علیرضا احمدی‌خرم   

شناخت تاریخ، فرهنگ و آداب و رسوم هر دیاری از الزامات اساسی برای مردمان آن دیار است. ایران کشوری با تنوع گسترده فرهنگی است و جای‌جای این خاک کهن با پهنای وسیع از این داشته‌های فرهنگی همراه است و از این روی درک و شناخت صحیح و عمیق نسبت به هویت تاریخی و فرهنگی مردمان هر بخش از ایران از ابعاد بسیاری موثر است. نخست آنکه توسعه صنعت گردشگری منوط به این امر است. به عبارتی، توسعه و رشد گردشگری منوط به شناخت داشته‌های تاریخی و فرهنگی و برنامه‎ریزی برای توسعه زیرساخت‎های گردشگری با هدف جلب و جذب مسافران برای بازدید از این حوزه است.

تا زمانی که تولید محتوای گردشگری و بستر لازم برای جذب گردشگر فراهم باشد، اقتصاد گردشگری نیز رشد خواهد کرد. از طرفی مقوله تاریخ و جغرافیای هر دیاری با یکدیگر ممزوج شده‌اند، بنابراین حوزه وسیعی از اطلاعات مرتبط با آداب و رسوم، پوشش، فرهنگ و هنر، شیوه‌های حرفه‌ای و اقتصادی و سطح تعاملات هر منطقه با دیگر مناطق و شهرها تابعی از تاریخ و جغرافیای منطقه‌ای است.

در همین راستا تولید منابع مکتوب با هدف معرفی استان‎ها و شهرهای ایران نقش مهمی در ایجاد و تعمیق درک دقیق و اساسی نسبت به این امر دارد. با توجه به این غنای تاریخی و فرهنگی که در پهنه ایران وجود دارد، طبعا دسترسی و خوانش و کسب معلومات در تمامی حوزه‌های تاریخی، فرهنگی، هنری، اقلیمی،  صنایع دستی، صنعت و کشاورزی و غیره گرچه مهم و لازم است اما کاری طاقت‌فرسا برای  هرکسی است. به عبارتی، در کنار پژوهش‌های علمی و کارشناسی باید منابعی فراهم ساخت که در حجم کم و شیوه‌ای مخاطب محور و با هدف توسعه اطلاعات عمومی تهیه و تدوین شود.

کتاب «آیینه تمام‌نمای استان بوشهر» از تالیفات مسعود عرب‌زاده، نویسنده بوشهری است که به همت انتشارات قلمداران جنوب منتشر شده است. این کتاب با چنین رویکردی تدوین شده و در نگاه اول مجموعه‌ای مبسوط و مختصر است اما نویسنده تلاش کرده با هدف ارائه اطلاعات مفید و مشخص کتاب را بنگارد.

نخستین نکته قالب نوشتاری کتاب است که به شکل پرسش و پاسخ است. در واقع نویسنده به دور از اطناب و پیچیدگی ساختاری و کوتاه و موجز سوالات مرتبط با هر شهر و شهرستان استان بوشهر را در فصل‌بندی‌های جدا ارائه داده است و پاسخ آن را هم مطرح کرده است. نکته‌ای که قابل ذکر است، بهره‌مندی نویسنده از ظرفیت مطلعین محلی، مورخین و افراد آگاه هر منطقه در تدوین این پرسش و پاسخ‌هاست تا به نوعی مهم‌ترین شاخصه‌های هر منطقه را از بعد تاریخی و فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی دریافت و به آنها بسنده کند و مخاطب را با مهم‌ترین موارد آشنا کند.

در این کتاب تمامی شهرستان‌های استان بوشهر و تعدادی از شهرهای آن مورد توجه نویسنده قرار گرفته است و تلاش شده به فراخور مساحت و جایگاه آن اطلاعاتی ارائه شود.  در میان اطلاعاتی که این کتاب در خود جای داده است، توجه به ریشه‌شناسی نام برخی شهرها، بزرگان منطقه‎ای و افراد موثر محلی در وقایع تاریخی، ویژگی‌های جغرافیایی، بازی‌ها، آداب و رسوم محلی، نقش هر منطقه در اولین‌های استان در زمینه‌های مختلف، شاخصه‌های کشاورزی، افراد موثر در حوزه فرهنگ و هنر هر شهر، ریشه‌یابی برخی لغات و گویش‌های محلی و بسیاری معلومات دیگر مورد تاکید بوده است.

یکی از نکات جالب این کتاب در بخش پایانی بهره‎‏مندی از جدول سرگرمی با محوریت اطلاعات عمومی استان بوشهر است. در بخش پایانی کتاب چند جدول حل سوالات عمومی درج شده که سوالات آن مرتبط با استان طراحی شده است. کتاب آیینه تمام‌نمای استان بوشهر مجموعه‏‌ای مختصر و خوش‎‏خوان برای افرادی است که قصد دارند شمایی کلی و جامع از استان بوشهر به ‎دست آورند و صد البته که زمینه‌ای برای مخاطب فراهم می‌کند که برای کسب اطلاعات بیشتر از دیگر منابع و متون تخصصی هم بهره‌مند شود.