موفقیت نیروهای «الحشد‌الشعبی» در ماموریت قطع خطوط امدادرسانی داعش در غرب موصل سبب شده است که بحث هایی درباره امکان عملیات در داخل سوریه از سوی این نیروها برای کوبیدن سر افعی مطرح شود.

الحشد‌الشعبی پس از نهم ژانویه ۲۰۱۴ یعنی زمانی که داعش مناطق زیادی از عراق را به اشغال خود درآورد و بغداد تهدید شد، متولد شد. الحشد‌الشعبی بر اساس فتوای مرجعیت دینی در نجف اشرف ایجاد شد تا مانع از تحرکات بیشتر تکفیری‌ها شود. الحشد‌الشعبی متشکل از نیروهای داوطلب مردمی و گروه‌های مقاومت اسلامی هستند. آنها متشکل از نیروهای نظامی آموزش دیده و باتجربه جنگی یعنی گروه‌های مقاومت اسلامی و داوطلبانی که به سرعت آموزش‌های نظامی لازم برای جنگ با داعش را فرا گرفتند، است. نیروهای الحشد‌الشعبی یا بسیج مردمی، موفق به دستاوردهای گسترده‌ای بر ضد داعش شدند و عراق را از نابودی نجات دادند. نیروهای مردمی ابتدا تحرکات تکفیری‌ها را سد کردند و سپس به حمله روی آوردند و شاهکارهای بی‌نظیری را خلق کردند و نه تنها در هیچ جنگی ضد داعش شکست نخوردند بلکه در هر جنگی که شرکت کردند پیروز و سربلند از آن خارج شدند.

همین خصلت و ویژگی الحشد‌الشعبی یعنی شکست‌ناپذیر بودن و موفقیت بالای آن سبب مخالفت‌های گسترده امریکا و هم‌پیمانان منطقه‌ای آنها شد و از سر ناسازگاری با آن درآمدند اما این‌که چرا امریکایی‌ها مخالف الحشد‌الشعبی هستند به این دلیل است که امریکا و رژیم صهیونیستی با ظهور و بروز قدرت جدید در منطقه مشابه حزب‌الله لبنان مخالف هستند. از سویی امریکا معمولا به‌دنبال این است که همه امور در خدمت منافع آن باشد و این‌که همه تشکلات نظامی در منطقه در دستانش و به‌خوبی می‌داند که پیاده کردن این سیاست بر روی الحشد‌الشعبی میسر نیست. دلیل دیگر این‌که؛ انتخابات پارلمانی در عراق پیش رو است و امریکا و هم‌پیمانان آن در کشورهای حوزه خلیج فارس به‌دنبال این هستند که به‌گونه‌ای الحشد‌الشعبی دستاوردی نداشته باشد تا افرادی از الحشد‌الشعبی که قصد مشارکت در انتخابات را داشته باشند، راه به جایی نبرند. کسانی که به توان نیروهای مردمی عراق و جانفشانی‌های آن در راه دفاع از عراق و ملت آن شک می‌کنند در توهم به سر می‌برند. کسانی که سعی دارند الحشد‌الشعبی را به‌گونه‌ای دیگر جلوه دهند این نکته را از یاد برده‌اند که الحشد‌الشعبی کاملا قانونی است.

در واقع در عملیات آزادسازی موصل نیز ماموریت عادی به نیروهای مردمی داده نشده، بلکه ماموریتی هوشمندانه به آنها واگذار شده است این‌که محور غرب موصل به الحشد‌الشعبی داده شده است با هدف قطع امدادرسانی داعش و ممانعت از فرار تکفیری‌هاست. ماموریت این است که داعشی‌ها نتوانند از عراق به سوریه بروند و بالعکس از سوریه به عراق بیایند. این ماموریت نقش به سزایی در دستاوردها و پیروزی‌های نیروهای عراقی ایفا کرده است.

اما سوالی که ذهن تحلیلگران و ناظران امور منطقه را به خود مشغول کرده، این است که دایره ماموریت الحشد‌الشعبی می‌تواند فراتر از قطع امداد‌رسانی داعش باشد یعنی این‌که در داخل عمق سوریه عملیات انجام دهد؟ آیا الحشد‌الشعبی می‌تواند برای تحکیم عقبه استراتژیک عراق در غرب این کشور و شرق سوریه اقداماتی انجام دهد تا داعش مجددا به عراق نفوذ نکند؟ به عبارت دیگر آیا این امکان وجود خواهد داشت که نیروهای مردمی به تعقیب تکفیری‌ها در داخل سوریه بپردازند؟ در پاسخ به این سوالات دو دیدگاه نزد تحلیلگران و کارشناسان امور وجود دارد؛ برخی حامی عملیات ضد داعش در داخل سوریه هستند. آنها بر این باورند که رزمندگان الحشد‌الشعبی، داعش را در هر نقطه‌ای تحت تعقیب قرار خواهند داد. از نگاه این افراد؛ امنیت سوریه و عراق یکی است و وجود تروریست‌ها در خاک سوریه، امنیت عراق را دستخوش تهدید قرار می‌دهد. از نگاه این افراد؛ پایگاه‌های تروریست‌های داعش در سوریه، تغذیه‌کننده ترویسم در داخل عراق و سبب ایجاد فساد و خونریزی شده است و این تهدید تا زمانی که سر افعی در داخل سوریه قطع نشود ادامه خواهد یافت از همین رو؛ باید پایگاه‌های آنها در داخل سوریه هدف قرار گیرد تا تکفیری‌ها علاوه بر این‌که عقبه خود را از دست می‌دهند در آینده و پس از آزادسازی موصل، مجددا فرصتی برای ورود به عراق نیابند.

این دسته از تحلیلگران و کارشناسان، مرزهای کنترل نشده با سوریه را عامل نفوذ داعش به عراق و خونریزی‌های آن می‌دانند و این‌که خطر تا زمانی که عقبه تکفیری‌ها قطع نشود باقی است. البته از نگاه این افراد، هر‌گونه اقدام و عملیاتی در این زمینه نیازمند موافقت حیدر العبادی به‌عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح و نیز درخواست دولت سوریه است. به اعتقاد این ناظران، اگر موافقت دولت عراق و درخواست دولت سوریه وجود داشته باشد مشکلی ایجاد نمی‌شود، زیرا خطر ضد سوریه در واقع خطر ضد عراق است و اگر سوریه از لوث تکفیری‌ها آزاد نشود همواره خطر باقی خواهد ماند. 

از دیدگاه این افراد باید گلوی داعش در داخل سوریه فشرده شود تا تکفیری‌ها نتوانند سلاح در نزدیکی مرزهای عراق در داخل سوریه پنهان کنند و این‌که از این سلاح‌ها برای تقویت همقطاران خود در موصل یا پس از آزاد‌سازی موصل برای یورش مجدد به عراق، بهره نبرند و دست به یورش ضد عراق نزنند. حامیان عملیات الحشد‌الشعبی در سوریه بر این باور هستند که هدف اصلی جبهه النصره و داعش تسلط بر عراق بوده است و اگر فتوای مرجعیت نبود آنها به بغداد می‌رسیدند و طرح‌های تروریست‌ها پس از تسلط بر سوریه، تسلط بر عراق است. از نگاه حامیان عملیات الحشد‌الشعبی؛ اگر سوریه درخواست ارائه کند هیچ‌گونه تضادی با قوانین بین‌المللی ایجاد نمی‌شود و نه تنها مخل حسن همجواری نیست بلکه از مصادیق حسن همجواری است. در مقابل گروهی دیگر بر این باور هستند که الحشد‌الشعبی باید صرفا در داخل عراق فعالیت کند و در داخل سوریه دست به عملیات نزند. به اعتقاد این دسته از تحلیلگران، هرگونه اقدام در این زمینه شرایط سیاسی در داخل عراق را پیچیده می‌کند. به اعتقاد این دسته از ناظران، از آنجا که ماموریت‌های مرزی با وزارت کشور عراق است اگر این ماموریت به الحشد‌الشعبی سپرده شود در واقع نوعی بی‌نظمی میان تشکلات نظامی ایجاد می‌شود. از دیدگاه این افراد، هر‌گونه عملیات نظامی الحشد‌الشعبی در داخل سوریه این نیروها را از حالت بومی خارج و بعد بین‌المللی به آنها می‌دهد. 

از نظر این دسته از تحلیلگران عملیات الحشد‌الشعبی به مجوزهای لازم قانونگذاری و مرجعیت و دیگر شرایط لازم نیاز دارد و گرنه نوعی بی ثباتی ایجاد می‌کند اما اگر به موضوع از بعد امنیت ملی بنگریم، هر کشوری برای مقابله با تهدیدات داخلی و خارجی برنامه‌ریزی خاصی را دنبال می‌کند امنیت واقعی زمانی میسر می شود که منشاء تهدیدات شناخته شود و با آن مقابله شود. برای تامین امنیت ملی، هر کشوری باید همه تدابیر پیشگیرانه را به عمل آورد و با همه خطراتی که ثبات و موجودیت کشور را نشانه می‌گیرد، مقابله کند. در واقع بر اساس منشور سازمان ملل نیز هر کشوری حق دارد اقدامات لازم را برای مقابله با تهدیدات به عمل آورد. گروههای تروریستی در سوریه امتداد گروه‌های تروریستی در عراق هستند و این گروه‌ها بسته به شرایط در داخل دو کشور فعالیت می‌کنند. از این رو تا زمانی که امنیت ملی در معرض خطر از جانب گروه‌های مسلح در سوریه باشد این امکان وجود دارد که نیرویی به مقابله با آنها برخیزد. 

عملیات الحشد‌الشعبی موضوعی استراتژیک برای حمایت از امنیت عراق محسوب می‌شود به‌ویژه که سوریه و عراق در جبهه واحدی ضد تکفیری‌ها قرار دارند و هر دو کشور در معرض تهدید تفکر تکفیری قرار گرفته‌اند و مرزهای عراق باید به شکل مطلوب امن شود. از سوی دیگر گروه‌های مقاومت عراق از مدت‌ها قبل در جنگ علیه تروریسم در سوریه حضور دارند. بسیاری از رزمندگان مقاومت اسلامی عراق در سوریه با شجاعت تمام از حرم حضرت زینب (س) دفاع می‌کنند اما نکته این است که مشارکت الحشد‌الشعبی در سوریه اگر محقق شود این توان را دارد که معادلات حاکم بر سوریه را تغییر دهد به‌ویژه که توجه شود که در حمله هوایی اگر اقدام زمینی همراه آن نباشد، موثر واقع نمی‌شود.