بامدادجنوب- سیدعلی موسوی:
رئیس اقلیم کردستان عراق اخیرا به‌صورت بی‌سابقه‌ای به مساله استقلال کردها از دولت مرکزی بغداد دامن زده که هدف اصلی آن تنها شانه خالی کردن از زیر بار مسوولیت بحران‌های سیاسی داخل اقلیم است.
طی هفته‌های گذشته بار دیگر موجی از اظهارنظرهای گوناگون از سوی مسوولان اقلیم کردستان عراق، البته به استثنای کردهای وابسته به اتحادیه میهنی در خصوص لزوم استقلال این اقلیم از دولت مرکزی به راه افتاد.
در همین ارتباط، چندی پیش بارزانی در سخنانی گفته بود: اقلیم کردستان راهی جز جدایی و استقلال ندارد. البته این بار اولی نیست که مسعود بارزانی بر طبل استقلال اقلیم کردستان از دولت مرکزی عراق می‌کوبد؛ طرحی که بی‌شک مقدمه تجزیه عراق به سه بخش (کردی، شیعی و سنی) را فراهم می‌آورد.
پیشتر نیز شاهد آن بودیم که مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق در ادامه سیاست‌های گذشته خود، بر ضرورت برگزاری همه‌پرسی برای استقلال اقلیم تاکید کرده بود.
وی در پیامی که به مناسبت تبریک عید سعید فطر صادر شد، تصریح کرده بود: از تمامی احزاب و جریان‌های سیاسی اقلیم کردستان می‌خواهم پس از تعطیلات عید فطر برای صحبت درباره برگزاری همه‌پرسی و چگونگی روابط میان اربیل و بغداد نشست برگزار کنند. بارزانی همچنین در تاریخ ۲۳ ژوئن خواستار برگزاری همه‌پرسی درباره استقلال اقلیم کردستان عراق شده بود. چند ماه پیش نیز نیچروان بارزانی نخست‌وزیر اقلیم کردستان ضمن دامن زدن به مساله لزوم استقلال این اقلیم، بر لزوم برگزاری همه‌پرسی در این خصوص تاکید کرده بود.
تاکیدهای مکرر مسعود بارزانی و کردهای همسو با وی بر مساله استقلال اقلیم کردستان در حالی صورت می گیرد که آنها خود، به خوبی می دانند که تحقق چنین مساله‌ای هماهنگونه که گفته شد به مثابه آغاز فرایند تجزیه در عراق است اما اوج اظهارنظرهای جدایی‌طلبانه کردهای همسو با مسعود بارزانی را می‌توان در سخنان اخیر امید صباح سخنگوی اقلیم کردستان جست‌وجو کرد.
وی در سخنانی با اشاره به تسلط نیروهای پیشمگره بر مناطقی از استان نینوا، صراحتا اظهار داشت: نیروهای پیشمرگه قصد خروج از مناطق تحت تسلط خود و تحویل آن به نیروهای امنیتی عراق را ندارند. این مسوول کردی همچنین تصریح کرد: نیروهای پیشمرگه برای آزادسازی برخی مناطق کردنشین واقع در اطراف موصل نیز تلاش خود را آغاز خواهند کرد. اظهارات سخنگوی اقلیم کردستان عراق پس از آن مطرح شد که حیدر العبادی نخست‌وزیر عراق پیشتر خواستار پیشروی نکردن نیروهای پیشمرگه به‌سمت شهر موصل واقع در استان نینوا شده بود. سرکشی مقامات اقلیم از اجرای دستور صادره از سوی فرماندهی کل نیروهای مسلح کشور به خودی خود حاکی از تلاش مجدانه کردهای وابسته به بارزانی برای تحقق استقلال از دولت مرکزی بغداد است. در همین ارتباط، مسرور بارزانی فرزند مسعود بارزانی که هم‌اکنون ریاست شورایی تحت عنوان شورای امنیتی در اقلیم کردستان را عهده‌دار است، اخیرا در گفت‌وگویی با روزنامه امریکایی واشنگتن پست اعلام کرده است: ما شهروند عراقی محسوب نمی‌شویم و هیچ اعتمادی میان ما و دولت بغداد وجود ندارد، بنابراین تنها راه حل برای ما جدایی است.
با وجود موضع واضح و شفاف دولت مرکزی بغداد در خصوص استقلال اقلیم کردستان عراق، کشورهایی در منطقه و جهان از این طرح حمایت می‌کنند که از جمله آنها می‌توان به عربستان سعودی و ایالات متحده امریکا اشاره کرد. علاوه بر این دو کشور، از آنجایی که تجزیه عراق، تامین‌کننده منافع رژیم صهیونیستی در منطقه نیز هست، این رژیم هم از آن حمایت می‌کند.
جو بایدن معاون کنونی رئیس‌جمهوری امریکا کسی است که برای اولین بار در سال ۲۰۰۶ از طرح شوم تجزیه عراق و تقسیم آن به سه بخش شیعی، کردی و سنی سخن به میان آورده بود. در همین ارتباط، روزنامه السفیر لبنان در گزارشی اینگونه می‌نویسد: اگر سال ۲۰۱۴ سال اشغالگری داعش در عراق و سال ۲۰۱۵ سال دخالت منطقه‌ای ترکیه در این کشور باشد، سال ۲۰۱۶ طرح جو بایدن درباره عراق دوباره مطرح خواهد شد.
بر همین اساس، علاوه بر رژیم صهیونیستی، ایالات متحده امریکا نیز یکی از حامیان اصلی استقلال اقلیم کردستان عراق از دولت مرکزی بغداد است اما چه چیزی سبب شده تا مسعود بارزانی و کردهای همسو با وی به طرح دیرینه استقلال اقلیم کردستان از دولت مرکزی بغداد در شرایط کنونی بیش از پیش دامن بزنند؟ واقعیت این است که دامن زدن به طرح مساله استقلال اقلیم کردستان از دولت بغداد درست در زمانی اتفاق می‌افتد که اقلیم کردستان با یک بحران سیاسی داخلی که اخیرا پیچیده نیز شده است، دست و پنجه نرم می‌کند. این بحران از آنجا آغاز شد که اتحادیه میهنی کردستان به ریاست جلال طالبانی و همچنین جنبش تغییر خواستار کاهش اختیارات ریاست اقلیم کردستان عراق شدند.
بر همین اساس، به‌نظر می‌رسد که مسعود بارزانی در شرایط کنونی با هدف شانه خالی کردن از زیر بار مسوولیت رسیدگی به مطالبات احزاب و جریان‌های کردی عراق، به مساله جدایی از دولت مرکزی دامن می‌زند، تا بدین ترتیب مطالبات احزاب کردی مبنی بر لزوم کاهش اختیارات وی شامل مرور زمان شده و در نهایت به فراموشی سپرده شود.
علاوه بر این، وی به بهانه این‌که استقلال اقلیم کردستان از دولت مرکزی یکی از مطالبات اصلی کردهای ساکن این اقلیم محسوب می‌شود، تلاش می‌کند با طرح مساله جدایی زمینه انتخاب مجدد خود به‌عنوان ریاست اقلیم را فراهم آورد. او در تلاش است وانمود کند که حامی ملت کردستان بوده و از حقوق آنها عقب‌نشینی نمی‌کند. این در حالی است که برخی کردهای ساکن اقلیم کردستان از جمله کردهای همسو با جلال طالبانی به هیچ وجه خواهان جدایی‌طلبی نیستند، چراکه این مساله را گامی در جهت تجزیه عراق ارزیابی می کنند.
از سوی دیگر، مسعود بارزانی با روانه ساختن نیروهای پیشمرگه به مبارزه با داعش در برخی مناطق به‌ویژه در اطراف موصل و آن هم بدون هماهنگی با فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق، تلاش می‌کند تا خود را ناجی کردها از جنایت‌های تروریستی‌های تکفیری نشان دهد تا بدین ترتیب برای خود نوعی دستاورد داخلی کسب کند؛ دستاوردی که ممکن است در تمدید ریاست وی بر اقلیم موثر باشد.
اما در این میان، آنچه که موضع مسعود بارزانی در مساله جدایی از دولت بغداد را تضعیف کرده، توافقنامه میان اتحادیه میهنی کردستان و جنبش تغییر است. در این توافقنامه مشترک قید شده که دو طرف باید در زمینه اتخاذ مواضع سیاسی با یکدیگر هماهنگ باشند. بر همین اساس موضع بارزانی در خصوص لزوم برگزاری همه‌پرسی در مناطق کردنشین درباره استقلال اقلیم کردستان به‌شدت ضعیف شده است، چراکه همان‌گونه که گفته شد اتحادیه میهنی کردستان با استقلال و جدایی طلبی به‌شدت مخالف است. علاوه بر این، طبق آنچه که گفته شد مسعود بارزانی در مسیر استقلال اقلیم کردستان از دولت مرکزی بغداد از حمایت‌های مختلف ایالات متحده امریکا برخوردار است.
بر همین اساس به‌نظر نمی‌رسد که وی بدون هماهنگی با مقامات امریکایی و دریافت چراغ سبز از سوی آنها اقدام به دامن زدن به مساله جدایی‌طلبی از دولت بغداد کرده باشد. بی‌تردید بدون حمایت ایالات متحده امریکا طرح استقلال اقلیم کردستان محقق نخواهد شد، به‌ویژه این‌که این طرح به جز واشنگتن و برخی کشورهای منطقه نظیر عربستان و قطر، از حمایت دیگر کشورها حداقل به‌صورت جدی برخوردار نیست.
در هر صورت به‌نظر نمی‌رسد که تلاش و تقلای مسعود بارزانی ریاست اقلیم کردستان عراق برای جدایی این اقلیم از دولت مرکزی بغداد به هر دلیل و نیتی که باشد از خوش‌خدمتی به امریکا گرفته تا فرار از پاسخگویی در قبال بحران‌های داخلی به نتیجه دلخواه وی و کردهای همسو با او منجر شود.
در حال حاضر اقشار مختلف مردم عراق به‌صورت یکپارچه کمر به نبرد با تروریست‌های تکفیری داعش در نقاط مختلف این کشور بسته و تمامی توجه آنها معطوف به شکست تکفیری‌هاست. جای هیچ شکی نیست که این وحدت مثال زدنی، درست همان چیزی است که بارزانی و حامیان منطقه‌ای و بین‌المللی وی را نگران ساخته و هدف آنها برای تجزیه عراق را به رویایی غیرقابل تحقق تبدیل کرده است.
