ملیحه مالکی
ایران از آن دسته کشورهایی است که منابع انرژی فراوان دارد و بعد از سال ۱۹۱۳ به‌عنوان یکی از صادر‌کننده‌های اصلی نفت محسوب می‌شده است. با توجه به اینکه در میان دو منبع بزرگ انرژی جهان (دریای خزر در شمال و خلیج فارس در جنوب) قرار دارد، از جایگاه ویژه‌ای در سطح بین‌المللی برخوردار است.
میانگین تولید نفت روزانه ایران در سال ۲۰۰۵ رقمی در حدود چهار میلیون بشکه بوده است. البته حداکثر میزان تولید روزانه ایران به سال ۱۹۷۴ و با رقمی بالغ بر شش میلیون بشکه بازمی‌گردد که پس از وقوع انقلاب سال ۱۳۵۷ بر طبق سیاست کاهش تولید این مقدار کاهش پیدا کرد و از طرفی با شروع جنگ ایران و عراق و آسیب‌دیدن تاسیسات استخراج این میزان بیش از پیش کاهش یافت. در آستانه دهه ۲۰۰۰ روند تولید نفت در ایران به‌طور فزاینده غیر موثر عمل کرد که از دلایل اصلی آن می‌توان به کمبود تکنولوژی لازم در این زمینه اشاره کرد.
ایران دارای ۱۰درصد از منابع کشف‌شده نفت جهان است همچنین با دارا بودن ۱۵درصد از کل منابع گاز جهان دومین کشور دارنده منابع گاز طبیعی است که بیشتر این گاز در مصارف خانگی به مصرف می‌رسد.
محسن خجسته‌مهر، روز یکشنبه ۲۷ دی ۱۴۰۰، در نشست خبری با بیان اینکه اقتدار هر کشور پنج مولفه مهم دارد؛ یکی از مهم‌ترین مولفه‌ها، اقتصادی است که ذخایر نفت و گاز تضمین‌کننده این مولفه است، گفت: شرکت ملی نفت ایران دارای ۴۰۰ مخزن نفت و گاز با مجموع ذخایر حدود ۱۲۰۰ میلیارد بشکه است که ۳۴۰ میلیارد بشکه از این میزان به روش کنونی قابل برداشت است. هنوز تمام ظرفیت اکتشافی ایران در حوزه دریایی و خشکی احصا نشده است و بعدها به میزان ذخایر نفت و گاز ایران افزوده می‌شود.
مدیرعامل شرکت ملی نفت با بیان اینکه برنامه‌ریزی شده است تولید گاز به یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعب در روز و ظرفیت تولید نفت به بیش از پنج میلیون بشکه در روز برسد، افزود: برای تحقق اهداف تولیدی بخش نفت به ۱۰ میلیارد دلار و برای بخش گاز به ۷۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در دوره ۱۰ساله نیاز است. اگر اهداف تولید نفت محقق شود صادرات نفت ایران به 5/1 برابر بیشتر از زمان قبل از تحریم خواهد رسید.
وی با بیان اینکه از حضور شرکت‌های خارجی بدون در نظر گرفتن شرایط تحریم استقبال می‌کنیم، خاطرنشان کرد: بسته‌های مختلف برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت تعریف شده است و ما در این بسته از حضور شرکت‌های خارجی بدون در نظر گرفتن شرایط تحریم استقبال می‌کنیم.
به گفته وی صادرات نفت به نسبت دولت گذشته افزایش یافته است، از تمام ظرفیت برای افزایش صادرات نفت استفاده می‌کنیم تا صادرات نفت و میعانات گازی را به حداکثر برسانیم.
وی با بیان اینکه آمادگی داریم برای فروش نفت، میعانات گازی و گاز قراردادهای بلندمدت امضا کنیم، گفت: برنامه گسترده برای اکتشاف مخازن به‌خصوص مخازن گاز داریم، مبنای برنامه‌ریزی کشور، شناخت ذخایر هیدروکربوری است.
خجسته‌مهر با بیان اینکه ایران پس از روسیه با حدود ۳۴ تریلیون مترمکعب ذخیره گازی دومین دارنده ذخایر گازی دنیا است، افزود: ما قادر خواهیم بود تا صد سال آینده با ذخایر شناخته‌شده کنونی نفت خام و گاز طبیعی تولید کنیم، هنوز ظرفیت‌های اکتشافی در بخش‌های دریایی و خشکی را بررسی نکرده‌ایم، همچنین لایه‌های پرشمار زمین‌شناسی وجود دارد که هنوز کشفیات آن را بررسی نکرده‌ایم که بعدها آنها به ذخایر نفت و گاز ایران اضافه خواهند شد.
به گفته وی حدود ۲۴ پالایشگاه گازی، بیش از ۱۳۰ واحد فرآورشی و بهره‌برداری و حدود ۱۴۰ دکل حفاری خشکی و دریایی در کشور وجود دارد، ایران توان دریانوردی و شناوری بسیار مطلوبی دارد؛ افزون بر مجهز بودن به ناوگان کشتی حمل نفت، فرآورده و میعانات گازی با توان لجستیک بالا، از قدرت خدمات شناوری در دریا در حد قابل قبولی برخوردار هستیم.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با بیان اینکه ژئوپولتیک و جغرافیای صنعت نفت سبب شده است، بتوانیم امنیت انرژی پایدار را در منطقه، خاورمیانه و جهان رقم بزنیم و این مزیت ایران است، خاطرنشان کرد: توان صادراتی ایران به یک راه ختم نمی‌شود؛ خلیج فارس، دریای عمان و خزر را داریم و موقعیت جغرافیای سیاسی کشور به‌گونه‌ای است که آسانترین راه برای انتقال انرژی به منطقه، خاورمیانه و دنیا را خواهیم داشت.
خجسته‌مهر به تعریف بسته‌های مختلف سرمایه‌گذاری در شرکت ملی نفت ایران اشاره و تصریح کرد: در سبد سرمایه‌گذاری شرکت ملی نفت، سهم با اهمیتی برای بخش خارجی در نظر گرفته شده و این سهم در سبد سرمایه‌گذاری به‌طور کامل روشن شده است. ما برای تحریم از آن نظر که صبر کنیم، بمانیم و کاری انجام ندهیم، اصالتی قائل نیستیم، بنابراین از سرمایه خارجی بدون تحریم و بدون شرط و شروط استقبال می‌کنیم.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با بیان اینکه سهم انرژی هیدروکربوری به‌دلیل ارزش حرارتی و اهمیت انرژی هیدروکربوری در کوتاه‌مدت و میان‌مدت از سبد انرژی جهانی امکان‌پذیر و حذف شدنی نیست، گفت: این همچنان موضوع با اهمیتی است و در جاهایی که اهمیت انرژی هیدروکربوری را کم‌اهمیت می‌کنند، بیشتر از آنکه اقتصادی باشد جنبه سیاسی دارد. بنابراین امنیت عرضه و تقاضای انرژی جهانی با انرژی هیدروکربوری قابل احراز است.
خجسته‌مهر با اشاره به اینکه اگر دنیا به‌دنبال پایداری و امنیت عرضه انرژی است باید در سرمایه‌گذاری‌اش مشارکت کند و در غیر این‌صورت نمی‌تواند صنایع خود را اداره کند، افزود: البته این موضوع فقط برای محیط خارجی نیست و اگر صنایع داخل کشور نیز نیاز به خوراک دارند، باید بخشی از سودآوری خود را برای تامین خوراک خود مورد استفاده قرار دهند و بخش پایین‌دستی آمادگی سرمایه‌گذاری در بخش بالادستی را داشته باشد.
وی با تاکید بر اینکه به‌زودی بسته‌های سرمایه‌گذاری بخش پایین‌دستی در بالادستی با حفظ مالکیت مخازن نفت و گاز و بر اساس قوانین و مقررات کشور و با رعایت سیاست‌های اصل ۴۴ اعلام می‌شود، خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی دارای امن‌ترین کریدورهای عرضه انرژی به منطقه و جهان است و آمادگی داریم در چارچوب قوانین کشور با الگوها و روش‌های مختلف قراردادی سرمایه‌گذاری لازم را انجام دهیم و در همین مدت به مدت چند ماه، مذاکرات پرشماری با شرکت‌های خارجی انجام شده است.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به اینکه مبنای برنامه‌ریزی ۱۰۰ساله کشور شناخت ذخایر هیدروکربوری است، اظهار کرد: بنابراین مستقل از رقم سرمایه‌گذاری، تولید و توسعه میدان‌هایی که مورد نظر است باید شناسایی شود، در همین زمینه به‌دنبال این هستیم که دارایی‌های زیرزمینی را در زنجیره ارزش به حداکثر ثروت رو زمینی تبدیل کنیم.
خجسته‌مهر با اعلام این خبر که برای پایداری سوخت زمستانی، برنامه بسیار فشرده‌ای از دو ماه پیش تاکنون در حال انجام است تا نخستین ردیف عملیاتی پالایشگاه خشکی فاز ۱۴ پارس جنوبی در دی‌ماه امسال به بهره‌برداری برسد، گفت: می‌توانیم بخشی از گازی که امکان فرآورش آن را نداشتیم، با نخستین ردیف این پالایشگاه شیرین‌سازی کنیم و تحویل شبکه گازرسانی دهیم.
وی با بیان اینکه برای بالابردن توان صادراتی و بازاریابی بهینه و بهتر، یک پروژه مرکاپتان‌زدایی با ظرفیت حدود ۸۰ هزار بشکه میعانات گازی در هفته گذشته راه‌اندازی شد و به بهره‌برداری رسیده است، خاطرنشان کرد: هم‌اکنون این پروژه عملیاتی است که توان صادراتی میعانات گازی را افزایش می‌دهد.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران همچنین با اشاره به اینکه با انجام یک کار جهادی، ان‌شاءالله سال آینده طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی برای استفاده حداکثری از گاز این فاز مرزی به بهره‌برداری خواهد رسید، تصریح کرد: مطالعات پایه توسعه میدان گازی پارس شمالی، با مصوبه هیات‌مدیره شرکت ملی نفت ایران و با دستور وزیر و تاکید مهندس اوجی آغاز شده است که ان‌شاءالله با توسعه این میدان که معادل حدود ۱۰۰ میلیون مترمکعب گازطبیعی با سرمایه‌گذاری حدود چهار میلیارد دلار است، وارد مرحله‌ای نو از اقتصاد گاز خواهیم شد.
خجسته‌مهر با بیان اینکه میدان گازی کیش با احداث یک خط لوله ۲۰۰ کیلومتر دریایی برای تولید چهار حلقه چاه توسعه می‌یابد که مطالعات پایه احداث این خط لوله دریایی آغاز شده است، گفت: ظرفیت فعلی تولید گاز کشور یک‌میلیارد مترمکعب در روز است، به‌منظور رسیدن به ظرفیت 5/1 میلیارد مترمکعبی تولید روزانه گاز، به تولید رساندن میدان گازی کیش، فاز ۱۱ پارس جنوبی، میدان پارس شمالی و تولید صد میلیون مترمکعب گاز از ۱۰ میدان در مناطق مرکزی برنامه‌ریزی شده است تا شاهد افزایش ۵۰۰ میلیون مترمکعبی تولید روزانه گاز کشور در ۱۰ سال آینده باشیم.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با بیان اینکه بسته‌های سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز مشخص است، افزود: مذاکرات متعددی با شرکت‌های خارجی آغاز شده؛ اما در عین حال توان مالی شرکت‌های داخلی نیز به حدی است که این امکان را داریم سرمایه‌گذاری بالادست را در اختیار شرکت‌های داخلی قرار دهیم؛ اما در عین حال از سرمایه‌گذاری خارجی نیز استقبال می‌کنیم و البته در صورت عدم ورود سرمایه‌گذار خارجی، سناریوهای مختلفی روی میز داریم و فرصت‌ها از دست نخواهند رفت تا کسی بتواند به جمهوری اسلامی تکانه وارد کند.
به گفته وی سناریوهای مختلفی شامل استفاده از ظرفیت ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید که بر اساس آن می‌توانیم از عواید تولیدی میدان به‌میزان ۵۰ درصد برای توسعه آن هزینه کنیم و همچنین استفاده از انتشار اوراق مشارکت، منابع مالی شرکت‌های خصوصی، تشکیل صندوق‌های سرمایه‌گذاری و منابع مالی نفت و صندوق توسعه ملی در برنامه داریم.
