
بامداد جنوب:
جامعه امروز بیش از هر چیزی به هنر نیاز دارد؛ هنری که حال آدمها را خوب کند، هنری که حرف برای گفتن داشته باشد و برگرفته از زندگی مردم و نزدیک به واقعیت باشد تا مخاطب بتواند با آن همزادپنداری کند. اگر بخواهم صریح بنویسم باید اعتراف کنم حال جامعه امروز خوب نیست؛ مردم از کتاب گریزانند. آسیبهای اجتماعی فراوان شده و زندگیها را تحت شعاع خود قرار داده است. نوجوانان و جوانان با هویت ایرانی خود بیگانه شده و از تاریخ سرزمینشان چندان آگاهی ندارند.
چون آنگونه که باید به فرهنگ توجه نشد، حالا سیاستگذارن و دولتمردان بهدنبال راهکارهای راهگشا برای برونرفت از این چالشها هستند، هرچند کمی دیر است اما میتوان برای این جامعه افسرده و در خود فرورفته کاری کرد، در این میان، استفاده از ظرفیتهایی که هنر دارد، میتواند بسیار اثربخش و مفید واقع شود، چراکه یکی از مسیرهایی که به کاهش آسیبهای اجتماعی و تقویت و احیای هویت ایرانی بهویژه در میان جوانان و نوجوانان کمک میکند، تقویت زیرساختها و عرصههای فرهنگساز است. یکی از عرصههایی که میتواند نقش بسزایی در تقویت فرهنگ جامعه ایفا کند، هنر تئاتر است که از پتانسیل بالایی در نمایش سیمای جامعه و مشکلات و معضلات آن برخوردار است و کوتاه سخن اینکه میتواند زبان گویای مردم باشد. این هنر با توجه به سیاستهای جدیدی که در دولت یازدهم و دوازدهم از سوی متولیان فرهنگی برنامهریزی و اجرائی شد، مسیر روبهجلویی را در پیش گرفته اما همواره کمبود بودجه پویایی آن را تحت تاثیر قرار داده و شتاب حرکت آن را کند کرده است.
این کمبود بودجه نه تنها مدیران تئاتری را در اجرای برنامههای خود تحت فشار قرار داده، بلکه هنرمندان این عرصه را برای تولید آثار پرمحتوا و فاخر نیز با مشکل عدیدهای روبهرو کرده است، از اینرو، همواره یکی از مطالبات جدی تئاتریها از دولتمردان و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی افزایش بودجه تئاتر بوده است، چون خوشبختانه این هنر در سایه افزایش اجراهای عمومی توانسته مخاطبان خود را در کلانشهرها و شهرهای کوچک و بزرگ بیابد ولی هنرمندان این حوزه برای ادامه این مسیر روبهرشد نیاز به حمایت مالی و معنوی دارند تا بتوانند آثاری متناسب با ذائقه و سلیقه مخاطب با تم ایرانی تولید کنند. خوشبختانه این مطالبه مهم فعلا در بودجه 97 دولت روی کاغذ سه برابر افزایش یافته است، اتفاقی که در صورت عملی شدن بدونشک در رشد هنر تئاتر تاثیر بسزایی خواهد داشت. تئاتر هنری است که واقعا فقیر است و نیاز است که روی اقتصاد آن کار شود. متولیان این حوزه میتوانند با تدبیر سیاستهای کارشناسیشده بخش خصوصی را پای کار بیاورند که هرچند این مهم در برخی از کلانشهرها و استانها کلید خورده اما نیاز است که زمان بیشتری صرف آن شود.
این هنر خوشبختانه توانسته با ایرانیزهکردن متون قوی خارجی و همچنین تولید اثر بر اساس نمایشنامههای نویسندگان صاحب ایده ایرانی اعتماد و نگاه مخاطبان را به خود جذب کند، بهطوری که امروز برخی از آثار در کلانشهرها اجراهای صد میلیونی دارند که این نوید روزهای خوبی برای تئاتر میدهد. حال افزایش سهبرابری بودجه تئاتر در سال آتی میتواند در کیفیت و کمیت آثار تولیدی هنرمندان بهخصوص هنرمندان شهرستانی تاثیر بسزایی بگذارد.
مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی کشور در خصوص این افزایش بودجه تئاتر در سال 97 به بامداد جنوب گفت: تلاش انجمن نمایشی ایران بهعنوان بازوی ادارهکل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۹۶ بر مبنای تقویت آثار حرفهای و نمایشی استانها بوده است؛ در این راستا ما تولیدات استانی را مورد حمایت و توجه قرار دادیم. این افزایش بودجه هم الان فقط روی کاغذ محقق شده اما آنچه که باید تخصیص پیدا کند و باعث ترویج و تعالی دوچندان تئاتر نسبت به سالهای قبل شود که حرکتهایی را در برنامه آغاز کرده بودیم، هنوز محقق نشده است. از اینرو، ما با پشتکار ادارهکل هنرهای نمایشی، معاونت محترم هنری وزارتخانه و معاونت توسعه اداری بهدنبال این هستیم که در ماههای پایانی سال بخش بیشتری از این بودجه محقق شود و حوزه استانها را در بر بگیرد تا بتوانیم فعالیتهای تئاتری را در سایر نقاط کشور تقویت کنیم که نمونه روشن آن، برگزاری جشنواره فجر استانی در شش استان بود. اتفاقی که مسبوق به سابقه در یکی دو سال اخیر است و در گذشته نبوده و همین توزیع اعتبار باعث برگزاری تور تئاتر و انتقال تجربیات دیگر استانها در قالب جشنواره شده است که این اتفاق در بوشهر برای سومین سال پیاپی در قالب جشنواره محقق شد.
ارمغان بهداروند در ادامه در پاسخ به این پرسش که از دیدگاه شما برگزاری جشنواره استانی فجر در استانها چقدر به افزایش کیفیت کار هنرمندان شهرستانی و تبادل تجربه منجر میشود، توضیح داد: یکی از سیاستهای ما در انجمن هنرهای نمایشی کشور این است که از بزرگ کردن جشنوارهها در سالهای اخیر با حذف برخی از آنها و توسعه برخی دیگر از جشنوارهها پرهیز کنیم. برگزاری تورهای تئاتری که در قالب فجر استانی و جشنوارههای استانی در یکی دو سال گذشته صورت گرفته، صرفا بهمنظور تسری تجربیات و اطلاعات هنرمندان نسبت به یکدیگر و برگزاری کارگاههای «از ایده تا اجرا» است که باعث میشود هنرجوها کاری را از ابتدا تا انتها با یک استاد و مدرس سر کنند. همچنین کشف استعدادها در رویدادهای تئاتری و واکاوی توانمندی استانها از سوی هنرمندان استانی از مهمترین اهداف برگزاری رویدادهای استانی بوده است.
وی همچنین در پاسخ به این پرسش که چرا انجمن هنرهای نمایشی برای جشنواره بینالمللی فجر، سیاستهای خاصی را تعریف نمیکند؟ چون هر دبیری که میآید یکسری سیاستهای جدید را با خود به همراه میآورد اما تا بخواهد که این سیاستها تعریف شود و هنرمندان بخواهند آن را بپذیرند، دبیر بعدی آمده است! آیا راهکاری هم برای تسهیلسازی سیاستهایی که به رشته هنر تئاتر کمک میکنند، وجود دارد، بیان کرد: ببینید وقتی فردی را بهعنوان دبیر معرفی میکنیم، باید انتظار داشته باشیم تغییراتی در ماهیت اجرائی جشنواره صورت بگیرد؛ وگرنه اگر ما سیاستهای ثابت و منقبضی داشته باشیم دیگر نیازی به تغییر دبیر و معرفی دبیران جدید نیست.
این بلوغ نشاندهند تئاتر ماست که دبیران جشنواره با ورود کردن به شکل ساختاری، شکل اجرائی و ایجاد تغییرات ماهوی در جشنواره ابتکار و خلاقیت به خرج میدهند و تفاوتهایی را میآفرینند که همین دیگرگونیها و ابتکارها توانمندی هر دوره را نسبت به دوره قبل محک میزند. از اینرو، ما باید از این تغییرات و خلاقیتها، ساختار نرم و غیرسلبی که در تئاتر حاکم است، استقبال کنیم. بنابراین ساختار جشنواره بینالمللی تئاتر فجر، این اجازه را میدهد اساتیدی که در مقوله هنر تئاتر، دارای دانش و تجربه کافی هستند وارد چرخه دبیری جشنواره بشوند تا فرصتی ایجاد شود که آنها، خودشان و تجربه اندوختهشده پیش از خودشان و جشنوارههای مشابه را توسعه و تعمیم دهند. پس نباید نگران باشیم که این تغییر باعث نگرانی و ناراحتی هنرمندان بشود، چراکه هر تغییری، مخالفان و موافقان خود را دارد.
مدیرعامل هنرهای نمایشی در پایان در پاسخ به این سوال که تاکید انجمن هنرهای نمایشی در سال آتی بیشتر روی اجرای عمومی است یا جشنواره، گفت: ابتداییترین خواسته ما در بدو تاسیس گروههای نمایشی و ابلاغ آییننامه جدید انجمن، بحث اجراهای عمومی بوده است. همچنان بر همان عهد هستیم و از همه استانها و در حقیقت سرمایههای شهرستانی تئاتر خواستهایم که این هنر را بیش از پیش میان مردم ببرند و با عبور سریع از جشنوارهها، سعی کنیم خدمتگزار هنرمندانهای برای مردم باشیم.
در پایان یادآوری میشود، هنر تئاتر در بوشهر در این سه سال اخیر با وجود همه کمبودها و مشکلات توانسته در زمینه توسعه زیرساختها، اجرای عمومی، جشنواره و آموزش رشد نسبی و قابل قبولی داشته باشد که امید میرود با تخصیص اعتبار بیشتر به روند روبه رشد خود شتاب بیشتری بدهد و با تولید آثار پرمحتوا و برگرفته از ادبیات و اقلیم جنوب بر مخاطبان خود بیفزاید و جزء سبد خرید شهروندان بوشهری قرار گیرد و مردم به اهمیت آن بیشتر از قبل پی ببرند. تاکنون بسیاری از آیینها و رسومی که بهدلیل گذر زمان گرد فراموشی بر آنها نشسته، به کمک تئاتر بهشکلی نمادین به نسل نو معرفی و احیا شده است. از اینرو، میطلبد مسوولان اجرائی استان در کنار دستگاههای فرهنگی به این هنر ارزشی و اصیل نگاهی ویژه داشته باشند و با حمایت مالی هنرمندان تئاتری را به تولید آثاری تشویق کنند که نیاز است در آن باره فرهنگسازی شود، مثل صرفهجویی در آب، برق، ترویج فرهنگ کتابخوانی و... . بدیهی است تولید چنین آثاری موجب کاهش آسیبهای اجتماعی میشود و سطح آگاهی مخاطبان را بالا میبرد. شوربختانه بسیاری از آسیبهایی که در جامعه امروزی با آن روبهرو میشویم ناشی از ناآگاهی و آموزش ندیدن است. از اینرو، تئاتر این قابلیت را دارد که به کمک دیالوگهای کوتاه اما تاثیرگذار بدون سیاهنمایی به مخاطب تلنگر بزند و او را به چارهاندیشی وادارد.