اخوان‌المسلمین سوریه همکاری تنگاتنگی دارد و در پی مذاکرات طولانی میان قطر، ترکیه، عربستان با ادغام چند گروه شورشی شکل گرفت. شاخه‌های نظامی این جبهه در چندین نوبت از امریکا سلاح از جمله موشک‌های ضد تانک گرفته‌اند و از سوی قطر و عربستان حمایت مالی می‌شوند. جبهه الشامیه همچنین تاثیر زیادی در نبردها علیه داعش در استان حلب دارد. جیش المجاهدین یکی دیگر از گروه‌های شبه نظامی در حلب است که این گروه نیز ایدئولوژی اسلامی را دنبال می‌کند و همانند جبهه الشامیه از حمایت امریکا برخوردار است.
این گروه که ائتلافی از هشت گروه شبه نظامی کوچک‌تر است با بیش از پنج هزار نیرو در حلب از گروه‌هایی است که در ازای دریافت کمک نظامی از امریکا علاوه بر ارتش سوریه علیه داعش نیز می‌جنگد. فیلق الشام و گروه موسوم به الفوج الاول نیز دو گروه دیگر در دسته گروه‌های تصمیم گیرنده و تاثیرگذار در حلب جای می‌گیرندد که گروه دوم یعنی الفوج الاول از حمایت امریکا برخوردار است اما گروه دوم به‌دلیل نزدیک بودن مواضع‌اش به النصره تاکنون به شکل رسمی از سوی غرب حمایت نشده است. فیلق الشام خود تشکلی شامل ۱۹ گروه کوچک‌تر است و در استان‌های مختلف سوریه به‌ویژه حلب فعال است. این گروه علاوه بر النصره به اخوان‌المسلمین سوریه نیز نزدیک است و از سوی ترکیه و قطر به‌خوبی حمایت می‌شود. الفوج الاول نیز با وجود تعداد کمتر نیرو در مقایسه با دیگر گروه‌های شورشی (چیزی در حدود ۱۵۰۰ نیرو) به دلیل حمایت‌های خوب تسلیحاتی یکی از نیروهای فعال جنگ در شمال سوریه و به‌ویژه حلب است. پنج گروهی که نام بردیم در کنار جبهه النصره که به‌تازگی نام خود را به فتح الشام تغییر داده نیروهای تصمیم‌گیرنده در میان مخالفان در حلب سوریه هستند، گرچه می‌توان گفت قدرت مانور و نفوذ جبهه النصره با آغاز عملیات هوایی روسیه در حلب تا حدود زیادی کاسته شده است.
دسته دوم، نیروهایی که در حلب سوریه می‌جنگند آن دسته از شبه نظامیان مخالف سوری هستند که از آنها به‌عنوان نیروهای روبه رشد و تصمیم‌گیرندگان آتی در حلب یاد می‌شود که گروه نورالدین زنکی با گرایش اسلامی از جمله مهم‌ترین آنهاست. این گروه که به‌شدت به دولت آنکارا نزدیک است و حمایت‌های مستقیمی از ترکیه می‌گیرد همان گروهی است که یکی از خلبان‌های روس را در زمان سقوط جنگنده این کشور در حلب به قتل رساند و سپس ترکیه جسد این خلبان را به روس‌ها تحویل داد. نورالدین زنکی ائتلافی از چند گروه شورشی است که بیشتر اعضای آن را ترکمان‌های سوری ساکن شمال و شمال غرب سوریه تشکیل می‌دهند و در مناطق شمالی استان حلب و محله‌های مختلف شهر حلب فعال است.
این گروه با نزدیک به سه هزار نیرو و به لطف سلاح‌های پیشرفته‌ای که امریکا و ترکیه در اختیار آنها می‌گذارند توانسته نقشی تعیین کننده در جنگ حلب داشته باشد. چند هفته پیش انتشار تصاویر بریده شدن سر یک کودک فلسطینی در حلب سوریه از سوی اعضای این گروه واکنش و خشم جهانی را به‌دنبال داشت و تا حدودی باعث شد حامیان آن در ارائه کمک به گروه تردید کنند گرچه نورالدین زنکی همچنان یک نیروی فعال در جنگ با النصره تلقی می‌شود. گروه سلطان مراد از دیگر تشکل‌هایی است که می‌تواند در دسته دوم قرار گیرد که یک گروه لیبرال میانه‌رو از دید غرب محسوب می‌شود اما به‌دلیل پاره‌ای ملاحظات و مشخص نبودن موضع‌گیری‌های آنها تاکنون حمایت مستقیم از سوی غرب دریافت نکرده‌اند.
این گروه نیز از گروه‌های ترکمان سوری حاضر حلب است و با گروه نورالدین زنکی در ارتباط تنگاتنگ است. سلطان مراد خود از سه گروه ترکمانی دیگر تشکیل شده که همگی تحت حمایت ترکیه هستند.
جبهه النصره به‌عنوان فعال‌ترین و سازمان یافته‌ترین نیرو موجود در حلب نیز گرچه از تاثیرگذارترین آنها در این شهر محسوب می‌شود اما از آنجایی که هم از سوی امریکا و هم از سوی روسیه به‌عنوان دشمن تلقی می‌شود و مواضع آنها به‌صورت یکپارچه بمباران می‌شود پیش‌بینی می‌شود، نتواند مواضع خود را آنگونه که هست حفظ کند و در دسته‌بندی کنونی جای گرفته است. جبهه النصره که به‌تازگی نام آن به (فتح الشام) تغییر کرده در حلب یا به شکل مستقل عمل می‌کند و با دیگر گروه‌های شورشی از جمله احرار الشام به شکل ائتلاف به جنگ با دولت سوریه یا دیگر گروه‌های شورشی مشغول است.
النصره در واقع یکی از اصلی‌ترین موارد اختلافی در جنگ سوریه به‌طور کلی و جنگ حلب به‌طور خاص میان امریکا و روسیه است. تغییر نام این گروه به فتح الشام که از حمایت نیمه آشکار ترکیه و عربستان برخوردار است و جدایی ظاهری آن از القاعده نیز در واقع برای پایان دادن به این موضوع است.
حالا با یکپارچه شدن مسلحین و احتمال حمله آنها از شمال و جنوب برای رفع محاصره حلب و در عین حال فشار کمرشکن ارتش سوریه برای پاکسازی کامل این شهر راهبردی، به‌نظر می‌رسد به‌زودی شاهد تغییر نهایی توازن قوا در صحنه نبرد باشیم.
X Share