ملیحه مالکی

مسوولیت‌های اجتماعی، حلقه مفقود مانده در طول سال‌ها حضور صنایع عظیم نفتی در استان بوشهر به‌ویژه شهر‌های جنوبی بوده است. در دنیای امروز مسوولیت‌های اجتماعی، جایگاهی مهم و رابطه‌ تنگاتنگی با توسعه پایدار یک منطقه دارند. شرکت‌های صنعتی با ارائه این گزارش‌ها، سه هدف کلی شامل حرکت طبق انتظارات جامعه، کاهش تبعات محیط زیستی و جلوگیری از آسیب اقتصادی شرکت را دنبال می‌کنند. ولی آیا به‌راستی در استان بوشهر چنین است؟ یکی از کهن‌ترین مطالبات مردم استان بوشهر تحقق مسوولیت‌های اجتماعی صنایع نفت، گاز و پتروشیمی است که تاکنون محقق نشده است.

در سال‌های گذشته اگرچه اقدامات ناچیزی در راستای کمک به مناطق پیرامونی صنعت در استان بوشهر صورت گرفته است، ولی میان آن‌چه باید انجام می‌شده و آنچه تحقق یافته است تفاوت از زمین تا آسمان است. در سایه نبود پیوست فرهنگی در ایجاد و توسعه صنایع، مشکلاتمتعدد و متنوعی در جنوب استان بوشهربه‌وجود آمده است از کمبود امکانات بهداشتی و درمانی شهرستان‌های جنوبی گرفته تا پرداخت نشدن حق عوارض آلایندگی.

شهریور ۱۳۹۸ در چهارمین همایش مسوولیت‌های اجتماعی نظام‌نامه مسوولیت اجتماعی صنعت نفت از سوی وزیر وقت (بیژن زنگنه) در ۹ ماده ابلاغ شد. ماده دو این نظام‌نامه، اهم مناطق فعالیت صنعت نفت را از حیث تاثیرپذیری و تاثیرگذاری به سه دسته تقسیم کرده است که مناطق جنوب استان بوشهر (کنگان، عسلویه و جم) و مناطق غرب کارون در دسته اول با نام منطقه یک (با اهمیت‌ترین مناطق) رده‌بندی شده‌اند. نکته جالب این ماده، نبود نام شهرستان دیر و همچنین وضعیت فاجعه‌بار منطقه یک است که وضعیت بیمارستان امام خمینی (ره) کنگان نمود عینی آن است.

در ماده سه به زمینه‌های عملیاتی این نظام‌نامه پرداخته شده است که بند‌های این ماده شامل رعایت ضوابط محیط زیستی در طرح‌های صنعت نفت، بررسی و دسته‌بندی ظرفیت‌های توسعه‌ای منطقه یک با بهره‌گیری از نظرات مسوولان محلی و نخبگان، کمک به توانمندسازی ساکنان منطقه یک به منظور شکوفایی ظرفیت‌های توسعه‌ای، نیازسنجی، ارزیابی و اجرای طرح‌های عمرانی، استفاده از ظرفیت‌های تولیدی و خدماتی مناطق یک و دو در زمینه تامین کالاهای، عمومی مورد نیاز صنعت نفت و پیمانکاران، استفاده از نیروی کار مجرب محلی در طرح‌های صنعت نفت در منطقه یک از سوی تمام ارکان صنعت، مساعدت در حوادث غیر مترقبه به‌ویژه در منطقه یک، مشارکت در فعالیت‌های پیشگیرانه به منظور کنترل بیماری‌های شایع در میان کودکان و زنان منطقه یک، حمایت از فعالیت‌های فرهنگی در منطقه یک و برقراری ارتباط موثر با مردم، جریانات اجتماعی و بزرگان منطقه یک به منظور ایجاد حس منفعت مشترک و تنویر افکار عمومی است.

نکته مهم این بخش کوتاهی صنعت نفت در بعد مسوولیت‌های اجتماعی خود نسبت به منطقه یک است. ماده چهار این نظام‌نامه به طرح‌های عمرانی مجاز و قابل اجرا (برای کمک و مشارکت در احداث و بازسازی) می‌پردازد که در روستا‌ها شامل خانه بهداشت، درمانگاه، مدرسه، آب آشامیدنی و فاضلاب، طرح هادی روستایی، سالن ورزشی و زمین چمن و مشارکت در طرح‌های راه‌های مواصلاتی و در شهر‌ها شامل درمانگاه، مراکز آموزشی، تجهیز مراکز فنی و حرفه‌ای، مرکز فرهنگی چندمنظوره، سالن ورزشی و زمین چمن است.

نکته بسیار مهم این است که نیازسنجی، طرح و نظارت بر پروژه‌های مسوولیت‌های اجتماعی درون استانی، به مدیریت نظارت بر طرح‌های عمرانی مناطق نفت‌خیز که مدیریتی خارج استان است واگذار شده است. ماده شش این نظام‌نامه گویای نظام اجرایی و بودجه‌ای‌ست که برخی از بند‌ها اهمیت بیشتری دارد. در مناطقی، چون منطقه ویژه پارس، جهت هماهنگی، شورای راهبری (راهبردی) از مدیران شرکت‌ها تشکیل و دبیرخانه شورا در محل یکی از شرکت‌ها مستقر می‌شود و شرکت‌های اصلی باید به‌جز موارد مصوب در طرح‌های سالانه مدیریت نظارت بر طرح‌های عمران مناطق نفت‌خیز، نسبت به تصویب بودجه سالانه مسوولیت اجتماعی بر اساس چارچوب ماده ۳، اقدام کنند و هرگونه هزینه‌کرد خارج از چارچوب مذکور ممنوع و در حکم تخلف اداری است. نکات مهم این بخش هدف از تشکیل شورای راهبردی و تخلف شماردن هزینه‌کرد خارج از چارچوب ماده ۳ است.

علی ربانی در حاشیه بازدید از نمایشگاه توانمندی‌های شرکت‌های فعال در استان بوشهر، ضمن قدردانی از برگزارکنندگان این نمایشگاه از تمام شرکت‌های فعال در منطقه اعم از نفت، گاز و پتروشیمی درخواست کرد با استفاده از ظرفیت‌های موجود در استان و توانمندسازی شرکت‌ها، فعالان و کارآفرینان استان، زمینه رشد اشتغال و ارتقای سطح رفاه در شهر‌های استان بوشهر به‌خصوص شهرستان‌های جنوبی فراهم شود.استفاده از توانمندی‌های جوامع محلی از شاخص‌های مورد ارزیابی شرکت‌های پتروشیمی برای ایفای نقش موثر در حوزه مسوولیت اجتماعی است و شرکت‌های تولیدی فعال می‌توانند با استفاده از توانمندسازی جوامع محلی در کاهش نرخ بیکاری و ارتقای سطح رفاه جوامع پیرامونی تاثیرگذار باشند.

وی با تاکید بر اطلاع‌رسانی فعالیت‌ها و اقدام‌های شرکت‌های پتروشیمی در حوزه مسوولیت‌های اجتماعی به‌عنوان یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر، گفت: موضوع اطلاع‌رسانی و برندسازی به‌عنوان یکی از راهبرد‌های مهم در منظر رشد و یادگیری است که امید است با همکاری روابط عمومی‌های شرکت‌های پتروشیمی و فعالان اجتماعی و اصحاب رسانه، بتوانیم نسبت به اطلاع‌رسانی درست اقدام‌های صورت‌گرفته، همچنین دریافت دغدغه‌ها، نیازمندی‌ها و اولویت‌های جوامع پیرامونی به اهداف تعیین‌شده دست یابیم.

رئیس دبیرخانه مسوولیت اجتماعی شرکت ملی صنایع پتروشیمی با قدردانی از اقدام‌های انجام‌شده از سوی شورای راهبردی شرکت‌های مستقر در منطقه انرژی پارس، افزود: تعامل و هم‌افزایی موثری میان مسوولان شهری، استانی و مدیران شرکت‌های پتروشیمی با محوریت استاندار استان بوشهر، در حال شکل‌گیری است که امیدوارم در سایه این تعامل و هم‌افزایی، سرعت و کیفیت خدمات قابل ارائه به مردم شریف استان افزایش یابد.

وی اظهار امیدواری کرد با توجه به افزایش ۳۰۰ درصدی سرمایه‌گذاری مسوولیت اجتماعی شرکت‌های پتروشیمی مستقر در منطقه انرژی پارس در سال ۱۴۰۱ و انتظار مشارکت شرکت‌های نفت و گاز فعال در این منطقه و افزایش متناسب بودجه‌های ملی و استانی، شاهد رشد اجرا و تکمیل پروژه‌های عمرانی، آموزشی، درمانی، ورزشی و فرهنگی مورد نیاز در سال‌های آتی باشیم.

به‌گفته مشاور اجتماعی مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، پیش‌بینی می‌شود در چهار سال آینده شهر‌های جنوب استان بوشهر، در فهرست شهر‌های توسعه‌یافته بر اساس شاخص‌های توسعه شهری قرار گیرند.