با وجود بهره‌گیری مقامات ترکیه از عناوین مختلف برای این لشکر‌کشی، اعزام این حجم نیرو از سوی دولت مرکزی عراق معنایی جز نقض حاکمیت سیاسی عراق پیدا نکرد
بامدادجنوب- سیدعلی موسوی: دسامبر 2015 میلادی، در یک جمعه بارانی، ارتش ترکیه 1200 نیرو را به همراه 15 تانک و 12 زره پوش وارد عمق خاک عراق کرده، در پادگان زلیکان، در بعشیقه از توابع استان نینوا مستقر کرد تا شاید بتواند با ایجاد جای پایی محکم برای خود در شمال عراق، خواب‌های خود را برای این همسایه‌اش محقق کند.
از اربیل، پادگان زلیکان که در دوره استانداری اثیل النجیفی استاندار سابق نینوای عراق برای آموزش نیروهای حشد‌الوطنی تاسیس شده بود از سوی شورای استانی موصل غیرقانونی اعلام شد بنابراین خالی از نیرو بود.
حشد‌الوطنی، عبارتی بود که اثیل النجیفی به نیروهای تحت رهبری خویش اختصاص داد و قصد داشت با کمک عربستان سعودی، ترکیه، قطر و امریکا این نیروها را در مقابل نیروهای حشد‌الشعبی که تحت امر وزارت دفاع عراق هستند قرار دهد، ولی پارلمان عراق با برکناری وی از سمت استانداری نینوا با این توطئه را با شکست روبه‌رو کرد.
با وجود بهره‌گیری مقامات ترکیه از عناوین مختلف برای این لشکر‌کشی، اعزام این حجم نیرو از سوی دولت مرکزی عراق معنایی جز نقض حاکمیت سیاسی عراق پیدا نکرد، کما اینکه سعدی احمد‌پیره عضو دفتر سیاسی حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق می‌گوید: نیروهای ارتش ترکیه نه به اندازه‌ای است که برای جنگ آزادسازی موصل باشد و نه به اندازه است که آموزش نیروهای عراقی باشد. بلکه این نیروها درصدد فتنه‌گری در عراق هستند. سخنان این مقام برجسته کرد بیانگر یک نکته مهم و کلیدی است، اینکه دولت ترکیه در بازی جدیدی که شروع کرده، اهداف دیگری را دنبال می‌کند، اهدافی که در کوتاه مدت با نقض حاکمیت عراق و در بلند مدت تجزیه عراق منجر می‌شود. سایت تحلیلی خبری ملت‌پرس در اقلیم کردستان عراق در تحلیل این اقدام ترکیه می‌نویسد: دولت ترکیه در طرحی با همکاری عربستان سعودی درصدد ایجاد منطقه سنی‌نشین به ریاست مسعود بارزانی در شمال عراق است. دولت ترکیه از زمانی که استراتژی خارجی خود را از پیوستن به اتحادیه اروپا به حضور قوی در خاورمیانه تبدیل کرد شلیک نهایی را بر استراتژی به صفر رساندن مشکلات با همسایگان خود انجام داد و وارد گود چالش با کشورهای همسایه خود شد.
سیهانوک دیبو، کارشناس کرد اهل سوریه می‌گوید: ترکیه از زمانی که روی به حضور در منطقه آورد، تحت تاثیر هدایت‌های قطر و عربستان سعودی و همراه سیاست‌های این دو کشور شد و محور عربستان، قطر امارات را انتخاب کرد. این‌گونه بود که به یک‌باره دولت ترکیه موضع تهاجمی نسبت به سوریه اتخاذ کرد و فراتر از این مرزهای خود را به روی تروریست‌های تکفیری باز کرد تا وارد سوریه شوند. بدین ترتیب آتش جنگ و کشتار در این کشور شعله ورتر شد. قدری گورسل تحلیلگر ترک در گفتگو با المانیتور در مورد این راز بر ملا شده ترکیه چنین می‌نویسد: بدون دسترسی بلامانع نیروهای جهادی به خاک ترکیه از سال ٢٠١١، شرایطی که اکنون در شمال سوریه پدید آمده به‌وجود نمی‌آمد. در عین حال، داعش هم تا این حد قوی نمی‌شد که به یک تهدید عمده برای تمامی دنیا بدل شود.
با وجود همه این اقدامات ترکیه نتوانست به اهداف خود در سوریه (ساقط کردن نظام اسد) برسد که آن هم دلایل متعددی داشت. از جمله این دلایل وجود بازیگرانی قوی‌تر و پذیرفته نشدن سیاست ترکیه از سوی قاطبه مردم سوریه بود. همزمان نباید فراموش کنیم که پیروزی‌های کردها در سوریه علیه داعش یکی از دلایل مهم شکست ترک‌ها در سوریه بود. به‌خصوص که کردهای سوریه با پیروزی بر داعش مرزهای ترکیه با سوریه را به کنترل درآوردند و عملا شاهراه‌های ارتباطی ترکیه با داعش و جبهه‌النصره در سوریه هر روز محدودتر شد. وقتی این کشور بر روی زمین نتوانست به پیروزی رسد، بر آسمان سوریه متمرکز شد و کوشید در شورای امنیت سازمان ملل متحد زمینه ایجاد منطقه پرواز ممنوع را فراهم کند اما این درخواست نیز راه به جایی نبرد و با ساقط کردن بمب افکن سوخوی 24 روسی و در پی آن استقرار اس 400 روسیه در 50 کیلومتری مرز سوریه با ترکیه این رویا نیز حتی به شکل موقت، به تاریخ پیوست. ترکیه که همزمان با عملیات آزادسازی سنجار شاهد موفقیت کردها در سوریه و حضور یگان‌هایی از نیروهای پ‌ک‌ک در سنجار بود، احساس کرد که در عرصه بین‌الملل بازی در عراق و سوریه را نه تنها به رقیب خود ایران می‌بازد بلکه بازی را به نفع پ‌ک‌ک نیز باخته است چرا‌که بخش عمده‌ای از مرزهای سوریه با ترکیه و عراق اکنون در کنترل نیروهای حزب اتحاد دمکراتیک است که تحت تاثیر تفکرات پ‌ک‌ک در سوریه و عراق اکنون یکه تازی می‌کنند. از این رو می‌توان درک کرد که ترکیه درتلاش است در ماجراجویی جدید خود به این نکات دست یابد:
1- ارتباط کردهای سوریه را با گروه‌های کرد وابسته به پ‌ک‌ک در سنجار و مرزهای سوریه با عراق قطع کند. البته کارشناسان بر این اعتقاد هستند پیروزی کردها در سوریه و حتی عراق نتیجه ورود ترکیه به دامن تروریسم تکفیری است، چون کردها در سوریه و ترکیه جبهه مخالف این تروریسم را انتخاب کردند و با اینکه ترکیه این گروه‌های کردی را در ردیف گروه‌های تروریستی قرار داده است اما امروز کشورهای منطقه و حتی امریکایی‌ها و روس‌ها ضمن برقراری ارتباط مستقیم با کردها مانعی برای کمک به کردهای سوریه نمی‌بینند. اگرچه ترکیه در سیاست آشکار خود به ائتلاف ضد داعش پیوسته است ولی واقعیت این است به همان میزان که عربستان در این ائتلاف علیه تروریسم تکفیری می‌جنگد به همان میزان هم ترکیه می‌جنگد و سیاست پنهان ترکیه امروز بیشتر از هر زمانی برای همه برملا شده است. با ورود جدی روسیه به موضوع سوریه و اقدامات این کشور در شورای امنیت سازمان ملل متحد، به‌زودی پای ترکیه به این شورا برای کمک به تروریست‌ها باز خواهد شد.
2- با کمک عربستان و قطر در تلاش برای ایجاد منطقه سنی‌نشین در شمال عراق به دور از کنترل دولت مرکزی است. هرچند در این طرح شاید عراق کاملا تجزیه نشود اما بریدن دست دولت مرکزی از موصل فی نفسه عراق را تجزیه می‌کند.
3- ترکیه به‌خوبی فهمیده است که دیر یا زود باید به ارتباط نفتی خود با داعش پایان دهد، به این منظور این کشور در تلاش برای جایگزینی این داد و ستد است. جایگزینی که با حضور مستقیم ترکیه محقق می‌شود. از این رو منطقه سنی‌نشین تنها باعث کوتاه‌تر کردن نفوذ ایران در منطقه نمی‌شود بلکه همزمان باعث تضمین انرژی مورد نیاز ترکیه هم می‌شود. با تحقق این خواسته‌ها دولت ترکیه خواب امپراطوری عثمانی را محقق می‌کند اما آیا ترکیه در رسیدن به این خواسته‌ها موفق می‌شود؟ در سطح دیپلماسی عراقی‌ها مصمم به خروج ارتش ترکیه از خاک عراق هستند و این پرونده در شورای امنیت سازمان ملل متحد به جریان افتاده و بعید است روسیه به‌طور جدی وارد این کارزار در شورای امنیت علیه ترکیه نشود. در سطح نظامی اگرچه امروز عراق در الرمادی سرگرم مبارزه‌ای نفس‌گیر با داعش است ولی به‌طور قطع گروه‌های زیادی هستند که از همین حالا در فکر ضربه زدن به این نیروها هستند و استقرار نیروهای ارتش ترکیه در یک منطقه وسیع، آسیب‌پذیری آنها را دوچندان کرده است.
حزب کارگران کردستان ترکیه (پ‌ک‌ک) نیز تهدید کرده است که هر اقدام ارتش ترکیه را بدون پاسخ نمی‌گذارد. دولت ترکیه که در استراتژی رسیدن به اتحادیه اروپا شکست خورد و راهبرد خود را بر نفوذ در منطقه خاورمیانه و کشورهای همسایه قرار داد، در تمام پنج سال گذشته با شکست روبه‌رو شده است. کارشناسان بر این اعتقاد هستند؛ ترکیه در ماجراجویی جدید خود نیز راه به جایی نخواهد برد. چون این ماجراجویی هویت اشغال دارد و تجربه اشغالگری در تمام دنیا با شکست روبه‌رو شده و اراده مصمم مردم عراق در محکومیت این اشغال پیامی جز این ندارد.
X Share