
کریم جعفری:
شاید نوشتن در این مورد اندکی دیر باشد، با این حال مساله هنوز شروع نشده و تا رسیدن به نقطه رهایی، سالهای درازی در پیش است. موضوع، خرید هواپیمای مسافربری است که این روزها به مساله اول دلواپسان تبدیل شده و اگر اندکی زمان بگذرد، به شکلی انتحاری هواپیماهای خریداری شده را سرنگون خواهند کرد.
هفته گذشته با ورود نخستین ایرباس ای320 به کشور، پس از دو دهه بار دیگر یک هواپیمای صفرکیلومتر وارد کشور شد تا به این ترتیب روند تحویل بیش از 200فروند هواپیمای مسافربری با بردهای کم، میانبرد و بردبلند به ایران شروع شد. تا رسیدن به زمان تحویل همه هواپیماها زمان زیادی باید بگذرد و بدون شک در سال هشتم که شاید آخرین فروند از هواپیماهای مسافربری تحویل کشور شود، باید دوباره قراردادهایی برای خریدهای جدید بسته شود، چرا که اگر یک شرکت هواپیمایی بخواهد سرپا بایستد، باید توان رقابت هم داشته باشد.
بنده از نزدیک با دلواپسان خرید هواپیما صحبت کردهام، استدلالهایی میکنند در حد جوکهای ملانصرالدین. مثل اینکه چرا ما باید از ایرباس و بوئینگ هواپیما خریداری کنیم! شرکتهای دیگری هم هستند، مانند همین روسیه یا چین. از آنجایی که به صنعت هواپیمایی علاقه فراوانی دارم، به این دوستان گفتم نگاهی به شرکتهای بزرگ چینی و روسی کنید و ببینید که ترکیب اصلی ایرلاین آنها از چه هواپیماهایی است و وقتی دیدند که آنها هم از ایرباس و بوئینگ استفاده میکنند، شروع به تراشیدن بهانه دیگری کردند. بهانهتراشی آنها مانند تراشیدن سر یک دکتر هنگام ورود به خدمت سربازی است که به هر حال باید بدون مو باشد.
این روزها صنعت هوایی در دنیا گسترش روزافزونی داشته است، اما ایرلاینی مانند ایرانایر که روزگاری در صدر دومین ایرلاین جهانی نشسته بود، این روزها خسته از تحریمهای کمرشکن تنها 26فروند هواپیمای قابل پرواز دارد. اگر در فرودگاه مهرآباد به چپ و راست خود نگاه کنید با لاشه دهها هواپیمایی روبهرو میشود که دیگر حال اورهال کردن هم ندارند. تنها راه بازگشت دوباره این هواپیما با همان ریجستری، جایگزین کردن آن است.
باوجود شکلگیری شرکتهای ریز و درشت هواپیمایی در کشور، اما بهجز ماهان که از مدیریت کلان و آیندهنگر برخوردار بود، برخی از آنها برای استفاده رانتی شکل گرفتهاند – در یکی از گزارشهای روزنامه به این مساله اشاره خواهیم کرد – و با داشتن یک فروند هواپیمای ایرباس و چند فروند هواپیمای مسافربری ساخت شرکت بکدانلداگلاس که به آن بوئینگ امدی!! میگویند فوکر100 که در ایران و چند کشور فقیر پرواز میکنند و در دنیا بازنشسته شدهاند، تشکیل شده و با سلام و صلوات ملت را به مقصد میرسانند.
بر اساس یک ارزیابی اقتصادی، ایرانیها سالانه چهار میلیارد دلار در کیسه شرکتهای هواپیمایی عربی و ترکیهای میکنند و با خرید هواپیماهای جدید علاوه بر ایجاد 20هزار شغل، این میزان پول هم از کشور خارج نمیشود. البته باید بر این نکته تاکید داشت که باید ایرلاینهای دیگر هم فرصت خرید هواپیما داشته باشند تا فضای رقابتی در کشور حفظ شود. با این حال، خرید هواپیما داستان پراید و دیگر محصولات دهه 80قرن گذشته فرانسه است که هنوز هم در کشور ما جادهنوردی میکنند و این نشان میدهد که برخی از مدیران، مانند دلواپسان هیچ ارزشی برای جان مردم قائل نیستند وگرنه با خرید هواپیمای نو مخالفت نمیکردند. به قول حسن روحانی، شاید آنها میترسند «قلهوالله» کمتری گفته شود.