بامدادجنوب- سیدعلی موسوی: این تغییر و تحولات موجب شده که بسیاری تحلیلگران سیاسی و حتی برخی تحلیلگران حزب خود اردوغان رئیسجمهور ترکیه گمان کنند تغییری در زمینه سیاستهای این کشور در قبال سوریه در راه است.
ترکیه از شورشیان در شمال سوریه به شکلی ستیزهجویانه حمایت لجستیکی و مالی میکند اما ارتش این کشور از ورود به جنگ خودداری کرده است. نظرات عمومی در ترکیه متفاوت است و موافق دخالت مستقیم این کشور در جنگ سوریه نیست اما تمرکز مردم ترکیه مانند دولت اردوغان بر خطری است که از سوی شبه نظامیان کرد سوری متوجه این کشور است. این شبه نظامیان به حزب کارگران کردستان یا همان پکک نزدیک هستند که یک گروه چپ و ناسیونالیست کُرد بوده و از دهه 1980 به این سو با ارتش ترکیه در جنگ بوده است. گاهی در گذشته میان ترکیه و پکک آتش بس و مذاکراتی بوده اما در حال حاضر دو طرف درگیر جنگی مرگبار شده اند. گروه های کرد سوری نام های مختلفی دارند که از آن میان میتوان به حزب اتحاد دموکراتیک( پید)، یگان های مدافع خلق (یپگ) و نیروهای سوریه دموکراتیک اشاره کرد اما ارتباط این گروهها با پکک انکارناپذیر است. از نگاه ترکیه تعبیر این موضوع قدرت گیری نیرویی متخاصم در امتداد مرزهای جنوبیاش است.
محاسبات آنکارا تغییر کرده است
سیاستهای ترکیه در قبال سوریه رو به تغییر است. برکناری احمد داووداوغلو از نخستوزیری که از نظر بسیاری معمار اصلی سیاستهای مشکل ساز و بلندپروازانه ترکیه در قبال سوریه قلمداد میشود، این تغییر و تحول را آسان تر میکند اما انگیزههای اصلی این تغییر چیزهای دیگری است. ترکیه میخواهد که خود را با واقعیات عینی وفق دهد؛ واقعیاتی مانند اینکه اسد به رغم تمام کوششها برای سرنگونیاش همچنان با قدرت تمام بر سر کار است. ظهور داعش نیز باعث شده که تمرکز همپیمانان ترکیه دیگر بر تغییر حکومت سوریه نباشد. به این ترتیب ترکیه با پیگیری برنامه تغییر حکومت سوریه به طور فزایندهای دچار انزوا شده در حالی که این برنامه بهخاطر حمایت خلل ناپذیر مسکو و تهران از دولت اسد در نهایت بینتیجه بوده است. دلیل دوم این است که با گذشت زمان، مدیریت مساله کرد در داخل سوریه برای دولت ترکیه تبدیل به امری حیاتی شده است.
کردهای سوریه و نماینده شان پید با نبردشان علیه داعش موفق به جلب توجه و حمایت جامعه جهانی شدهاند. پید با گسترش منطقه ی تحت پوشش خود در شمال سوریه به این قدرت و نفوذ رسیده است اما برای دولت ترکیه پید شاخه ای از پکک است که در حال حاضر در میانه کارزار تروریستی خشونت باری علیه دولت است. بنابراین محاسبات آنکارا تغییر کرده و اولویت از تغییر حکومت سوریه به سوی مهار پ.ی.د متمایل شده است.
ترکیه به مقطعی استراتژیک رسیده است که آنکارا را ناچار میکند که در مورد سیاستش در قبال سوریه دست به تمهیداتی استراتژیک بزند. این توازن استراتژیک مجدد، سه جنبه دارد. جنبه نخست ساختاری است.
بهنظر میرسد که نه تنها سیاست ترکیه در قبال سوریه بلکه در واقع سیاست خارجی ترکیه تغییر خواهد کرد. به عبارت دیگر این تغییر نشان دهنده تغییری جامع و ساختاری در سیاست خارجی است که سوریه را هم شامل میشود. استقرار دولتی نو در آنکارا بنیاد چنین تحولی را پی افکنده و به نمادی از تجدید نظر در سیاست خارجی تبدیل شده است. نخستوزیر بینالی ایلدیرم در اولین جلسه دولت بیان داشت: ما به دوستانمان میافزاییم و از دشمنانمان میکاهیم و به این ترتیب نخستین سرنخ را به دست داد. رئیسجمهور اردوغان هم در مهمانی افطاری که برای سفرای خارجی داده بود، به این تغییر جامع اشاره کرد و گفت که او سیاست خارجی را به چشم بازیای با مجموع امتیاز صفر نگاه نمیکند بلکه برعکس اینگونه فکر میکند که یک موازنه برد- برد بر پایه ی منافع مشترک قابل دستیابی است. نخستین برآورد چنین تحولی نامه همان روز اردوغان به پوتین بود. اردوغان در این نامه روز ملی روسیه را به رئیسجمهور این کشور تبریک گفته و ابراز امیدواری کرده بود که روابط دوجانبه ی دو کشور به زودی به سطحی برگردد که دو کشور سزاوار آنند. این نامه نشاندهنده جنبه دوم سیاست نو در قبال سوریه است. عادیسازی روابط با روسیه انگیزهای قوی به آنکارا میدهد که از مخالفت علنیاش با بشار اسد دست بکشد که بهشدت مورد حمایت کرملین است. سومین جنبه در واقع قوی ترین انگیزه آنکارا برای چنین تحولی است: کوشش حزب کردی پید برای تاسیس فدراسیون در شمال سوریه آن قدر عینی و واقعی شده که به شکلی طبیعی دغدغهای امنیتی برای آنکارا ایجاد میکند. امریکا و بسیاری کشورهای اروپایی از پید حمایت میکنند و این بر وجهه بینالمللی این گروه افزوده است. قدرت گیری مهارنشدنی پید_یپگ به همان اندازه برای اسد یک تهدید محسوب میشود. احتمال دارد که این تهدید وجودی مشترک آنکارا را وادار به همکاری غیر مستقیم و برقراری گفتوگو با دولت اسد کند.