
بامداد جنوب- هدی خرمآبادی:
شب گذشته همدلی و همراهی بوشهریها برای مشاهده طولانیترین ماهگرفتگی قرن بیست و یکم، مایه خرسندی بود. دیدن مادر و پدرهایی که مسوولانه کودکانشان را بغل کرده بودند تا به آنها کمک کنند با نگاه در تلسکوپ، ماهگرفتگی را ببینند، ستودنی بود. مردی که با موهای سپید اما شور جوانی، صبورانه به پرسشهای شهروندان درباره اسرار آسمان توضیح میداد، عرق شرم بر جبین مینشاند. مردی که لرزش دستهایش را هیچ رقیبی و مانعی نبود و با همه قوا، توضیح میداد، تشویق میکرد و با سخنانش شور درمیانداخت.
استاد غلامرضا ایزدپناهی در گفتوگو با بامداد جنوب با بیان اینکه در افسانه مردم به ویژه در دشتستان میگفتند کرزنگرو ماه را گرفته است، به همین سبب بر تشت مسی میکوبیدند تا کرزنگرو ماه را رها کند، تصریح کرد: این گوشهای از تاثیر پدیدههای آسمانی بر باور مردم است. به نظر میرسد منشا همه این گونه افسانهها، ریشه در ترس بشر دارد.
ایزدپناهی با اشاره به اینکه ویژگی خسوف، اگر خسوف کلی باشد، این است که از همه نقاط کره زمین دیده میشود، در صورتی که کسوف یا خورشیدگرفتگی این گونه نیست. کسوف سایه ماه بر زمین است و ممکن است روی بوشهر سایه بیندازد و روی آذربایجان سایه نیندازد، خاطرنشان کرد: باید آستین همت بالا بزنیم و مراکز رصدخانهای و فعالیتهای نجومی را حفظ کنیم. من سالهای تحصیل به رصدخانه خورشیدی تهران که نخستین رصدخانه خورشیدی ایران بود میرفتم، متاسفانه در دوره ریاستجمهوری احمدینژاد از بین رفت و حاصلش اتوبانی شد. آلنوش تریان از بزرگترین ستارهشناسانی بود که در آن مرکز فعالیت میکرد. ما نباید تاثیر نجوم و ضرورت آشنایی نسل جدید با آن را نادیده بگیریم.
وی در پاسخ به این سوال که ضرورت آشنایی با نجوم به ویژه برای نسل جدید در چیست، گفت: علم ستارهشناسی یک علم جهانشمول است و دیدگاه ما را نسبت به کل عالم باز میکند. عظمت آسمان، کوچکی و خردی زمین و در نتیجه خردی انسان را به رخ میکشد، از این رو شما تقریبا نمیتوانید ستارهشناس متکبر یا کینهجویی را بیابید. علم ستارهشناسی و آشنایی با اسرار آسمان برای پرورش نسلی که آزاداندیش و به دور از تعصب و کینه باشند، میتواند تاثیرگذار و مفید باشد. من با وضعیت جسمانی که دارم، در این محافل حاضر میشوم تا دیگران ببینند و آنها نیز به همراه فرزندانشان بیایند. قرار نیست کودکان همیشه با اسباببازیهای گران و وسایل مدرنی چون تبلت بازی کنند، با نجوم هم میتوان بازیهای متنوع و خلاقانهای کرد.
در دستهایش وسیلهای است که در اوج سادگی اما ارتباط خورشید، ماه و زمین را نشان میدهد و او خود، آنها را ساخته بود تا به کودکان هدیه دهد.
همهمه کوچک و بزرگ و زن و مرد برای قرار گرفتن پشت تلسکوپها دیدنی است و تصویر ماهگرفتگی که رفتهرفته اوج میگرفت، دیدنیتر بود. استاد ایزدپناهی به همراه آقای باغبانی مشغول خوشسخنی برای شهروندان بودند و عکاسان زیباترین تصاویر را از طولانیترین ماهگرفتگی ثبت میکردند.
در ادامه با دبیر انجمن نجوم بوشهر گفتوگو کردیم. فاطمه هاشمینسب درباره آغاز به کار انجمن نجوم و فعالیتهای رصدخانهای در بوشهر با بیان اینکه سال 83، آغاز فعالیتهای نجومی ما بود و از سال 84 با رصدخانه مهر، فعالیتهای انجمن پررنگتر شد، تصریح کرد: آن زمان با پیگیری و تلاشهای مستمر آقایان محمود کرمی، داریوش پوربهی، غلامرضا ایزدپناهی، ریشهریزاده و معروفی، سنگبنای اولیه فعالیتهای نجومی در بوشهر بنا نهاده شد و از سال 89 با پیوستن جناب باغبانی، انجمن نجوم رنگ و بوی دیگری گرفت و تا امروز با مدیریت ایشان به کار خود ادامه میدهد.
هاشمینسب با اشاره به اینکه به همت محمود کرمی برای قانع کردن مدیران وقت و لزوم راهاندازی مجموعهای که بتوان ستارهشناسی را با جدیت دنبال کرد و همه زوایای آن را به نسلهای آینده معرفی کرد، گفت: رصدخانه مهر در سال 84 افتتاح شد و امروز خروجی آن همه تلاش و پیگیری، همدلی، همراهی و اشتیاق هماستانیهای عزیز در سراسر استان برای مشاهده ماهگرفتگی بود. این شوق، بیداری و آگاهی، ستودنی و کمنظیر بود.
به گفته وی، بوشهر در سال 94، برترین نهاد ترویج علم ایران معرفی شد. نکته حائز اهمیتی که در این بین باید به آن اشاره کرد، این است که در حال حاضر فعالیتهای ستارهشناسی گسترش پیدا کرده و ریاست اتحادیه نجوم معلمان سراسر کشور بر عهده بوشهر است.
دبیر انجمن نجوم بوشهر در ادامه با بیان اینکه به دنبال فعالیتهای ارزشمندی که دوستان و بزرگواران به صورت داوطلبانه و از سر عشق و علاقه، صورت دادند، سبب شد تا رصدخانه مهر، قطب ستارهشناسی وزارت آموزش و پرورش انتخاب شود، خاطرنشان کرد: همه دورههایی که در ردههای سنی مختلف اعم از دانشآموزان و معلمان در سطوح مختلف برگزار میشود با مشاوره و اغلب با مدیریت بوشهر است.
هاشمینسب در پاسخ به این سوال که آشنایی کودکان با نجوم چه کمکی به رشد شناختی و اجتماعی آنها میکند، گفت: به هر گوشهای از دنیا که نگاه کنید، رد پای ستارهشناسی مشهود است، در فیزیک، شیمی، زمینشناسی، مکانیک (ابزارها) و ... . نجوم علمی چندگانه است که همه علوم را در بر میگیرد، از همین رو اگر زیرساختهای لازم فراهم شود، بستر مناسبی برای ورود جدی به علم را برای کودکان باز میکند. آسمان به سبب اسرارآمیز بودن و جذابیتش از دیرباز برای بشر اهمیت داشته و با آشنا شدن نسل کودک و نوجوان با دنیای نجوم، فرهنگ مهرورزی، تعامل صحیح و علمدوستی را ترویج میدهیم. شناخت آفرینش، اینکه ما در کجا زندگی میکنیم و مقایسه عمر محدود انسان با حیات 4 میلیاردی زمین، نگاه ما را نسبت به خود و اطرافیانمان، بهبود میبخشد. تامل در آسمان اسرارآمیز، دریچههایی از خداشناسی را به روی کودکان ما باز میکند و آنها بیشک برای حفظ این عظمت و نعمتهای بینظیر مسوولیتپذیر خواهند بود.
وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه آیا ستارهشناسی شغل گرانی است، تصریح کرد: در مقایسه با زندگی ایرانیها که به ظواهر زندگی بیش از واقعیات آن اهمیت میدهند و برایش هزینه میکنند و با توجه به اینکه تهیه یک دوربین و تلسکوپ تا پایان عمر میتواند استفاده شود خیر، شغل گرانی نیست اما اگر فردی بخواهد ستارهشناسی را به صورت کاملا حرفهای دنبال کند، باید تا حدودی در رفاه بود. امروزه توجه به هوا و فضا یکی از موضوعات اصلی است که در سند چشمانداز هم بدان توجه شده است، از این رو این رشته آینده خوبی دارد.
هاشمینسب یادآور شد: علاقهمندانی که مایل به عضویت و شرکت در دورههای ستارهشناسی هستند میتوانند به سایت www.liansky.org مراجعه و یا با حضور در دفتر انجمن نجوم واقع در پژوهشسرای شهید خوشبخت ثبت نام خود را قطعی کنند. ضمن اینکه 21 مردادماه نیز به مناسبت باران شهابی برنامهای مفصل برای شهروندان خواهیم داشت.
امشب ای ماه به درد دل من تسکینی/آخر ای ماه تو همدرد من مسکینی/کاهش جان تو من دارم و من میدانم/که تو از دوری خورشید چها میبینی... .