کسی به ترامپ اعتماد ندارد

ابوعلی زرین‌قلم:

نزدیک به سه ماه پس از آن‌که رئیس‌جمهور امریکا در اقدامی خودسرانه توافق هسته‌‌ای موسوم به برجام را نادیده انگاشت، نسبت به تشدید تحریم‌‌ها علیه ایران اقداماتی انجام داد، تهدید نظامی کرد و پا را فراتر گذاشت و گفت که بر آن است نظام حاکم بر ایران را تغییر دهد، پیش‌شرط‌هایی مانند عقب‌نشینی ایران از سوریه، عراق و یمن را قرار داد و تاکید کرد که ایران باید توانایی موشکی خود را نابود کند در غیر این صورت خبری از مذاکره نخواهد بود حالا خود پیش‌قدم شده و می‌گوید حاضر است با طرف ایرانی «بدون پیش‌شرط» مذاکره کند، پیشنهادی که به باور بسیاری در این شرایط و تنها چند روز پیش از شروع مرحله اول تحریم‌های وعده‌ داده شده علیه کشورمان، به دلایل و عوامل پشت پرده باز می‌گردد.

پیشنهاد مذاکره دونالد ترامپ با واکنش‌های بسیاری در کشورمان مواجه شد. کسانی که از این مذاکرات استقبال کردند عموما آنهایی هستند که امریکا را حلال مشکلات می‌دانند اما واقعیت آن است که عموم ایرانی‌ها در همه سطوح درخواست مذاکره مستاجر کاخ سفید را چندان جدی نگرفتند، چراکه به زعم آنها، ترامپ بر اساس کنش‌های رفتاری خود در مقابل کشورها عمل کرده و می‌خواهد مانند کره شمالی ایران را پس از تهدیدی چند ماهه به پای میز مذاکره بکشاند. 

در حالی در ایران طیف‌های مختلف به درخواست مذاکره ترامپ واکنش نشان داده‌اند که در امریکا نیز واکنش‌های مختلفی را شاهده بوده‌ایم، به‌ویژه از طرف کسانی که خود را از سازنندگان برجام می‌دانند. معاون وزیر امور خارجه سابق امریکا در همین رابطه دست به مسخره کردن ترامپ زد. 

وندی شرمن در پیامی توئیتری پس از اظهار نظر ترامپ نوشت: آقای رئیس‌جمهور، ایران ممکن است فقط یک پیش شرط داشته باشد؛ پیوستن مجدد به خیل کشورهای حامی برجام که تضمین می‌کند ایران نمی‌تواند به سلاح هسته‌ای دست یابد.

رئیس‌جمهوری امریکا در کنفرانسی مطبوعاتی با نخست‌وزیر ایتالیا درباره مذاکره با ایران و دیدار با مقامات کشورمان تصریح کرد که تمایل دارد با مقام‌های ایرانی ملاقات داشته باشد. من به ملاقات کردن اعتقاد دارم. اگر آنها بخواهند، من قطعا با [مقام‌های] ایران ملاقات خواهم کرد. نمی‌دانم که آیا آنها آماده این کار هستند. آنها اکنون در حال پشت سر گذاشتن دوره سختی هستند. من به توافق با ایران پایان دادم. آن توافق مسخره‌ای بود.

ترامپ در ادامه مدعی شد، معتقدم آنها احتمالا در پایان به این نقطه خواهند رسید که خواستار ملاقات شوند و من آماده‌ام هر زمان که بخواهند، با آنها ملاقات کنم. من این کار را از روی قوت یا ضعف انجام نخواهم داد. فکر می‌کنم این کار اقدام مناسبی است. اگر بتوانیم به نتیجه‌ معنادار دست یابیم، نه اتلاف کاغذی که در توافق قبلی اتفاق افتاد، قطعا مایل به انجام ملاقات خواهم بود.

در ادامه خبرنگاری پرسید که آیا ترامپ پیش‌شرطی برای چنین ملاقاتی دارد که رئیس‌جمهوری امریکا پاسخ داد: هیچ پیش‌شرطی، نه. اگر آنها بخواهند ملاقات کنند، من هم ملاقات خواهم کرد. هر زمان که آنها بخواهند. هر زمان که آنها بخواهند. این کار برای این کشور خوب است، برای آنها خوب است، برای ما خوب است و برای جهان خوب است.

رئیس‌جمهوری امریکا در این کنفرانس مطبوعاتی با بیان این‌که «من به ملاقات کردن اعتقاد دارم»، اضافه کرد: درباره گفت‌وگو با دیگران به‌خصوص وقتی صحبت از احتمال جنگ، مرگ، قحطی و بسیاری از چیزهای دیگر مطرح است، باید مذاکره کرد. هیچ مشکلی با مذاکره وجود ندارد.

به‌نظر می‌رسد که رئیس‌جمهور امریکا اختیار کابینه‌اش را ندارد و جنگ‌طلب‌هایی مانند پمپئو و بولتون او را احاطه کرده‌اند تا سیاست‌های خاصی را به پیش ببرند. در این میان ساعاتی پس از اظهارنظر ترامپ مبنی بر مذاکره بدون پیش‌شرط با ایران، وزیر امور خارجه‌اش برای چنین مذاکره‌ای شرط گذاشت.

وزیر امور خارجه امریکا مدعی شد، اگر ایران بتواند بپذیرد که وارد توافق هسته‌ای جدیدی شود، دونالد ترامپ آماده است که با این کشور مذاکره کند. پمپئو با بیان این‌که از این ابراز تمایل ترامپ حمایت می‌کند، گفت: در صورتی رئیس‌جمهور با ایرانی‌ها پای میز مذاکره خواهد نشست که ایرانی‌ها تعهد به اعمال تغییرات در نحوه رفتار با مردم این کشور را نشان دهند، از رفتار بد خود بکاهند و بتوانند بپذیرند که وارد توافقی هسته‌ای شوند که در عمل مانع اشاعه [تسلیحاتی] شود.

محمود واعظی، رئیس‌ دفتر رئیس‌جمهوری کشورمان چندی پیش گفته بود: وقتی آقای روحانی به مقر سازمان ملل رفت این آقای ترامپ بود که هشت‌بار درخواست گفت‌وگو با آقای روحانی را مطرح کرد ولی آقای روحانی این درخواست را قبول نکرد. پامپئو در پاسخ به پرسشی درباره این اظهارات واعظی، اظهار کرد، درباره مکالمات خصوصی که ممکن است انجام شده یا نشده باشد، صحبتی نمی‌کند.

تکلیفش را با پمپئو و بولتون مشخص کند

سخنگوی پیشین وزارت خارجه کشورمان با اشاره به اظهارات دونالد ترامپ مبنی بر این‌که آماده است بدون پیش شرط با ایران مذاکره کند، تصریح کرد: در راستای تحقق این موضوع ابتدا باید ترامپ تکلیف خود را با تندروهای کاخ سفید از جمله جان بولتون و پمپئو مشخص کند.

حمیدرضا آصفی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که پیش از این از امریکا در مورد ایران صداهای مختلفی می‌شنیدیم چنان‌که دموکرات‌ها یک موضع می‌گرفتند و جمهوری‌خواه‌ها موضع دیگری و در واقع صدای واحدی از امریکا بیرون نمی‌آمد، اظهار کرد: اکنون می‌بینیم که صدای واحدی از کاخ سفید در مورد ایران نیز بیرون نمی‌آید.

وی با اشاره به اظهارات وزیر امور خارجه امریکا پس از صحبت‌های ترامپ در مورد مذاکره واشنگتن و تهران، تصریح کرد: لازم است که ترامپ ابتدا تکلیف خود را با تندروهای کاخ سفید مشخص کند. بولتون و پمپئو دنبال ماجراجویی هستند، این در حالی است که آقای ترامپ صحبت از مذاکره با ایران می‌کند. ما در واقع در درون کاخ سفید یک سردرگمی مشاهده می‌کنیم و بهترین راهنمایی برای آقای ترامپ اگر واقعا به‌دنبال مذاکره با ایران است، این است که افراد تندرو را از خود دور کند، چراکه اولین مانع برای این موضوع افرادی چون پمپئو و جان بولتون هستند.

به گفته آصفی، از دیگر سو باید ترامپ تکلیفش را با خودش مشخص کند. او استاد تخریب توافقات است چنانکه دیدیم برجام را زیرپا گذاشت و نقض معاهده پاریس، توافقات صورت گرفته با ناتو و ... از جمله توافقات دیگری است که ترامپ زیر پا گذاشته است. در واقع مساله این است که ترامپ باید تکلیف خود را با مواضع متفاوتی که اتخاذ می‌کند مشخص کند. آقای ترامپ باید بتواند تعهد دهد که اگر با ایران توافقی کرد به آن توافق متعهد باشد. به نظر من آقای ترامپ قبل از این‌که منتظر واکنش ایران باشد باید به این سه نکته بپردازد و بتواند جواب قانع‌کننده‌ای در ارتباط با این موارد برای افکار عمومی ایران داشته باشد.

یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با بیان این‌که «رئیس‌جمهور امریکا به‌دنبال ایجاد فاصله بین مردم و حاکمیت است»، گفت: اگر واقعا ترامپ به‌دنبال مذاکره با ایران است ابتدا باید اعتماد خدشه‌دار شده را اصلاح کند و سپس صحبت از مذاکره کند.

مسعود گودرزی در واکنش به صحبت‌های اخیر رئیس‌جمهور امریکا مبنی بر آمادگی برای مذاکره با ایران گفت: همواره درباره مذاکره ایران با امریکا یک نوع بی‌اعتمادی وجود داشته است چون امریکا به تعهداتش پایبند نیست. آخرین نمونه را در برجام نشان داد که نزدیک به ۳۰ بار آقای ظریف با آقای کری با یکدیگر ملاقات داشتند اما در نهایت امریکا از برجام خروج کرد.

به گفته وی، خروج امریکا از برجام همان پیش‌بینی مقام معظم رهبری بود که مذاکره با امریکا سود ندارد و نمی‌توان به امریکا اعتماد کرد به همین دلیل اگر امریکایی‌ها به‌دنبال مذاکره با ایران هستند باید اعتماد خدشه‌دار شده را اصلاح کنند. با توجه به پیشینه امریکا باید هزینه‌های بیشتری داده شود تا اگر حتی احتمالی مبنی بر مذاکره مطرح شود.

گودرزی با بیان این‌که «فلسفه کار جمهوری‌خواهان تصمیم‌گیری و سپس تلاش برای همراه کردن دیگران در عرصه سیاست خارجی است»، افزود: با توجه به این موضوع آقای ترامپ می‌خواهد در وهله اول با بیان مواضع‌اش بین مردم و حاکمیت ایران فاصله بیندازد. صحبت‌هایی از این جنس را مطرح می‌کند که ما کنار مردم هستیم اما نیت چیز دیگری است و این صحبت‌ها اصالت ندارد. تجربه نشان داده امریکایی‌ها می‌خواهند بین مردم و حاکمیت فاصله ایجاد کنند که این را به‌خوبی در حوادث دی‌ماه دیدیم به هرحال این‌که در آینده و در عمل چه اتفاقی می‌افتد بستگی به رفتار اروپایی‌ها و اقدامات عملی امریکا در جهت اعتمادسازی است که فعلا این اعتماد خدشه‌دار شده و اصلا وجود ندارد.