حسین قاسمی:
در طول ماه‌های گذشته گزارش‌های متعددی در مورد خشکسالی و کم‌آبی در کشور منتشر کردیم، گزارش‌هایی که نشان می‌دهد در صورت تداوم این روند، مشکلات عدیده‌ای در کشور حاکم خواهد شد. اکنون از ۶۰۶ دشت موجود در کشور، بیش از ۳۰۰ دشت با وضعیت قرمز و بحرانی مواجه‌اند و همین مساله سبب‌شده تا بخش‌هایی از کشور خالی از سکنه شده و مهاجرت از جنوب به شمال را شاهد باشیم.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در مراسم افتتاح مرکز نوآوری و فناوری علوم زمین ضمن اعلام آمار گفته شده، یادآور شد: از مجموع ۴۳ مخاطره موجود در جهان، ۳۴ مخاطره در ایران اتفاق می‌افتد و مشکل آنجاست که به عبارت «پیشگیری به از درمان است» اعتقاد نداریم.
وی با اشاره به گرمی هوا و تغییرات اقلیمی در هفته‌های اخیر و همچنین مواجهه چند ساله با پدیده خشکسالی، گفت: خشکسالی سبب اضافه‌برداشت از آب‌های زیرزمینی می‌شود که در ادامه به بحران آب و فرونشست زمین می‌انجامد، همچنین آبخوان‌ها از بین‌رفته و با اندک بارندگی، سیلاب به راه می‌افتد و در برخی موارد رانش زمین را به‌دنبال دارد.
رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، به‌طور نمونه با اشاره به رها کردن ۳۰۰ کیلومتر از سواحل مکران و در عوض کارآفرینی در سایر مناطق، تصریح‌کرد: این در حالی است که در جهان پولدارترین شهرها در کنار سواحل قرار دارند و صنعت و تجارت به سواحل نزدیک است.
به گفته وی، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، متولی اکتشافات مواد معدنی و تولیدکننده ثروت برای کشور است که شعار آن صیانت از ثروت تولیدی به‌واسطه شناخت از مخاطرات زمین‌شناسی است. این سازمان از زمان تاسیس خود در سال ۱۳۳۸ تاکنون بیش از ۱۰۰ نوع نقشه در ۳۰۰ لایه تهیه کرده و امروز سایت داده‌های علوم زمین، پشتوانه علمی کاداستر معدنی است.
کاهش شدید حجم سدهای کشور
کل ورودی آب به مخازن سدهای کشور از ابتدای سال آبی جاری (مهرماه۹۹) تا پایان ۱۸ تیرماه با کاهش ۴۷ درصدی همراه شده است.
به گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران، ورودی آب به مخازن سدهای کشور از ابتدای سال آبی جاری (مهرماه ۹۹) تا پایان ۱۸ تیرماه ۲۷ میلیارد و ۲۹ میلیون مترمکعب بوده و این درحالی است که در سال آبی پارسال (مهرماه ۹۸ تا آخر شهریور ۹۹) کل آبی ورودی به مخازن سدها ۵۱ میلیارد و ۷۰ میلیون مترمکعب بوده که کاهش ۴۷ درصدی را نشان می دهد.
حجم خروجی آب از سدهای کشور نیز از ابتدای سال آبی جاری تا ۱۸ تیرماه ۲۸ میلیارد و ۸۶ میلیون مترمکعب بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال آبی پارسال که رقم ۴۴ میلیارد مترمکعب ثبت شده از کاهش ۳۴ درصدی برخوردار شده است.
حجم آب موجود در مخازن سدهای کشور از ابتدای سال آبی جاری تا ۱۸ تیرماه به عدد۲۵ میلیارد و ۵۶ میلیون مترمکعب رسیده و این درحالی است که این میزان در سال آبی پارسال ۳۶ میلیارد و ۱۱ میلیون مترمکعب بوده است. حجم موجودی آب مخازن سدهای کشور نسبت به سال آبی پارسال ۲۹ میلیارد کاهش یافته است.
سد تشنه دز
همین چند روز پیش بود که مدیرعامل سد دز گفته بود که امسال بدترین خشکسالی نیم‌قرن اخیر را تجربه می‌کنیم. میزان نرمان حجم آب در دریاچه سد دز بین هفت تا هشت میلیارد مترمکعب است که این رقم امسال به حدود چهار میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.
سعید رئوفی‌نسب در جریان بازدید خبرنگاران از سد دز اظهار داشت: در پیک سیلاب سال ۹۸ حدود۲۱ هزار مترمکعب در ثانیه آب به سدهای خوزستان وارد شد و هشت هزار مترمکعب رهاسازی صورت گرفت که معادل ۳۰درصد موجودی سد بود که فاجعه سیل سال ۹۸ را رقم زد.
مدیرعامل سد دز با اشاره به اینکه اکنون تراز سد دز زیر ۳۳۰ متر است، گفت: اگر نگاه صرفا به نیروگاه و تولید برق باشد، تراز سد نباید به زیر ۳۲۰ برسد، اما ریسک را پذیرفتیم و جان و اقتصاد مردم را بر زحمات خود اولویت دادیم. رئوفی‌نسب حجم خالی سد دز را حدود ۲۱ متر معادل یک میلیارد و ۲۰۰ مترمکعب عنوان کرد و افزود: برای رسیدن به حجم قابل برنامه‌ریزی آب در دریاچه سد دز تا انتهای سال آبی (آخر شهریورماه) حدود ۲۵۰ میلیون مترمکعب آورد آب نیاز است.
کشور درگیر خشکسالی بسیار شدید
چندی پیش هم یک کارشناس مسائل اقلیمی در رابطه با شرایط کشور گفته بود: خشکسالی خصیصه ذاتی اقلیم کشور است و تغییر اقلیم، متهم ردیف اول افزایش فراوانی وقوع این بلا محسوب می‌شود. نبود برنامه‌ریزی مناسب و سیاست‌گذاری درست در مواجهه با خشکسالی در درازمدت این موضوع را تشدید کرده به‌گونه‌ای که امروز در مناطق وسیعی از کشور در حال گذار از خشکسالی به خشکی هستیم.
مهراد وکیلی با اشاره به اینکه خشکسالی کاهش طولانی و غیرطبیعی منابع رطوبتی است که پیامدهای نامطلوبی بر محیط دارد، عنوان کرد: خشکسالی به سه دسته «خشکسالی هواشناسی، کشاورزی و هیدرولوژیکی» قابل تقسیم است. خشکسالی هواشناسی به‌دلیل کمبود یا کاهش مقدار بارندگی در طی دوره‌ای از زمان به‌وجود می‌آید. در صورتی که خشکسالی هواشناسی مدت زیادی ادامه پیدا کند و حجم جریان رودخانه‌ها یا سطح آب‌های زیرزمینی کاهش یابد، به وقوع خشکسالی هیدرولوژیکی منجر می‌شود.
وکیلی با بیان اینکه خشکسالی کشاورزی نیز در نتیجه کسری بارش، کمبود رطوبت خاک، اختلاف بین تبخیر، تعرق واقعی، پتانسیل و در نتیجه کاهش آب در دسترس گیاه رخ می‌دهد، گفته بود: عامل اصلی وقوع خشکسالی، ناهنجاری متغیرهای هواشناسی مانند بارش، دما و تبخیر است و تحلیل این متغیرها نقش کلیدی در شیوه وقوع و توسعه خشکسالی دارد.
