بامدادجنوب- صادق راستگو: نیروی هوایی سوریه بازوی اصلی ارتش این کشور در مبارزه با تروریست‌های بی‌وطن به‌شمار می‌رود و اگر توان هوایی نبود، مشخص نیست که سرنوشت این کشور چه می‌شد. در این میان در طول دو هفته گذشته یک بالگرد و سه جنگنده ارتش سوریه سقوط کرده یا سرنگون شده‌اند. یک فروند میگ21، یک فروند میگ 29 و یک فروند هم میگ 23 و یک فروند بالگرد در غوطه شرقی.
در همه حوادث خلبانان کشته شده‌اند و این برای نیروی هوایی سوریه البته فاجعه است چرا که بیش از یک پنجم جنگنده‌هایش در طول سال‌های جنگ از بین رفته‌اند، رقمی بیش از 80فروند برای ارتشی که با نیروی هوایی قدرتمند یا پدافند قدرتمندی مواجه نیست. این گزارش تلاش دارد تا به بررسی توان هوایی ارتش سوریه در طول سال‌هایی که گذشت بپردازد و از طرح‌ها و برنامه‌های تروریست‌های بی‌وطن و حامیان بین‌المللی و منطقه‌ای آنها پرده‌برداری کند.
در مورد اینکه چرا چنین اتفاقاتی می‌افتد هنوز کسی پاسخ قانع‌کننده‌ای نداده است اما واضح است که جنگنده‌هایی که در طول پنج سال هزاران سورتی پرواز کرده‌اند از همه لحاظ خسته‌اند، چه سازه، چه موتور و چه تسلیحات و مهم‌تر از همه خلبان و نیروی فنی. جنگنده‌هایی که باید همزمان در چندین جبهه پرواز کنند و دیگر بمب‌های دست‌ساز پرتاب می‌کنند، جنگنده‌هایی مانند میگ 21 که نیم قرن از تولید آنها گذشته اما همچنان برای رو کم‌کنی می‌پرند.
سوریه پیش از آغاز جنگ دستکم 20 فرودگاه عملیاتی داشت. چند فرودگاه مانند دیرحافر، الطبقه، ابوضهور، منغ، تفتناز و تدمر که فرودگاه‌های مهمی هم بودند از دایره عملیات خارج شدند و برخی دیگر مانند نیرب، الضمیر، دیرالزور، المزه، تی4 و کویرس هم زیر آتش و برد تسلیحات سبک و سنگین تروریست‌ها قرار داشتند. این یعنی بیش از نیمی از فرودگاه‌های سوریه که البته باید دو فرودگاه در جنوب سوریه را هم به آنها اضافه کرد و فرودگاه شهر حماه هم بارها و بارها هدف موشک‌پرانی تروریست‌ها قرار گرفته است. در چنین شرایطی دوام آوردن نیروی هوایی سوریه هم چیزی شبیه معجزه بوده است. معجزه‌ای که با آمدن روس‌ها اندکی فرصت تنفس یافت و توانست تجدید حیاتی دوباره کند.
سال گذشته بود که خبرهایی مبنی تلاش عربستان و قطر برای خرید تسلیحات ضدهوایی برای تروریست‌های جبهه النصره، جیش الاسلام و احرار الشام علنی شد. مسوولان ارشد این کشورها با همکاری ترکیه تلاش بسیاری کردند تا حتی اگر شده موشک‌های ضدهوایی قدیمی هم برای تروریست‌ها خریداری کنند و البته به‌روز کردن آنها هم در ترکیه و اردن به وسیله افسران اسرائیلی صورت می‌گرفت.
در برابر این اندیشه، صدها موشک سام7 و سام8 دوش‌پرتاب هم از کشورهای اروپای شرقی و برخی از موشک‌های دوش‌پرتاب چینی که در سودان تولید می‌شدند و در انبارهای تسلیحاتی قطر هم وجود داشتند، به‌دست تروریست‌ها رسید تا دستکم پدافند بردکوتاهی داشته باشند. همین موشک‌ها بودند که باعث خروج بالگردهای ارتش روسیه در نبردهای شمال حماه و به‌خصوص شهرهای جسرالشغور و مورک شدند. البته خلبانان روس آن اندازه هوشیار بودند که مدام فلر و چف زده و مانع از سرنگونی پرنده خود شوند.
از سوی دیگر، خلبانان سوری هم خسته از پنج سال پرواز پی‌در‌پی، با نیروهای جدید و کمتر آموزش‌دیده جایگزین شدند. از همان سال اول بحران، سیاست جدید نیروی هوایی سوریه ابلاغ شد و بسیاری از پایگاه‌ها تخلیه شدند. بجز فرودگاه تدمر که قدرت تخلیه ناگهانی نداشت و در آن دو فروند میگ 25 در روی زمین نابود شدند، مشخص بود که تروریست‌های بی‌وطن با کمک قطر، ترکیه و سعودی و همچنین برخی خلبان‌های فراری در همان سال دوم جنگ فکرهای دیگری دارند. در سال 2013 برخی از جنگنده‌های راهبردی سوری‌ها در فرودگاه کویرس قرار داشت و ترک‌ها به طمع افتاده بودند تا این جنگنده‌ها را به ترکیه منتقل کنند. هشت خلبان ترک با همراهی گروه‌های تروریستی راهی محیط پیرامون فرودگاه شدند اما همه دستگیر شدند.
در همان سال نبرد خونینی میان گروه‌های تروریستی درگرفت. داعش از یک‌سو و دیگر گروه‌های تروریستی مورد حمایت ترکیه، اعراب و امریکا از سوی دیگر بر سر تقسیم منابع با هم جنگیدند که داعش پیروز واقعی میدان شد و بخش اعظمی از خاک سوریه در شرق و شمال این کشور را به کنترل خود در آورد. سهم داعش همچنین دو فرودگاه دیرحافر و الطبقه شد که در اولی تقریبا سه جنگنده وجود داشت. از آنجایی که در ترکیب داعش بعثی‌های فراری از رژیم صدام حضوری چشمگیر داشتند و نیروهای آموزش‌دیده و خلبان هم در میان آنها یافت می‌شد، داعش با کمک ترکیه تلاش کرد که این جنگنده‌ها را راه‌اندازی کند. در تلاش صورت گرفته دستکم دو جنگنده آماده پرواز شدند و حتی بر روی باند فرودگاه نیز تاکسی کرده و فیلمی چند ثانیه‌ای هم از پرواز آنها پخش شد.
هر چند این کار را داعش کرده بود اما فرودگاه دیرالحافر پیش از آنکه به کنترل تروریست‌های داعشی بیفتد در دست همپالکی‌های احرار الشام آنها بود و به‌نظر می‌رسد که کمک‌ها را احرار الشام دریافت کرده و داعش نیز آن را نهایی کرده است. داعش اما در پرواز جنگنده‌ها راه به جایی نبرد و نیروی هوایی سوریه دو روز بعد آنها را روی زمین از بین‌برد. گفته می‌شد که ترک‌ها در قبال کمک هنگفت به داعش از آنها قول گرفته بودند که با این جنگنده‌ها بر روی دمشق عملیات انتحاری انجام بدهند، نقل قولی که البته هیچ‌وقت مورد تایید قرار نگرفت.
در این میان نیروی هوایی سوریه با استفاده از کمک‌های کشورهایی مانند صربستان، روسیه سفید، ارمنستان، ایران، چین، روسیه، افریقای جنوبی، الجزایر و همچنین برخی دیگر کشورهای دوست نیروی هوایی خود را سرپا نگه داشت. قطعات بسیاری برای جنگنده‌ها رسید اما تعداد زیاد ماموریت‌ها باعث شد تا عملا فرصتی برای نصب برخی تجهیزات روی این جنگنده‌ها به دست نیاید.
جنازه تعداد زیادی از جنگنده‌های سوری در فرودگاه‌هایی که از دست رفتند، همچنان پیداست، جایی که نشان می‌دهد سوری‌ها اسکادران‌های قدیمی و جدید خود را چگونه چیده بودند. آنها حتی به سراغ جنگنده آموزشی و سبک ال39 ساخت چک رفتند و بار دیگر آنها را عملیاتی کردند تا از بار ماموریت‌ها که بر دوش سوخو22 و 24، میگ 21 و 23 بود اندکی بکاهند. سوری‌ها در همین زمان تعداد 36 فروند جنگنده آموزشی یاک 130 که قبلا خریداری کرده بودند را به آرامی دریافت کردند اما این جنگنده‌های پیشرفته که توانایی رزمی هم داشتند، حق مشارکت در هیچ درگیری را ندارند. از سوی دیگر و در اوج بحران سوریه، روس‌ها با فروش شش فروند جنگنده رهگیر میگ31 به سوریه موافقت کردند. این جنگنده‌ها در فرودگاه نظامی المزه در جنوب دمشق مستقر شدند تا به‌نوعی سپر دفاعی در برابر هر گونه حمله هوایی به پایتخت سوریه باشند. برد بلند رادارهای این جنگنده در واقع نقش آواکس را برای این کشور درگیر جنگ بازی می‌کند.
در همین منابع مطلع می‌گویند با تجهیز دوباره تروریست‌های بی‌وطن در جنوب سوریه از طرف اتاق عملیات امان موسوم به «موک» که شامل افسران امنیتی و نظامی از کشورهای مختلف مانند ترکیه، اردن، عربستان، قطر، امریکا، فرانسه، امارات و همچنین رژیم صهیونیستی است، برخی تجهیزات پدافندی در جنوب سوریه مستقر شده است. این تجهیزات که از طرف افسران خارجی اداره می‌شود، شامل دو سامانه پدافندی است که هنوز ماهیت آنها افشا نشده و قرار است همزمان با عملیات جدید تروریست‌ها علیه مواضع ارتش، در استان درعا فعال شود. بر اساس اطلاعات منتشر شده، یکی از این سامانه‌ها در کنار بصری‌الحریر مستقر خواهد شد و یکی دیگر هم در نزدیکی شهر خربه‌الغزاله و هدف اصلی از این حمله هم تصرف دوباره شهر غربه‌الغزاله و قطع دمشق درعا است.
به هر حال آنچه در پایان این گزارش باید گفت، بدون‌شک نیروی هوایی ارتش سوریه با بحران جدی در حوزه نیروی هوایی مواجه خواهد شد و مشخص است که تروریست‌های جیش‌الاسلام توانسته‌اند سامانه‌های پدافندی سام8 که در غوطه شرقی به آن دسترسی پیدا کرده‌اند را با کمک‌های فنی خارجی دوباره فعال کنند. هر چند روس‌ها پیش از این اعلام کرده بودند که این سامانه‌ها را منهدم کرده و ارتش سوریه هم پیش از ترک مواضع خود در غوطه بخش عمده‌ای از تجهیزات و تسلیحات موجود در آنها را خارج کرده بود اما به‌دلیل گستردگی و تنوع تسلیحات پدافندی ارتش سوریه به‌نظر می‌رسد همچنان بخشی از این تسلیحات هر چند که قابلیت استفاده نداشته باشند در اختیار تروریست‌ها قرار دارد و هر زمان امکان دارد با کمک‌های خارجی دوباره فعال شوند و تنها راه خلبانان و ارتش سوریه برای مقابله با آنها علاوه بر بالابردن ضریب هوشیاری است، شناسایی و هدف قرار دادن مراکز استقرار این سامانه‌ها نباید از توان نیروی هوایی و یا دستکم سازمان موشکی ارتش این کشور خارج باشد.
