بامداد جنوب:
کمتر از یک ماه تا پایان
سال ۹۸ و آغاز تعطیلات نوروزی که مهمترین
رخداد گردشگری در ایران بهشمار میآید زمان باقی است اما هنوز تکلیف صنعت گردشگری
با افزایش قیمت و سهمیهبندی بنزین روشن نشده است. وزیر وزارتخانه تازه تاسیس میراث
فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قول داده که طرح سهمیه سوخت سفر برای نوروز را به
دولت بدهد و آن را پیگیری کند.
تا زمانی که حرف از گردشگری خارجی و سفر به کشورهای دیگر آن هم از
طریق هوایی و نه زمینی است، شاید بنزین آنقدرها سهمی در گردشگری نداشته باشد اما
وقتی پای گردشگری داخلی آن هم در ایران در میان باشد، نمیتوان از پیوندی ناگسستنی
میان گردشگری داخلی و بنزین چشم پوشید. بنزینی که گران شدن و سهیمهبندیش نه تنها
حمل و نقل تورهای داخلی را با چالش روبهرو کرده است بلکه بر سفرهای شخصی نیز
تاثیر گذاشته است، چراکه این نوع سفر بخش قابل توجهی از سفرهای ایرانیان را به
خود اختصاص میدهد. از زمانی که انسان خودرو را جایگزین اسب و قاطر کرد و از آن
برای طی کردن مسافتهای طولانی سود جست، خودرو جزء لاینفک زندگی بشری شد و صنعتی
را با عنوان صنعت حمل و نقل پدید آورد. صنعتی که مستقیم از فاکتور سوخت، تاثیر میپذیرد.
بنزین که یکی از فاکتورهای مهم حمل و نقل را است، یکی از تاثیرگذارترین
عوامل بر صنعت گردشگری است. صنعتی که حیاتش در گرو حمل و نقل مسافران است.
کارشناسان اقتصادی، صنعت گردشگری را فرآیندی تعریف میکنند که با مسافرت شروع میشود
و با اقدامات گردشگران قبل، حین و بعد از سفر که نتیجه آن کلید خوردن یک سفر جدید
برای یک تجربه گردشگری دیگر است، خاتمه پیدا میکند. مسافرت اما تنها از طریق صنعت
حمل و نقل رخ میدهد که جزئی از الزامات آن است. شاید در شیوههای نوین گردشگری،
گردشگری الکترونیک که با استفاده از ابزارهای جدید و تکنولوژیهای جدید و بدون تغییر
مکان مسافر، تجربه جدیدی را در اختیار آنان قرار میدهد نیز نوعی از گردشگری به
حساب آید ولی در هر حال گردشگری بدون تغییر در بُعد مکان بیمعناست، حتی اگر این
گردشگری مجازی و غیرواقعی باشد.
تغییر مکان اما تنها از طریق حمل و نقل صورت میگیرد. صنعتی که به
سوخت وابسته است. تغییر در قیمت یا کاهش عرضه این ماده حیاتی برای صنعت حمل و نقل
میتواند تاثیر مستقیمی بر صنعت وابسته به آن یعنی گردشگری بگذارد. برای درک و تحلیل
این تاثیر هوش زیادی لازم نیست. اگر بنزین گران یا سهمیهبندی شود، حمل و نقل گران
میشود و ما بهازای آن صنعت گردشگری که وابستگی بسیاری به حمل و نقل دارد و بدون
آن فلج میشود نیز با افزایش قیمت روبهرو خواهد شد.
گرانتر شدن گردشگری البته تنها متاثر از افزایش قیمت حمل و نقل نیست
بلکه افزایش قیمت بنزین و حمل و نقل بر افزایش قیمت اقلام خوراکی، خدمات گردشگری،
کرایه اتاق هتل و… تاثیرگذار
است. اگر گرانی گردشگری داخلی با افزایش تورم در سایر سطوح اقتصادی جامعه همراه باشد،
این صنعت به چه روزی خواهد افتاد؟ پاسخ این سوال روشن است. برای مردمی که روز به
روز با کاهش توان مالی روبهرو هستند، گردشگری بهتدریج از لیست الزامات زندگی
خارج میشود و به لیست اقدامات لوکس اضافه میشود. این اتفاق تنها در ایران رخ نمیدهد
اما آنچه این رخداد را در ایران مهمتر میکند، این است که گردشگری داخلی در ایران
بیشتر به سفرهای شخصی، با خودروهای شخصی، بیشتر به استانهای شمالی و در زمانهای
خاص بهخصوص در تعطیلات عید محدود میشود.
اما شاید بهتر باشد در این شیوه رایج گردشگری در ایران به این نکته
توجه کرد و آن اینکه گردشگری داخلی در ایران به نسبت میانگین درآمد خانوادههای ایرانی
گران است و همین امر آنها را به سمت سفرهای شخصی میکشاند. البته نمیتوان از کمرنگ
بودن فرهنگ گردشگری با تور چشمپوشی کرد. با وجود همه اینها گردشگری داخلی متکی بر
سفرهای شخصی در ایران با سهمیهبندی و گرانی بنزین با تاثیرات منفی روبهرو خواهد
شد. چنانکه که در سال ۸۶ با آغاز اولین
دوره سهمیهبندی بنزین در دولت محمود احمدینژاد، جیرهبندی بنزین بر گردشگری در ایران
تاثیرات خود را گذاشت. آن زمان اسفندیار رحیم مشایی، معاون وقت رئیسجمهوری و رئیس
وقت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اعلام کرد که «سهمیهبندی بنزین در کاهش گردشگری
در ایران تاثیر داشته است و دولت طرح اختصاص سهمیه بنزین برای دوبار مسافرت مردم را در دست بررسی دارد».
آن زمان گرچه، چون امروز بنزین با نرخ آزاد ارائه نمیشد، مسوولان تعیین
نرخ دوم و آزاد را به عنوان راهکاری برای حل این مشکل در نظر گرفتند اما امروز با
وجود دو نرخی بودن قیمت بنزین، تصمیم
سهمیهبندی و افزایش نرخ بنزین تاثیرات مخرب خود را بر گردشگری گذاشته است. هر چند
در همان روز اول اعلام تصمیم گرانی بنزین دستاندرکاران امر تورگردانی با سهمیهبندی
شدن بنزین، بدون اعلام قطعی قبلی، غافلگیر شدند و بسیاری از شرکتهای حمل و نقل از
ارائه خدمات به آنها سر باز زدند اما با گذشت چند ماه از این ماجرا دستاندرکاران
صنعت گردشگری میگویند که هنوز تکلیف صنعت گردشگری با افزایش قیمت و سهمیهبندی
بنزین روشن نشده است.
این در حالی است که تا مهمترین زمان برای سفر در ایران کمتر از یک ماه فرصت باقی است و هنوز خبری از سهمیه
نوروزی بنزین برای سفرهای نوروزی نیست. تنها علیاصغر مونسان، وزیر میراث فرهنگی
و گردشگری اعلام کرده که «حتما پیشنهاد اختصاص سهمیه سوخت ویژه سفر را به دولت و
بهخصوص وزرای نفت و کشور خواهیم داد و بسیار امید داریم تا این سهمیه اختصاص یابد».
و «ستادی در وزارت کشور برای موارد خاص اختصاص سهمیه سوخت ایجاد شده است که ما
حتما با قرارگیری در ایام نزدیک به نوروز، پیشنهاد سهمیه سوخت نوروزی را به این
ستاد خواهیم داد». قول وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری درباره سهمیه بنزین
سفرهای نوروزی مردم در حالی است که گردشگری در این مدت از تصمیمهای ناگهانی و بدون پیوست گردشگری
مسوولان بسیار متضرر شده است و از سوی دیگر نیز مردم که موثرترین عامل در رونقبخشی
گردشگری داخلی هستند، بیش از گذشته با مشکلات اقتصادی دست بهگریبانند.
حالا باید دید که آیا نوروز ۹۹
که بهترین زمان برای سفر و رونق گردشگری در ایران است با چه حجمی از سفرهای نوروزی
مردم روبهرو خواهد شد؟ همچنان وزیر نفت دولت (۲۶ بهمن ماه) هم از اعطای سهمیه بنزین نوروزی اظهار بیاطلاعی
میکند! وزیر نفت میگوید موضوع اعطای این سهمیه در دولت مطرح شده و رئیسجمهور هم
از مسوولان مربوط خواسته در این رابطه پیشنهادی ارائه دهند. استدلال این وزیر از
مخالفت برخی دولتیها با اعطای سهمیه بنزین نوروزی، تاثیر آن بر یارانه معیشتی
است! او میگوید مخالفان سهمیه نوروزی معتقدند اگر این سهمیه اعطا شود ممکن است بر
یارانه معیشتی تاثیر بگذارد، چراکه به دستور رئیسجمهور درآمد ناشی از افزایش قیمت
بنزین بهصورت تمام و کمال به خود مردم پرداخت میشود.
وزیر نفت میگوید: اگر ۱۰۰ لیتر
سهمیه نوروزی به ۱۸ میلیون خودرو
داده شود یک میلیارد و ۸۰۰ لیتر میشود
که با در نظر گرفتن هزار و 500
تومان مابه التفاوت بنزین، کل مبلغ ۲۷۰۰ میلیارد
تومان خواهد شد که رقم قابل توجهی است اما هنوز درباره تصویب شدن یا نشدن این طرح
نمیتوان اظهارنظر کرد.
حالا معاون مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآوردهای نفتی، با اشاره به آخرین
وضعیت سهمیه بنزین ویژه نوروز، تصریح کرد: در حال حاضر هیچگونه تصمیمی مبنی بر سهمیه
بنزین سفر در نظر گرفته نشده و چیزی هم به شرکت پخش فرآوردهای نفتی ابلاغ نشده
است. قرار است روز چهارشنبه (۷ اسفند) تصمیم نهایی در خصوص واریز سهمیه
بنزین نوروزی گرفته شود، از آنجایی که این روزها وزارت کشور مشغول انتخابات است این
جلسه به چهارشنبه موکول شده و قرار است در جلسه هیات دولت در خصوص سهمیه بنزین سفر
ویژه ایام نوروز تصمیمگیری شود.
حمید قاسمی افزود: در واقع بهطور رسمی خبری مبنی بر سهمیه بنزین
نوروز به شرکت ملی پخش فرآوردهای نفتی گزارش نشده است و به محض ابلاغ این سهمیه
واریز میشود.