بامداد24/سید علی موسوی:
یک سال پس از مذاکرات تنشزای دیپلماتیک دولت ترکیه با امریکا، آنکارا هماکنون به ایالات متحده اجازه استفاده از پایگاه هوایی اینجرلیک را داده است که به هواپیماهای امریکایی اجازه میدهد تا به ماموریتهای پروازی خود در سوریه و عراق با عملکرد موثرتر و مقرون به صرفهتر بپردازند.
ارزش این توافق میان امریکا و ترکیه ممکن است در بلندمدت بسیار زیاد باشد، چراکه هم باعث موفقیت کمپین مقابله با داعش امریکا شده و هم به ثبات در ترکیه کمک میکند. علت تغییر ناگهانی ترکیه که باعث شد تا امریکاییها اجازه دسترسی به پایگاه اینجرلیک را داشته باشند، بیشتر از ملاحظات سیاسی داخلی نشات میگیرد تا تجدید نظر اساسی این کشور در قبال استراتژی سوریه. کمی پس از کسب اجازه برای استفاده از این پایگاه رجب طیب اردوغان، رئیسجمهوری ترکیه موجی از حملات هوایی را علیه اهداف کردها آغاز کرد و درگیری را که در مسیر سازش میان دولت آنکارا و کردها بود، بار دیگر برانگیخت.
ترکیه حتی با انجام حملات سخت علیه کردهای سوریه که بهعنوان متحد معتبر امریکاییها در مقابله با داعش در شمال سوریه محسوب میشوند، اوضاع را بدتر کرده است. سیاستهای ترکیه و امریکا در قبال سوریه همواره از دیدگاه متفاوتی نشات گرفته است که براساس آن ترکیه همواره بهدنبال سقوط دولت بشار اسد، رئیسجمهور این کشور بوده اما واشنگتن نگران پس از آن بوده است. سیاست واشنگتن در قبال سوریه دوپهلو و متناقض است و همواره نگران سوریه پس از اسد بوده که کثرتگرا باشد و حقوق اقلیتها در آن حفظ شود اما ترکیه از همان ابتدا مشخص کرد که سیاستهای دولت اسد منجر به رادیکالی شدن میشود، با این حال سیاست ترکیه برای ایجاد سوریهای تحت تسلط نیروهای سنی وابسته به اخوانالمسلمین، به این مساله توجهی نمیکند. دیدگاه اردوغان درباره تسلط سنیها، توجیهگر سیاستهای متناقض مرزی ترکیه در چهار سال گذشته، همچنین حمایت ضمنی از گروه سنی افراطگرای جبهه النصره و ناکامیاش در جدی گرفتن داعش بوده است؛ داعشی که باعث سقوط موصل و سر بریدن گروگانهای غربی شد.
سیاست خارجی اردوغان تحت تاثیر انتخابات
حتی پس از آن نیز اردوغان به تغییرات صورت گرفته و هدف امریکا برای خنثیسازی و شکست گروه تروریستی داعش چندان توجهی نکرد. اردوغان به جای آن بهدنبال دستیابی به اکثریت پارلمانی بوده که باعث میشود قدرت اجرائی ریاستجمهوری را به دست بگیرد و کشور بهسمت یک حکومت تکحزبی پیش برود اما از آنجا که حزبش در انتخابات ژوئن ناکام ماند و این تمایلات از بین رفتند، وی بر برگزاری یک انتخابات زودهنگام که نوامبر سال جاری میلادی برگزار میشود برای به دست گرفتن کنترل پارلمان، تمرکز کرده است. اردوغان برای انجام این کار امیدوار است تا بتواند وجهه حزب حامی کردهای دموکراتیک خلق را خراب کرده و این حزب را بهعنوان جبهه تروریستی نمایان کند و آرای حزب جنبش ملی را نیز بهنفع خود ببرد. او حتی از بحران کنونی بهعنوان سرپوشی برای انجام حملات هوایی علیه شبه نظامیان حزب کارگران کردستان ترکیه موسوم به پ.ک.ک در عراق و حملات توپخانهای علیه حزب اتحاد دموکراتیک در سوریه استفاده کرده است.
اردوغان حتی موج جدیدی از سرکوب را علیه کردها در ترکیه آغاز کرده است که خطر وقوع جنگ داخلی در کشور را در پی خواهد داشت. این استراتژی ممکن است به اردوغان کمک کند تا در انتخابات پیروز شود اما اقدامات برای مقابله با داعش را تضعیف میکند. با از میان بردن پشتیبانی ارتباطاتی و لجستیکی میان پکک در عراق و حزب اتحاد دموکراتیک در سوریه، ترکیه موثرترین نیروی زمینی مقابله با داعش در سوریه را تضعیف میکند: کردها. ما نباید این مساله را فراموش کنیم که نیروهای حزب اتحاد دموکراتیک با حمایت لجستیکی و نیروهای پکک باعث آزادی کوبانی در سال گذشته میلادی شده و توانستند تل ابیض را بهتازگی از دست داعش پس بگیرند و مسیر اصلی ورود سلاح و ورود شبه نظامیان خارجی را برای گروه تروریستی داعش از میان بردارند.
توافق امریکا با ترکیه ممکن است حملات موثرتر هوایی را باعث شود اما باعث از میان رفتن اطلاعات موثق و ارزشمندی خواهد شد که نیروهای کرد تامین میکردند که برای مقابله با اهداف داعش مورد استفاده قرار میگرفت. در بلندمدت، کوتاه کردن دست کردها برای مقابله با داعش به شدت بر این روند اثر میگذارد، چراکه اجازه دادن به ترکیه برای ایجاد یک منطقه تردد ممنوع برای نیروهای کرد، دسترسی به این منطقه را برای شبه نظامیان میانهرو فراهم نمیکند بلکه به جای آن خطر ایجاد یک پناهگاه و محل امن را برای گروههای تندرو نظیر جبهه النصره و احرار الشام به وجود میآورد که گسترش آنها باعث تشدید فرقهگرایی و خشونتهای قومی میشود که بهمدت چهار سال است گریبانگیر سوریه است. اظهار نظرهای اخیر اشتون کارتر، وزیر دفاع امریکا مبنی بر اینکه دولت ایالات متحده از ترکیه میخواهد تا به مقابلهای بیشتر با داعش بپردازد، موجب شد تا وزیر امور خارجه ترکیه قول بدهد تا حملات هوایی این کشور علیه گروه تروریستی داعش بیشتر شود اما این مساله هنوز وجود دارد که آیا ترکیه از جنگ با کردها صرف نظر میکند یا خیر.
اگر اینگونه نباشد، ترکیه توافق امریکا با ترکیه تثبیت کننده معامله «فاوست» است. رضایت از عملیاتها کوتاهمدت ارزش خطر بلندمدت بیثباتی ترکیه و تضعیف نیروهای کرد را ندارد؛ نیروهایی که بار اصلی مقابله با شبه نظامیان داعش را به دوش کشیدهاند. ترکیه بهعنوان متحدی که بهواسطه خشونت و شبه نظامیگری دچار آشوب شده، به راحتی نمیتواند همان نقشی را که امریکا از یک ترکیه دموکراتیک و سکولار برای ایفای نقش در خاورمیانه ناآرام انتظار دارد، ایفا کند. خوشبختانه امریکا اهرم فشار را در اختیار دارد. مقامهای ترکیه از روی ناچاری نیازمند تائید مشارکت با واشنگتن هستند؛ درخواستی که ایالات متحده نباید آن را اجابت کند. بهجای آن، دولت باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا باید دسترسی ترکیه را به نشستهای در سطح مقامهای ارشد محدود کند، همکاری اطلاعاتی را کم کند و از ترکیه در موسسات مالی بینالمللی که سیاستهای اردوغان باعث بروز بحران اقتصادی شده است، حمایت نکند. مجبور کردن ترکیه برای تغییر این روند، بهشدت مشکل است اما اگر ترکیه نمیخواهد در گردابی که بهواسطه سیاستهای ناکارآمد در قبال سوریه و تلاش سرسختانه اردوغان برای یک داشتن قدرت سیاسی کامل و مطلق به وجود آمده، فرو رود، اعمال فشار و زور بر آنها امری ضروری است.