بامدادجنوب- جواد شکریان:
اهمیت ایجاد اشتغال در ایجاد ثبات اقتصادی جامعه در سطح کشور و یا استان، موضوعی غیر قابل انکار است. توجه هرچه بیشتر به موضوع اشتغال در جامعه میتواند منجر به افزایش سطح رفاه عمومی و توسعه همهجانبه در جامعه شود.
در مطالعاتی که در زمینه فقر بهعنوان مهمترین عامل توسعهنیافتگی انجام شده این اتفاق نظر وجود دارد که مهمترین ابزار مواجهه عالمانه و کارآمد در این زمینه، خلق فرصتهای شغلی در فعالیتهای مولد است.
از دیدگاه سازمان بینالمللی کار، فعالیتهای مولد، مشاغلی را شامل میشود که به ارتقاء توان رقابت ملی و توسعه پایدار کمک میکند. تعبیر این سازمان در یکی از مقالات منتشره خود، درخصوص اشتغال این جمله است: «هسته مرکزی یا قلب سیاستهای کاهش فقر، ایجاد دسترسی به کار برای فقراست. این کار و فرصت شغلی است که به مردم اجازه میدهد برای خود غذا تهیه کرده و پولی که برای خرید کالا و خدمات نیاز دارند را بهدست آورند».
در همین راستا، وقتی مساله مهاجرت روستایی را مورد واکاوی قرار میدهیم، میبینیم که مهمترین عامل انگیزشی برای ترک سرزمین اجدادی مساله بیکاری و فقر ناشی از آن است؛ هرچند که عوامل متعدد دیگری نیز در این زمینه نقش دارند.
بنابراین بهسادگی میتوان دریافت که ایجاد اشتغال و کاهش سطح بیکاری در یک جامعه تا چه اندازه میتواند به افزایش رضایت مردم، توسعه اقتصادی منطقه، کاهش فقر و فساد و... کمک کند. بنابراین شناخت و مطالعه بر روی میزان اشتغال در یک جامعه میتواند منجر به شناخت نیروی کار، تعیین وضعیت جاری ویژگیهای جمعیت فعال، شاغل و بیکار در کل کشور، نقاط شهری، نقاط روستایی و هر یک از استانها و همچنین بررسی تغییرات فصلی و سالانه نیروی کار شود.
در همین زمینه، مرکز آمار ایران بهتازگی بر اساس نیاز برنامهریزان و با هدف محاسبه شاخصهای فصلی و سالانه نیروی کار، از جمله نرخ مشارکت اقتصادی، نرخ بیکاری و تغییرات آنها، نتایج آمارگیری نیروی کار در سال 94 را منتشر کرده است که نتایج آن در قالب دو گزارش در شمارههای امروز و فردا در همین صفحه منتشر خواهد شد. گزارش شماره یک درخصوص وضعیت اشتغال و بیکاری در سطح کشور بوده و گزارش دوم در خصوص آمارهای استانی و مقایسه استانها در شاخصههای نرخ مشارکت اقتصادی، سهم شاغلان 10 ساله و بیشتر در بخشهای خصوصی و عمومی، نرخ بیکاری و... است.
وضعیت اشتغال و بیکاری در کشور
بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران 7/8 درصد جمعیت فعال اقتصادی کشور دارای اشتغال ناقص هستند و 9/33 درصد از جمعیت بیکاران، ۱۹ ماه خود را در بیکاری میگذرانند.
اطلاعات مرکز آمار نشان میدهد در سال ۱۳۹۴ افراد شاغل و بیکار در مجموع 2/38 درصد از جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر را تشکیل میدادند. این نسبت در جامعه مذبور برای مردان 2/63 درصد و برای زنان 3/13 درصد بوده است. همچنین این نسبت در نقاط شهری 5/37 درصد و در نقاط روستایی ۴۰ درصد است.
در سال ۱۳۹۴ از کل شاغلان ۱۰ ساله و بیشتر 2/91 درصد باسواد و 3/8 درصد بیسواد بودهاند. این نسبت برای مردان به ترتیب 2/92 و 8/7 درصد و برای زنان ۸۶ و ۱۴ درصد بوده است.
همچنین از کل جمعیت بیکار ۱۰ ساله و بیشتر 1/97 درصد باسواد و 9/2 درصد بیسواد بودهاند. این نسبت به ترتیب برای مردان 1/96 درصد و 9/3 درصد و برای زنان 3/99 و 7/0 درصد بوده است.
وضعیت نرخ مشارکت اقتصادی
نرخ مشارکت اقتصادی نشان میدهد چند درصد جمعیت در سن کار فعال یعنی شاغل یا بیکار هستند. مطابق نتایج بهدست آمده در سال ۱۳۹۴ نرخ مشارکت اقتصادی در جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر در کل کشور 2/38 درصد بوده است. این شاخص در بین مردان 3/63 درصد و در بین زنان 3/13 درصد محاسبه شده است.
همچنین نتایج نشان میدهد نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر در نقاط روستایی بیشتر از نقاط شهری است بهطوری که نرخ مشارکت اقتصادی در نقاط روستایی ۴۰ درصد و در نقاط شهری 5/37 درصد بوده است.
بر این مبنا که جمعیت ۱۵ ساله به بالا جمعیت سن کار فرض شود نرخ مشارکت اقتصادی در کل کشور 8/41درصد است. این شاخص در بین مردان 4/69 درصد و در بین زنان 4/14 درصد، در نقاط شهری 8/40 درصد و در نقاط روستایی 4/4۴ درصد بهدست میآید.
مقایسه نرخ مشارکت اقتصادی در گروههای سنی نشان میدهد بیشترین نرخ مشارکت اقتصادی 2/56 درصد، در گروههای سنی ۳۰ تا ۳۴ و ۳۵ تا ۳۹ ساله بودهاند. این نرخ برای مردان گروه سنی ۳۵ تا ۳۹ سال بالاترین میزان و برابر با 7/93 درصد است و نرخ مشارکت اقتصادی زنان ۱۰ ساله و بیشتر در گروه سنی ۲۵ تا ۲۹ ساله بیشترین مقدار برابر با ۲۲ درصد است.
جمعیت شاغل در سال ۱۳۹۴ نشان میدهد که از مجموع ۲۴ میلیون و ۱۲۷ هزار و ۱۴۳ نفر جمعیت فعال ۱۵ تا ۶۴ ساله نزدیک به 7/88 درصد شاغل بودهاند. از مجموع این شاغلان 1/10 درصد مربوط به گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ ساله، 1/62 درصد مربوط به گروه سنی ۲۴ تا ۲۵ ساله و ۲۷.۸ درصد مربوط به گروه سنی ۴۵ تا ۶۰ ساله بودهاند. این نسبتها برای مردان به ترتیب 3/10 درصد، 5/61 درصد، 3/28 درصد و برای زنان 3/9 درصد، 5/65 درصد و 2/25 درصد بوده است.
همچنین در سال ۱۳۹۴، 3/11 درصد جمعیت فعال ۱۵ تا ۶۴ ساله را بیکاران تشکیل دادهاند. از مجموع تعداد این بیکاران 1/28 درصد مربوط به گروه سنی ۱۵ و ۲۴ ساله 3/63 درصد مربوط به گروه سنی ۲۵ تا ۴۴ ساله و 5/8 درصد مربوط به گروه سنی ۴۵ تا ۶۴ ساله بودهاند.
اطلاعات مرکز آمار نشان میدهد: در سال ۱۳۹۴ از ۲۴ میلیون و ۷۰۱ هزار و ۱۷۶ نفر جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر، ۱۱ درصد بیکار بودند. بالاترین نرخ بیکاری مربوط به گروه سنی ۲۰ تا ۲۴ ساله با 7/27 درصد و پایینترین نرخ بیکاری مربوط به سن ۶۵ ساله و بیشتر با 9/0 درصد بودهاند. نرخ بیکاری در بین مردان 3/9 درصد و در بین زنان 4/19 درصد بوده است. این نرخ در نقاط شهری 2/12 درصد و در نقاط روستایی 1/8 درصد بوده است.