بامدادجنوب- سیدعلی موسوی:
وقتی عربستان کودتا علیه محمد مرسی را حمایت کرده و زمینه به قدرت رسیدن عبدالفتاح السیسی را فراهم کرد، تصور نمیکرد روزی السیسی علیه ریاض قد علم کند.
روابط عربستان و مصر در کمتر از یک سال اخیر به مثابه دفتری بوده است که در فواصل زمانی کوتاه هر بار یک ورق از اختلافات آن رو شده است؛ از موضوع جزایر صنافیر و تیران گرفته تا مواضع السیسی در قبال سوریه و جنگ یمن و حمایت از روسیه در شورای امنیت و مخالفت با عربستان، تا جایی که اخیرا یک دیپلمات عرب در ارزیابی این اختلافات به احتمال جنگ بین این دو اشاره کرد.
نگاهی دقیق و موشکافانه به اختلافات دو طرف نشان میدهد عربستان مدعی آقایی در جهان عرب است و ژست برادر بزرگتر را به خود گرفته است و تصور میکند کمکهای میلیادری به مصر باید آن را کاملا مطیع ساخته و در برابر تمام خواستهها، موضعگیریها و سیاستهای ریاض دنباله رو آن باشد حال آنکه مصر بهدلیل جایگاهی که در جهان عرب دارد، نمیپذیرد مواضع مستقل خود را کنار گذاشته و دنبالهرو عرسبتان باشد بهویژه اینکه این کشور بهدلیل سیاستهای اشتباه اکنون در داخل و خارج با مشکلات متعددی روبهرو است.
در همین ارتباط رئیسجمهور مصر در صدد برآمد جایگاه مصر را بهعنوان یک کشور مستقل و مطرح در جهان عرب به عربستان گوشزد کند به این معنی که یک ماه پیش السیسی در جریان دیدار با امیر کویت از او خواست پیامهایش را به ملک سلمانبن عبدالعزیز پادشاه عربستان برساند. مضمون این پیامها به این شرح بود: خودداری از اعمال فشار بر نظام حاکم مصر در ارتباط با جزیره تیران و صنافیر، زیرا پرونده این دو جزیره به نهاد قضائی واگذار شده است و دیگر نمیتوان از آن صحبت کرد. لزوم احترام ریاض به اختلاف دیدگاهها در ارتباط با بسیاری از مسائل سیاسی عربی و منطقهای، زیرا مصر یک کشور کوچک نیست که تابع عربستان باشد. این موضعگیری صریح مصر در قبال خواستههای سعودی نشان میدهد رهبران عربستان در ارزیابی خود اشتباه کردند، زیرا گمان میکردند کمکهای مالی میلیاردی به مصر موجب میشود رهبران این کشور مطیع و دنبالهرو ریاض باشند و موضعگیریهای عربستان علیه ایران و دولت سوریه را تائید کنند و علاوه بر این مانند بسیاری از کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس با همه دشمنان عربستان قطع رابطه کنند اما ارزیابی سعودیها اشتباه بود.
در این میان هر بار که مصر در قبال خواستهها و مواضع عربستان پاسخ منفی داد، ریاض علیه قاهره دست به اقدامی تنبیهی زد که قطع ارسال محمولههای نفتی به مصر و یا ایجاد محدودیت برای کارگران مصری در عربستان نمونههایی از آن بود.
اما تازهترین اقدام تحریکآمیز ریاض علیه قاهره بازدید ملک سلمان از سد النهضه در سرچشمه نیل بود آن هم در حالی که مصر و اتیوپی بر سر این موضوع و منابع آبی نیل با یکدیگر اختلاف دارند بنابراین این اقدام شاه سعودی خشم مصریها را به دنبال داشت. ریاض همچنین چندی پیش بهبود روابط با مصر را به برکناری سامح شکری، وزیر خارجه این کشور مشروط کرد، زیرا او را مسوول تنش روابط بین ریاض و قاهره میداند. ریاض مواضع اخیر قاهره از جمله دیدار شکری با محمدجواد ظریف همتای ایرانی خود در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در ماه سپتامبر گذشته را به مثابه رویارویی غیر مستقیم مصر و نیز آغاز همکاری بین قاهره و تهران برشمرد. به گفته برخی تحلیلگران، یکی از دلایل اختلاف بین قاهره و ریاض زمینهسازی شکری برای حضور در نشست سران افریقایی- عربی بود که عربستان و هفت کشور عربی دیگر در همراهی با مغرب آن را تحریم کردند.
در این میان پرواضح است که با توجه به موارد اختلاف بین مصر و عربستان اولویتهای دو کشور با یکدیگر متفاوت است و این تفاوت بهویژه در مورد بحران سوریه بهخوبی نمود یافت به این معنی که عربستان بر لزوم برکناری بشار اسد از قدرت تاکید دارد حال آنکه مصر با این دیدگاه مخالف است و بر خلاف ریاض برکناری بشار اسد را بهعنوان پیش شرط حل و فصل بحران سوریه مطرح نکرده است. در فراز و نشیب این تحولات، محمد العربی زیتوت دیپلمات سابق الجزایر روز جمعه در صفحه شخصی خود در توئیتر با اشاره به اختلافات مصر و عربستان، نوشت: آیا مصر سرانجام در پایان راه به عربستان سعودی حمله خواهد کرد؟ وی ادامه داد، کسانی که هزینه کودتای السیسی را پرداخت کردند باید متوجه باشند وزیری که علیه رئیسش (مرسی) کودتا میکند، میتواند علیه کسی هم که او را رئیسجمهور کرد (عربستان) قد علم کند.
عادل نعمان نویسنده نزدیک به السیسی نیز در مطلبی در روزنامه الوطن مصر نوشت، مصر برگههای برنده زیادی دارد که استفاده از آن میتواند عربستان را سخت نگران کند و موجب تهدید آن شود از جمله ارتباط با ایران. وی تهدید کرد: اگر مصر به همان شیوه فریبکارانه توام با نیرنگ پاسخ دهد، چه میشود؟ اگر به حقه بازیهایی متوسل شود که در محاسبات شما نیست، چطور؟ اگر دری را که بهخاطر شما به روی ایران بستیم، باز کنیم چه میشود؟ راه به سمت ایران سادهتر از اتیوپی است و برای ما بهتر است و توجیهات خود را داریم اما شما هیچ توجیهی جز فریب و نیرنگ علیه ما ندارید.
نعمان ادامه داد: احمد الخطیب مشاور ملک سلمان راهی اتیوپی میشود تا از سد النهضه دیدن کند آن هم در حالی که هیچ نیازی و ضرورتی برای این کار وجود ندارد. محمدبن عبدالرحمان وزیر خارجه قطر نیز به الخطیب ملحق شده و او نیز راهی اتیوپی میشود تا از صحت و سلامت سد النهضه اطمینان حاصل کند. من و همه مصریها میدانیم که سفر این مقام قطری هدف جز توطئه ندارد و به این مشی قطریها عادت داریم.
این نویسنده مصری افزود: همه این اقدامات را در نظر داریم و بر خلاف تاریخ وهابیت و قاموس سعودی، در قاموس ما چیزی در مورد سلب خاک و مال و آبروی دیگران نیامده است و ما جنگنجو و متجاوز نیستیم و قدرت خود را بر مظلومان و ضعیفان تحمیل نمیکنیم و جیره خوار پول کسی نیستیم و وارد خانههایی که متعلق به ما نیست نمیشویم و هیچگاه همسایه بدی برای کشورهای همسایه و یا میانجی نفرتانگیزی نبودهایم وهیچگاه با تروریسم در خاک خود مبارزه نکردهایم و در عین حال آن را به دیگر کشورها صادر نکردیم.
نعمان در پایان نوشت: برادران سعودی! ما شمار را دوست داریم، بله اما سنگ ریزههای کشورمان را بیش از فرزندانمان دوست داریم و سر خود را با عزت در فقر بالا نگاه میداریم اما اگر صبرمان تمام شود و ناراحتی پیش بیاید دیگر این دوستی بازگشتی نخواهد داشت. این مطلب نویسنده مصری علیه عربستان در حالی است که یکی از بارزترین سطوح اختلاف بین دو طرف در سطح رسانهای نمود یافت و رسانههای هر یک از این دو کشور انگشت اتهامزنی را به طرف مسوولان طرف مقابل نشانه رفتند. در این شرایط شاید اینکه زیتوت از جنگ بین مصر و عربستان صبحت به میان آورده است، دیگر اکنون خیلی دور از ذهن نباشد.