بامدادجنوب- الهام بهروزی: بوشهر دیار حماسه و رشادت‌هاست، این اقلیم از دیرباز روزهای پر فراز و نشیبی را سپری کرده و امروز با کوله‌باری از تجربه و جاذبه‌های طبیعی و تاریخی فرزندانش را در دامان پر مهر خود می‌پروراند و تنها از عنوان پر طمطراق پایتخت انرژی کشور بیکاری اهالی خویش و محرومیت را به یدک می‌کشد، خلاصه بگویم، بوشهر همچون نگینی بر کرانه خلیج همیشه پارس می‌درخشد و با وجود داشتن منابع عظیم نفت و گاز و نعمت‌های خدادادی همچنان اهالی این دیار با محرومیتی کهنه دست به‌گریبان هستند. این استان افزون بر این داشته‌ها از جاذبه‌های گردشگری بی‌نظیر و فوق‌العاده‌ای برخوردار است که بیشتر آنها به حال خود رها شده و یا آن‌گونه که باید معرفی نشده‌اند.
بارها از کاستی‌ها و کمبودها در حوزه‌های مختلف نوشتیم و این بار هم برآن شدیم تا در حوزه گردشگری بنویسیم که هر بار به امید پیش آمدن اتفاقی خجسته و در شأن مردم این دیار، نقاط ضعف و یا سهل‌انگاری‌های صورت گرفته در این حوزه را نگاشتیم اما ظاهرا باید به همان خواهد شدها و می‌شودها دل ببندیم، چراکه تاکنون اقدام موجه‌ای را شاهد نبوده‌ایم و همین هفته پیش بود که یکی از فعالان اجتماعی در سیراف از اقدامات کارشناسی نشده شهردار این بندر تاریخی سخن گفت که در حال پیاده کردن پروژه‌ای در دره لیر است که بافت گورخمه‌ها و این دره را تهدید می‌کند و نشان از سوء‌مدیریت در این حوزه دارد.
بگذریم در این گزارش به حوزه گردشگری و مشکلات آن توجه داریم و در این زمینه گفت‌وگویی را با کارشناس ارشد سازمان میراث فرهنگی کشور انجام دادیم.
سکینه سالاری در خصوص نقاط ضعف حوزه گردشگری استان به بامداد جنوب گفت: در پاسخ به این سوال ابتدا باید معنی دو مفهوم نقاط ضعف و فرصت و تهدید را بدانیم، مفهوم نقاط ضعف، نوع محدودیت یا کمبود در منابع، مهارت‌ها، امکانات و توانایی‌هایی است که به‌طور محسوس مانع عملکرد اثربخش سازمان می‌شود و عملکرد مدیریت نیز در تشدید نقاط ضعف موثر است. مهم‌ترین نقاط ضعف استان عبارتند از مشکلات متوالی در مدیریت، نبود اطلاع‌رسانی مناسب و معرفی نشدن قابلیت‌های استان در رسانه‌های ملی و بین‌المللی، آشنا نبودن با چگونگی بهره‌برداری از ظرفیت‌های موجود در جاذبه‌های گردشگری استان، نبود برنامه و راهکارهایی برای جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی در استان، آشنایی نداشتن اکثر اقشار جامعه به اهمیت صنعت گردشگری و توریسم.
وی که دانش‌آموخته برنامه‌ریزی توریسم در مقطع کارشناسی ارشد است، در پاسخ به این سوال که چرا بوشهر در جذب گردشگر داخلی و خارجی با وجود این‌که دارای قابلیت خوبی در حوزه گردشگری است، موفق عمل نکرده است، افزود: دلایل فراوانی در این زمینه نقش دارند؛ نخست این‌که همه مسوولان استانی باید به نقش تاثیرگذار صنعت گردشکری در رونق اقتصادی منطقه و استان واقف باشند تا با همدلی برای این مهم تلاش کنند ولی مهم‌ترین دلایل ناکامی در جذب گردشگر می‌تواند برداشت سطحی سازمان‌های دولتی و سازمان‌های خصوصی از فعالیت‌های اکوتوریسمی، عجین شدن نفت با اقتصاد، نبود نظارت صحیح بر عملکرد شرکت‌های گردشگری، نبود برنامه‌های کامل سفر در آژانس‌ها برای ارائه جذب گردشگر، تعریف نشدن برنامه منظم و مشخص برای هر منطقه از استان، هماهنگ نبودن دستگاه‌های اجرائی در سیاست‌گذاری‌ها به‌منظور جذب توریسم و... باشد.
کارشناس ارشد سازمان میراث فرهنگی با بیان این‌که فعال کردن بخش گردشگری و جذب سرمایه تقریبا مکمل یکدیگر هستند، خاطرنشان کرد: توسعه صنعت گردشگری موجب جذب سرمایه می‌شود. منتها برای فعال کردن این بخش باید ضمن تامین زیرساخت‌ها برای مناطق گردشگری، امنیت سرمایه‌گذاری و ثبات اقتصادی و خیلی از پارامترهای لازم را تامین و فراهم کرد.
سالاری با بیان این‌که فرهنگ، سطح تحصیلات، میزان درآمد، سطح مطالعه مردم یک منطقه و... تعیین‌کننده روش آشنا‌سازی مردمان با ارزش جاذبه‌ها و حفظ آنهاست، عنوان کرد: تا جایی که می‌دانم استان بوشهر در میان استان‌ها با توجه به جمعیتش در این زمینه دارای رتبه خوبی است، پس بدون شک در حوزه گردشگری می‌توان برنامه‌های خوبی را تدوین کرد.
وی در خصوص آثار تاریخی و محوطه‌های باستانی استان گفت: این آثار و بناها گاه در دوره‌های تاریخی به فراموشی سپرده شده و ویران شدند و گاه نیز از سرستیز و عناد بیگانگان به نحوی تخریب شدند كه امروز تنها بقایای كوچكی از آنان روی تپه‌ها و محوطه‌های باستانی دیده می‌شود. این مناطق تاریخی كه امروز زبان گویای تاریخ هستند، اهمیت بسزایی در كشف حقایق دوران گذشته دارند و به همین خاطر محوطه‌های تاریخی یكی از مناطق مورد علاقه باستان‌شناسان برای جست‌وجو در فرهنگ‌ها و آیین‌ها به‌شمار می‌رود، به‌گونه‌ای كه كاوش‌های باستان‌شناسی بدون حضور و تفحص در محوطه‌ها و بناهای تاریخی معنایی ندارد. بناهای تاریخی شرح حالی از جنگ‌ها، فتوحات، وقایع مهم تاریخی، نوع زیست و معیشت مردم در طبقه‌های مختلف اجتماعی، پوشاك و حتی آیین‌های مردمی را در اختیار كاوشگران قرار می‌دهد و به همین دلیل است كه صیانت از این محوطه‌ها كه امروزه یكی از مناطق گردشگرپذیر در اقصی نقاط جهان هستند، اهمیت ویژه می‌یابد.
سکینه سالاری در ادامه افزود: ساخت و ساز در حریم بناهای تاریخی و تهدید محوطه‌ها و تخریب كامل بناهای واقع در بافت قدیم به بهانه مالكیت آن پیگرد قانونی دارد. مدرنیته و انجام طرح‌های عمرانی از جمله ساخت سد، راه، استقرار صنایع، نوسازی بافت‌های تاریخی شهری، كشف معدن و ... نیز مخاطراتی هستند كه هر یك می‌توانند یك بنای تاریخی را در معرض نابودی قرار دهند. هرچند قانونگذار، انجام فعالیت‌های عمرانی را منوط به دریافت مجوز به سازمان میراث فرهنگی كرده است اما در بسیاری از موارد حفظ بناهای تاریخی و حریم آن از سوی پیمانكاران عمرانی نادیده گرفته می‌شود و هر از گاهی خبر عبور مسیر خط آهن و یا جاده از یك محوطه تاریخی و یا تخریب یك تپه باستانی برای ایجاد زمین‌های كشاورزی به گوش می‌رسد. هرچند محوطه‌سازی برای بناها و محوطه‌های تاریخی گاهی به تخریب نمای آن می‌انجامد اما با این حال بی‌توجهی به بنای تاریخی و حفظ آن نیز می‌تواند بلای دیگری به جان یك محوطه تاریخی باشد و آن را به منطقه‌ای متروكه تبدیل كند كه حتی گردشگران نیز تمایلی برای دیدن آن نخواهند داشت. در برخی موارد نیز گردشگران با اقداماتی از جمله یادگارنویسی و ایجاد خراش میراث گذشتگان را به فنا می‌سپارند.
وی در خصوص توریسم دریایی خاطرنشان کرد: توریسم دریایی شامل چند بخش می‌شود که هر کدام قابلیت خاص و زیرساخت خودش را دارد. اگر منظور ورود و خروج گردشگر خارجی و حمل و نقل و جابه‌جایی آنها از راه دریایی است، یک سری زیرساخت نیاز دارد. اگر فقط برنامه‌های دریایی و یا ایجاد فضاهای جذاب در حاشیه دریا و یا سواحل برای گردشگران داخلی و خارجی است، باید یک‌سری برنامه‌های دیگر مد نظر قرار بگیرد ولی در هر صورت برای توسعه حمل و نقل دریایی لازم است، مطالعه تفصیلی به‌منظور تعیین بندر یا بنادر هدف صورت گیرد، سپس این بنادر از طریق توسعه ترمینال‌های مسافری مطابق استانداردهای بین‌المللی تجهیز شود. همچنین خدمات کشتی‌های کروز، مطابق معیارهای بین‌المللی در بنادر ویژه پیش‌بینی و ارائه شود. توجه ویژه به کشورهای نزدیک در این راستا ضرورت دارد. به اضافه توسعه کمی و کیفی کشتی‌ها و قایق‌های مسافربری نیز باید مورد توجه جدی مسوولان قرار گیرد. به‌نظر می‌رسد حمل و نقل دریایی یکی از اصلی‌ترین پایه‌های گردشگری کشور، نیازمند تقویت روزافزون و توجه بیشتر است. توسعه، اصلاح، نوسازی و ارتقای سطح خدمات کیفی زیرساخت‌های چهارگانه حمل و نقل ایران، می‌تواند زمینه‌ساز مناسبی برای توسعه و رشد صنعت گردشگری داخلی و خارجی و کسب درآمدهای قابل توجه ارزی به نحوی موثر باشد. بنابراین برای تعیین نقطه دارای قابلیت استان باید با هماهنگی کمیته گردشگری دریایی که در معاونت گردشگری سازمان تشکیل شده، مطالعه دقیق‌تری صورت بگیرد.
سالاری که در سال 89 سرپرست اداری مالی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان بوده است، در مورد آثار تاریخی و محوطه‌های باستانی و جاذبه‌های گردشگری استان گفت: آثار بنام و تاریخی فراوانی که قدمت آنها به دوره هخامنشی برمی‌گردد، در استان داریم که متاسفانه کسی از وجود آنها اطلاع ندارد و ممکن است تنها برخی از دانشجویان و تحصیل‌کرده‌های رشته باستان‌شناسی از آنان اطلاع داشته باشند که همه اینها به نحوه مدیریت اداره‌کل میراث فرهنگی استان در معرفی این آثار برمی‌گردد. در آبان‌ماه 84 فقط یک کنگره بین‌المللی برای سیراف برگزار شد و بعد از آن تاکنون شاهد برنامه ملی یا بین‌المللی در مورد آثار تاریخی و باستانی استان نبودیم که امیدوارم مدیریت فعلی اداره‌کل میراث فرهنگی برنامه‌هایی خوبی برای معرفی بناهای و محوطه‌های تاریخی و باستانی استان داشته باشد.
وی با بیان این‌که به‌طور مسلم در حال حاضر شهرهای گناوه و دیلم قابلیت تبدیل شدن به قطب گردشگری در استان را دارند، افزود: البته در استان مناطقی وجود دارد که می‌تواند به قطب گردشگری تبدیل شود، فقط چگونگی معرفی آنها مهم است، از جمله دلوار، کوه نمکی دشتی، کوه پردیس، جزیره زیبای خارگ و سیراف که با تلاش مسوولان و با جلوگیری از ساخت و ساز در حریم آن، قابلیت ثبت جهانی را دارد. البته در حال حاضر دلوار قابلیت این را دارد که با یک‌سری برنامه‌های خاص و کم‌هزینه به شکل جهانی نیز معرفی شود، گناوه، بندرریگ، سیراف و قلعه نصوری، جزیره زیبای خارگ و خارگو، دیلم، کوه پردیس، کوه نمکی دشتی، منطقه تاریخی توز، بافت قدیم بوشهر، گور دختر و نخلستان‌های زیبای استان همه و همه از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌ها استان در حوزه گردشگری و توریسم است که با رسیدگی و معرفی آنها می‌توان حوزه گردشگری را فعال کرد و توسعه داد.
