ظرفیت سواحل برای ساخت اسکله صادراتی، انکارناشدنی است

بامدادجنوب- حسین بردستانی:

نشست‌های کانون رشد و توسعه نجيرم شهرستان دیر هر بار با محوریت خاصی به مطالعه و تحقیق در زمینه تخصصی ویژه‌ای برگزار می‌شود و صاحب‌نظران و کارشناسان نیز در این راستا به تبادل نظر می‌پردازند. نشست این هفته کانون رشد و توسعه نجیرم با محوریت «تاثیرات استقرار صنایع پارس جنوبی» (مطالعه موردی شهرستان دیر) برگزار شد.

سخنران این نشست (حسین بردستانی) در بخش نخست به سابقه تاریخی شهرستان دیر پرداخت. سابقه تاريخي بردستان به شهر باستاني « بُردو» بر مي‌گردد که همزمان با شهر بندري سيراف ( سيراب) بزرگ‌ترين بنادر آن روز ايرانيان به شمار مي‌آمدند و مردماني با نژادهاي مختلف زردشتي، يهودي، مسيحي و بردستاني در اين پهنة روزگار مي‌زيسته‌اند. بنادر باستانی سیراف و بُردو تا سال ۳۶۷ يا ۳۷۷ هـ. ق عظمت خود را حفظ كرده و در بهار سال ۳۹۸ هـ. ق دچار زلزله و سونامي شديدي شد كه مدت يك هفته ادامه يافت و قسمت اعظم بندر سیراف به‌علت کوهستانی‌نشین بودن به آب‌های ساحلی نشست پیدا کرد و بندر باستانی بُردو نیز به كلي ويران شد. برخی از مورخان معتقدند كه بندر بُردو در اصل يهودي‌نشين بوده است كه احتمالا به‌علت تفوق آنها بر ديگر نحله‌هاي مذهبي و نيز احداث كنيسه‌هايي به نام دير، اين منطقه را بعدها، دير ناميده‌اند كه با گذشت زمان در تلفظ كتابت به ديّر مبدل شده است اما واقعیت تاریخی چنین عنوان می‌کند که در زمان حاجی خان دشتی، جهت حل مشکل داد و ستد بردستانی‌ها با دریاهای دور، «حيدر خان بردستاني» به واسطه مشورت با بزرگان بردستان و بازرگانان مسلمان و يهود آن ديار به اين نتيجه رسيدند که لنج‌هاي خود را که در خور بردستان پهلو گرفته بودند، به بندر کنوني (دير امروزي) منتقل کنند. در آن زمان چند خانواده ماهيگير كه چند سالي بود به‌علت اذيت و آزار وهابي‌هاي بحرين به اين سوي خليج پارس مهاجرت كرده بودند، در محل فعلي محله عرب‌هاي بندر دير زندگي مي‌كردند. نتيجه مشورت حيدر خان بردستاني و بازرگانان بردستان اين شد كه چون در مقابل كلبه‌هاي اين چند ماهيگير كه نام محله خود در بحرين، «دير» به‌عنوان اجتماع كلبه‌هاي خود گذاشته بودند (يكي از وجه تسميه‌هاي بندر دير)، در اكثر روزهاي سال كه باد شمال در حال وزيدن است كشتي‌ها و لنج‌هاي در حال حركت به سوي بوشهر و بصره لنگر مي‌اندازند و اين خود نشانگر اين است كه اين نقطه (مقابل كلبه‌هاي عرب‌هاي مهاجر) بندر شمالي خوبي است و از طرفي با خور بردستان هم فاصله چنداني ندارد، پس بهتر است كه دشتي بندري در اين نقطه داشته باشد و در ادامه با خارج شدن كنگان از حيطه قدرت خوانين دشتي، بندر كنوني دير به‌عنوان بندر دشتي آباد شد و حاجي خان پسر جمال خان مير پنج نيز حاكم آن شد و كم‌كم بر رونق آن افزوده شد.

 در ادامه از جزایر ام‌الگرم، تهمادو، نخیلو، مطاف و ام سیله به‌عنوان جزایر مهم دیر یاد شد و از کوه نمک جاشک، چشمه آب گرم سورو (گنوی)، مسجد و قلعه بردستان، چشمه گزخون و چاه‌های بردستان به‌عنوان مناطقی با پتانسیل توریستی شدن برای دیر سخن به میان آمد و از میادین گازی گلشن و فردوس، پارس شمالی و فرزاد A و B به‌عنوان دارایی‌های انرژی شهرستان سخن گفته شد. 

 بردستانی در ادامه در خصوص فاکتورهای دسترسی به منابع غنی گازی و میعانات گازی، نیروی انسانی متخصص و با تجربه، سواحل زیبا و جاذبه‌های گردشگری، داشتن منابع گازی خوراک پتروشیمی‌ها و دارا بودن سواحل برای ساخت اسکله صادراتی به‌عنوان پتانسیل‌های شهرستان توضیحاتی را ارائه کرد و در پایان کلیپی زیبا در خصوص شهرستان دیر پایان‌بخش این قسمت از سمینار بود.

بخش دوم این سمینار حسین بردستانی در خصوص بررسی اجمالی پایتخت انرژی ایران از نگاه ثروت و جایگاه توضیحاتی را ارائه کرد.

بردستانی با بیان این‌که حدود ۶۰ درصد از ذخیره نفت جهان و ۴۰ درصد‌ از ذخیره گاز جهان در خاورمیانه و تنها منطقه‌ای از جهان که در آینده نفت خواهد داشت (تا سال ۲۰۸۰)، خاورمیانه است و در آینده‌ای نزدیک، ۸۰ درصد از تولیدکنندگان نفت، دیگر نفتی نخواهند داشت و در سال ۲۰۳۰ حدود ۷۰ درصد از تقاضای جهانی برای نفت از خاورمیانه خواهد بود، گفت: ایران و عربستان ۳۴ درصد از نفت جهان را دارند. طبق شصت و پنجمین گزارش شرکت بریتیش پترولیوم در سال ۹۵، تحت عنوان «مرور آماری انرژی جهان»، ایران با دارا بودن 2/18 درصد از کل ذخایر گازی دنیا (۳۴ تریلیون متر مکعب)، بزرگ‌ترین دارنده ذخایر گازی دنیا است و کشور روسیه با داشتن ۳۲ تریلیون متر مکعب گاز، رتبه دوم را دارد و قطر با داشتن 5/24، در جایگاه سوم قرار دارد. براساس همین گزارش، ایران 3/9 درصد کل ذخایر نفتی اثبات شده جهان را در اختیار دارد و چهارمین مالک بزرگ ذخایر نفتی دنیا قلمداد می‌شود.

 وی با اشاره به این‌که میدان گازی پارس جنوبی (در ادبیات قطری‌ها «گنبد شمالی» نامیده می‌شود)، ۲۹ درصد از کل گاز دنیا، ۵۴ درصد از ذخایر گاز ایران در مساحت ۹۷۰۰ کیلومتر مربع و ۵۰ تریلیون متر مکعب گاز را شامل می‌شود و قادر است انرژی ده سال کل ساکنان کره زمین را فراهم کند. ارزش این مخزن با در نظر گرفتن بشکه‌ای ۵۰ دلار، حدود ۲۴۰ سال تولید نفت خام ایران است. اگر ۸۰ کیلومتر کامیون در نظر بگیریم و هر کامیون ۲۰ تن طلا بار آن باشد برابر می‌شود با ارزش میدان گازی پارس جنوبی، افزود: با توسعه کامل فازهای پارس جنوبی، سالانه ۱۱۲ میلیارد دلار درآمد عاید کشور می‌شود که این رقم با تولیدی شدن لایه نفتی پارس جنوبی به میزان ۱۸۰ هزار بشکه در روز یعنی به بیش از ۱۲۰ میلیارد دلار در سال خواهد رسید. عددی معادل ۱/۵ برابر بودجه کشور در سال ۹۵. تولید نفت قطر از میدان الشاهین (بخش مربوط به لایه نفتی پارس جنوبی از سمت قطر) ۴۵۰ هزار بشکه در روز است. روزانه ۴۰۰ میلیارد تومان گاز ایران در پارس جنوبی عاید قطر می‌شود. هم‌اکنون میزان برداشت گاز قطر از پارس جنوبی ۱/۶ برابر ایران است.

 فاز ۱۲ پارس جنوبی به‌عنوان دروازه سایت دو (کنگان)، به‌عنوان بزرگ‌ترین پالایشگاه گازی خاورمیانه، یک درصد از گاز جهان را شامل می‌شود و سه درصد به تولید ناخالص داخلی ایران می‌افزاید و با دارا بودن شش ردیف شیرین‌سازی، سالانه ده میلیارد دلار برای کشور درآمد دارد.

 پس از پایان مباحث در بخش دوم سمینار، کلیپ زیبایی از پارس جنوبی پخش شد.

 در بخش سوم و به عبارتی بخش پایانی سمینار تحت عنوان «مطالعه تطبیقی» به بیان نتایج و ارائه پیشنهادات پرداخته و موارد ذیل مطرح شد.

 ضمن تعریفی از جامعه ذی‌نفعان یا محیط پیرامونی به میزبانی ۱۶ ساله پارس شمالی و واگرایی در توسعه بخش‌های مختلف جامعه ذی‌نفعان از قبیل آموزش، اشتغال، بهداشت، محیط زیست، مدیریت شهری و ... به موازات توسعه صنعت پرداخته شد.

 ضمن بیان مولفه‌های پایداری از قبیل درآمد و نقدینگی، اثربخشی منابع، رعایت قوانین و مقررات حاکمه و حفاظت از اکوسیستم موجود، سلامت و ایمنی و مدیریت منابع، رضایتمندی، ارتباط دوسویه، استانداردهای متناسب جامعه کارگری و ایجاد شغل و سرمایه‌گذاری اجتماعی به مولفه‌های رشد اقتصادی، اقتصاد کارا، حفظ محیط زیست و پیشرفت اجتماعی پرداخته شد.

 در ادامه از بحران آلودگی و تاثیرات سرب، گوگرد و جیوه سخن به میان آمد و عنوان شد که مرگ و میر ناشی از سرطان در شهرستان دیر از ۱۲درصد در سال ۸۳ به ۱۶درصد در سال ۹۴ افزایش یافته است و سرطان دستگاه گوارش با ۱۳ مورد مرگ و میر و درصد فراوانی ۳۷درصد، بیشترین علت مرگ و میر ناشی از بیماری‌های سرطانی (با ذکر منبع آماری) قلمداد شد.

 در بحث اشتغال عنوان شد که ۳۳۳۷۹ نفر نیروی ارکان ثالث در منطقه مشغول کار هستند که ۸۷۲۵ نفر آنها بومی هستند و از کل کارکنان پارس جنوبی (رسمی و ارکان ثالث) حدود ۱/۳۳ درصد آن دیری هستند. 

 در بحث به کارگیری نیروهای رسمی پارس جنوبی تا آخرین جذب پارس جنوبی عنوان شد که ۷ درصد نیروهای کارشناسی مکانیک، ۸ درصد کارشناسی ارشد مهندسی مکانیک، ۱۱درصد کاردانی شیمی، ۱۴درصد کاردانی مکانیک، ۲۶ درصد کارشناسی مهندسی مکانیک و ۳۶ درصد کارشناسی مهندسی شیمی در رشته‌های فنی بوده‌اند و رشته مدیریت و حسابداری از رشته‌های علوم انسانی به ترتیب ۳ درصد و 56/2 درصد را به خود اختصاص داده‌اند.

 در تحلیل هرم سنی جمعیت شهرستان دیر، این جامعه بنا به ثبت نام افراد جویای کار، با ۳۰۰۰ نفر بیکار ثبت نام شده مواجه است و در حال حاضر با بحران جدی اشتغال روبه‌روست که بنا به رشد جمعیت، این بحران، ۱۳ سال دیگر تکرار خواهد شد. پس از آن به چالش‌های مرتبط با به کارگیری نیروی انسانی در صنعت با محوریت دانشگاه، قانون، آموزش، تجربه و پشتکار پرداخته شد. در پایان، ضمن نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات به چگونگی خروج شهرستان از بن‌بست فعلی پرداخته و به‌صورت موردی به تشریح مسیرهای مواصلاتی (جاده بوشهر- دیر و جاده کنگان- دیر (وفاق)، توریستی کردن خور بردستان با نگاهی به احداث شهرک‌های صنعتی مثل نفت شهر، کوه نمک جاشک، چشمه آب گرم سورو پرداخته و سمینار وارد مباحث پرسش و پاسخ شد.

انتظار می‌رود چنین نشست‌هایی در راستای توسعه و بهبود وضعیت و شرایط کارساز باشد و خروجی آنها مورد توجه کارشناسان و مسوولان امر واقع شود تا با بهره‌گیری از آنها، به منزله چراغی فراروی مسیر تصمیم‌گیری‌هایشان باشد.