
بامدادجنوب- مهدی محمدی:
پارس جنوبی که در ایران بهنام عسلویه شناخته میشود، قرار بود بهعنوان مرکز صنعتی و آیندهساز ایران مطرح و پیشزمینهای برای اشتغال و درآمدزایی کشور باشد. با این حال، تحریمها مانعی جدی برای توسعه میدان مشترک گازی پارس جنوبی شد و طرف قطری با استفاده از سرمایهگذاری و دانش کمپانیهای بزرگ غربی سهم بسیار بیشتری از این مخزن برداشت کرد اما با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و برنامهریزی جدی و جدید، دور تازه تلاشها برای بازگرداندن پارس جنوبی به روزهای اوج خود شروع شد. فازهای مختلف تکمیل و تلاش شده است تا پایان سال 1396، بهجز فاز 11 که به مناقصه میرود، دیگر فازها تکمیل شود. با این حال، پارس جنوبی علاوه بر صنایع بالادستی در حوزه صنایع پاییندستی هم پارس جنوبی قابلیتهای بسیاری برای سرمایهگذاری دارد و زیرساختهای مناسبی در همین راستا به وسیله منطقه ویژه اقتصادی پارس تدارک دیده شده است. فرصتهای سرمایهگذاری در پارس جنوبی نکته مهمی است که کمتر رسانهها به آن میپردازند، با این حال ما امروز بخشهایی از این فرصتها را مورد اشاره قرار میدهیم.
مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی در مورد یکی از این فرصتها میگوید: «میادین توسعه نیافته یا دست نخوردهای در منطقه ویژه پارس وجود دارد که آماده جذب سرمایه در دوران پساتحریم هستند. در کنفرانس تهران هم برخی از این میادین از سوی وزارت نفت به شرکتها و صاحبان سرمایه عرضه شده است. از جمله آنها میدان فرزادA، فرزادB و میادین گلشن، فردوسی و پارس شمالی است که در نقاط شمالیتر استان به موازات ساحل قرار دارند. میدان نفت سنگین موند، میدان کوکاتی، میدان بوشگان و چند میدان نفتی دیگر در خشکی و در اطراف منطقه پارس هستند که عمده توسعه آنها را در دوران پساتحریم متصور هستیم و زمینه ورود سرمایهگذاران برای توسعه صنایع بالادستی وجود دارد. قاعدتا اگر این میادین توسعه پیدا کنند محصولی از آن بیرون خواهد آمد که یا الانجی میشود یا باید تبدیل به محصولات پتروشیمی شود که هرکدام از این دو مورد هم جای سرمایهگذاری جداگانه دارد. حتی زیرساختهایی که برای رخ دادن این اتفاقات باید ایجاد شود هم میتواند انگیزه سرمایهگذاری باشد. مثلا باید یک بندر بزرگ در پارس3 داشته باشیم که در حال طراحی آن هستیم. برنامه منطقه ویژه این است که با گرفتن مشاور بینالمللی طرح جامعی را برای پارس3 و دیگر میادین تهیه کند تا مشخص شود چه کاری کنیم بهتر است تا آن ناهماهنگیهایی که در پارس جنوبی داشتیم تکرار نشود».
مهدی یوسفی همچنین در مورد چگونگی جذب سرمایه برای طرحهایی که نام برده است به ما میگوید: «در همین راستا هم اگر قرار باشد جذب سرمایه برای این تعداد از میادین و مجتمعهای پتروشیمی که ذکر کردم رخ دهد نیازمند یکسری تسهیلات نرم افزاری و یکسری زیرساختهای فیزیکی هستیم؛ زیرساختهای فیزیکی مانند جاده، بندر، فرودگاه و... همان چیزهایی که در پارس جنوبی هم داریم و تقویتش کردیم. مهمتر از اینها زیرساختهای مقرراتی و نرم افزاری است تا وقتی سرمایهگذار قرار است وارد منطقه شود خیالش راحت باشد که اینجا گرفتار نمیشود. بحث امنیت فیزیکی، روانی و سرمایهای سرمایهگذار موضوع بسیار مهمی است. تضمینهای سرمایهای باید به آنها داده شود که خوشبختانه قوانین خوبی در جمهوری اسلامی، خصوصا مناطق ویژه و آزاد داریم. به لحاظ دلاری، ریالی و هزینهها هم اینجا مزیت رقابتی در حوزه گمرکی داریم. هر کسی که تجهیزات وارد میکند یا صادراتی دارد، عوارض نمیدهد. میتواند مواد را در اینجا تبدیل و بعد صادر کند و باز هم عوارضی نمیدهد. نمونه این معافیت عوارضی را در موارد غیرنفتی هم داشتیم که یک سرمایهگذار کرهای موادخام وارد کرده و بعد از اینکه سازههای فلزی را در منطقه تولید کرد، آن را صادر کرده و عوارضی هم پرداخت نکرده است. عوارض گمرکی، معافیتهای مالیاتی، مالیات مناطق محروم و... ظرفیتهایی هستند که در منطقه وجود دارد و وقتی سرمایهگذار نگاه میکند متوجه میشود که سرمایهگذاری در این منطقه برایش از بُعد این عوارض و مالیاتها سود دارد. دسترسی به خوراک اصلی پتروشیمیها هم مزیت مهمی برای سرمایهگذار است. مهمتر از همه اینکه نزدیک به خلیج فارس بهعنوان شاهراه مهم صادرات و واردات تجهیزات و محصولات است. نیروی کار قابل اتکا و زیادی هم در منطقه داریم و برخلاف دوره قبلی پارس جنوبی که ابتدای توسعه بود و نیروی آمادهای نبود ولی الان چند هزار نیرو داریم که سالها در این منطقه کار کردهاند، پروژه اجرا کردند و قوی شدهاند و با هزینه معقولی آماده کار هستند. اینها ظرفیتها و زیرساختهایی است که در پارس جنوبی و دیگر میادین منطقه ویژه پارس برای سرمایهگذار داخلی و خارجی وجود دارد».
با این حال همواره نگرانیهایی در مورد اینکه سرمایهگذار چه میخواهد کند، چه در دست دارد و اگر آمد آیا باید تکنولوژی را هم با خودش انتقال بدهد، وجود دارد. این نگرانیها به هر شکلی که باشند برای طرف ایرانی مهم ارزیابی میشود. با این حال مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی پارس بر این باور است که نباید نگران بود، به گفته وی «در قراردادهای جدیدی که پیشبینی شده و در کنفرانس تهران هم به خارجیها ارائه شد این ظرافتها دیده شده و سرمایهگذاران خارجی موظف شدند حتما شریک ایرانی داشته باشند و انتقال تکنولوژی هم صورت گیرد. البته شریک ایرانی هم باید خودش را تقویت کند. باید شرکتهای حوزه مهندسی، تامین کالا، اجرا، خدمات و راهاندازی که مرتبط با بخش صنعت هستند خود را تقویت کنند. بههرحال شرایط امروز متفاوت از 10 یا 20 سال پیش است، شرکتهای ایرانی در دوران تحریم خودشان پالایشگاه ساختند و گاز تولید شد حتی در این دو سال گذشته که اوج تحریمها بود، افت شدید قیمت نفت را داشتیم و درآمدها پایین بود، پولها وارد کشور نمیشد باز هم با کمک همین متخصصان و نیروی کار ایرانی توانستیم 200 میلیون مترمکعب گاز تولید و محصولات پتروشیمی صادر کنیم. برای خارجیها هم فرصتی است که اگر قرار است وارد این منطقه شوند از ظرفیت ایرانیها استفاده کنند تا هزینهها برای خودشان پایین بیاید. یک اروپایی وقتی قرار است در این منطقه کار کند اگر قرار باشد نیروی کار از آلمان و فرانسه بیاورد صرفه اقتصادی ندارد در حالیکه میتواند همان کار را با شرکت ایرانی و نیروی کار ایرانی با هزینه مناسبتر انجام دهد. البته این نگرانی ارزشش به این است که همه هوشیار باشند. شرکتها و بخش خصوصی باید خود را تقویت کنند و در کلاس بینالمللی ظاهر شوند تا قدرت رقابت و همراهی با سرمایهگذار خارجی را داشته باشند».
با این حال برای رسیدن به مرزهای جدید سرمایهگذاری باید تلاشهای بیشتری صورت بگیرد، برای مثال، باید بانکها با سرمایهگذارها همکاری جدی داشته باشند. بانکها چون با حاشیه سود حوزه انرژی، صنعت پتروشیمی و صنایع پاییندست آشنا نیستند، جلو نمیآیند و با سرمایهگذار راه نمیآیند، در حالیکه هر سرمایهگذاری که بتواند در این منطقه مجوزی را بهعنوان نفت بگیرد این مجوز کافی است که بانک یا موسسه مالی از او حمایت کند. این مهم نیاز به صحبت مقامات و مسوولان ردهبالای وزارت نفت با هیات مدیره بانکها و همچنین بانک مرکزی دارد. بهنظر میرسد که بانکها باید بخش انرژی قوی داشته باشند، چند نفر مسلط به حوزه نفت و پتروشیمی را مسوول در این حوزه مسوولیتی داشته باشند تا ظرفیتهای سرمایهگذاری را بررسی کنند.
آنچه مشخص است فرصتهای طلایی سرمایهگذاری در پارس جنوبی بهخوبی معرفی نشده است و نیاز است که در این زمینه اتاقهای بازرگانی ایران، تهران، بوشهر و سایر استانها وارد عمل شده و یک اتاق سرمایهگذاری حوزه انرژی تشکیل دهند.