بامداد جنوب:

مصرف سوخت کشور هر ساله با رکوردشکنی‌های پی در پی بالا و بالاتر می‌رود و این مساله با توجه به بازگشت تحریم‌های بین‌المللی سبب ایجاد نگرانی‌هایی برای تامین سوخت بنزین کشور شده است. طی سال‌های اخیر قرار بود با احداث پالایشگاه ستاره خلیج فارس، مشکل واردات سوخت برای همیشه حل شود، با این حال، فاز دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس در حالی فعالیت خود را آغاز کرد که با وجود کم شدن فاصله‌ مصرف و تولید بنزین در کشور، این فاصله همچنان وجود داشته و به چهار میلیون لیتر در روز رسیده است. این در حالی است که نقشه راه ایران برای تولید بنزین، علاوه بر خودکفایی، صادرات این محصول بوده است اما شواهد حاکی از آن است که پرونده صادرات بنزین فعلا زیر پرونده خودروسازی و مصرف بالای بنزین در کشور خاک می‌خورد. موضوعی که بیژن زنگنه، وزیر نفت بارها به آن اشاره کرده است و حتی یک‌بار صراحتا اعلام کرد کارخانه‌های خودروسازی، راه‌حل ایران برای خودکفایی در بنزین است.

زنگنه در این مورد توضیح داد: ایران در نیمه دوم سال ۹۷ در تولید بنزین خودکفا می‌شود اما به‌سرعت ناچار خواهیم شد که مجددا بنزین را از کشورهای دیگر وارد کنیم، زیرا تولید خودروها ادامه دارد و هرچقدر به میزان تولید خودروها در کشور اضافه شود، به بنزین بیشتری نیاز است. به‌نظر من راه‌حل ما برای خودکفایی در بنزین پالایشگاه‌ها نیستند بلکه راه‌حل ما کارخانه‌های خودروسازی است.

آمارها نشان می‌دهد که واردات بنزین به کشور عمری حدود ۳۹ ساله دارد و با این‌که چرخ‌های تولید بنزین در کشور تندتر از گذشته می‌چرخد، باز هم زور پالایشگاه‌ها به سرعت چرخ خودروها نمی‌رسد. طبق آخرین آمار، میزان تولید بنزین در ۱۰ پالایشگاه کشور با به مدار آمدن فاز دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس و اضافه شدن روزانه ۱۲ میلیون لیتر بنزین یورو۵ به میزان تولید این سوخت پرمصرف، به ۸۸ میلیون لیتر در روز رسیده است اما همچنان باید روزانه چهار میلیون لیتر بنزین وارد کنیم. 

در سال ٩٢ تولید بنزین در پالایشگاه‌های کشور حدود ٦٠ میلیون لیتر و سهم بنزین یورو٤ از این میزان 4/3 میلیون لیتر در روز بود که این میزان تا سال ٩٥ تقریبا ثابت ماند. در سال ٩٦ فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج فارس راه‌اندازی شد و تولید بنزین در سه ماهه آخر سال ٩٦ با تثبیت تولید در فاز اول ستاره خلیج فارس به ٧٥ میلیون لیتر در روز رسید که ٢٨ میلیون لیتر آن طبق استاندارد یورو٤ بود. هفته گذشته نیز فاز دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس به مدار آمد و روزانه ۱۲ میلیون لیتر بنزین به تولید کشور اضافه شد و میزان تولید کشور را به ۸۸ میلیون لیتر رساند که آمار بسیار خوبی محسوب می‌شود؛ با این حال، یک روی دیگر سکه، میزان مصرف بنزین در کشور است. متوسط مصرف بنزین در خردادماه سال جاری ۸۳ میلیون و ۶۰۰ هزار لیتر بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل (۷۵ میلیون و ۲۰۰ هزار لیتر)، 2/11 درصد رشد داشته است. میانگین مصرف بنزین از ابتدای سال تا آخر خردادماه سال ۹۷، ۸۵ میلیون و ۱۰۰ هزار لیتر بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته که ۷۷ میلیون و ۴۰۰ هزار لیتر بوده، ۱۰ درصد رشد داشته است.

در شرایطی که به تعداد خوردوهای حاضر در خیابان روز به روز افزوده می‌شود، شاید باید بستر مناسب را برای مدیریت مصرف بنزین فراهم کرد. مهم‌ترین و بهترین راه حل در این زمینه صد البته فشار به خودروسازان برای ساخت خودروهای با مصرف پایین و در سطح استانداردهای جهانی است با این حال، تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد که گزینه‌هایی مانند استفاده از کارت سوخت، سهمیه‌بندی و دو نرخی شدن بنزین نیز قابل بررسی است. 

برای مثال در سال ۱۳۸۵ میزان مصرف 660/73 بود که این میزان در سال ۱۳۸۶ با منفی ۱۲ درصد رشد به 450/64 رسید. این اتفاق ناشی از آغاز سهمیه‌بندی سوخت در ایران و صدور کارت هوشمند در تیرماه سال مذکور است. میزان مصرف بنزین در کشور تا سال ۱۳۹۳ بین ۶۴ تا ۶۹ میلیون لیتر باقی ماند و حتی در سال ۱۳۹۰ به ۵۹ میلیون لیتر نیز رسید. این در حالی است که میزان مصرف بنزین در سال ۱۳۹۴ و با تک‌نرخی شدن بنزین و حذف تقریبی کارت سوخت به ۷۱ میلیون لیتر رسید و بعد از آن میزان مصرف بنزین روند رو به رشد داشت، به‌طوری که پیش‌بینی می‌شود میزان مصرف بنزین در سال ۱۳۹۷، ۹ درصد دیگر رشد داشته باشد.

در این میان البته زمزمه‌های بازگشت کارت سوخت از زمستان سال گذشته و با مصوبه مجلس به گوش می‌رسید. در حالی که در سال‌های اخیر با غیر فعال شدن طرح سهمیه‌بندی بنزین، استفاده از کارت‌های سوخت عملا منتفی شده بود، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی اعلام کرد طبق مصوبه مجلس استفاده از کارت سوخت برای متقاضیان سوخت‌گیری خودرو بار دیگر الزامی خواهد شد. ضمن اعلام این خبر تاکید شد افرادی که فاقد کارت سوخت هستند باید به‌منظور جلوگیری از ایجاد مشکل نسبت به دریافت کارت سوخت اقدام کنند. این خبر شائبه‌هایی را در مورد دو نرخی و سهمیه‌بندی شدن بنزین ایجاد کرد اما این امر محقق نشد و این روزها با نوسازی و به‌روزرسانی جایگاه‌ها باز هم ابهاماتی در این زمینه ایجاد شده است.

از این‌رو یک عضو کمیسیون انرژی مجلس تاکید کرد گه دولت قصد دارد از ۱۵ تیرماه کارت سوخت را بار دیگر اعمال کند و این بدان معناست که دولت به‌دنبال سهمیه‌بندی برای بنزین است، یعنی برای خودروهای عمومی بنزین را با یک قیمت ارائه می‌دهد و برای سایر خودروها به قیمتی دیگر.