علیرضا کوشک‌جلالی تئاتر دیّر را متحول می‌کند

بامدادجنوب- الهام بهروزی:

علیرضا کوشک‌جلالی نامی آشنا در تئاتر ایران‌زمین است، او همان کارگردان ایرانی-آلمانی است که با وجود سکونت در آلمان و وضعیت خاص جسمانی‌اش می‌کوشد هنر تئاتر ایران به‌خصوص شهرستان‌های این سرزمین را بال و پر بدهد و اما آنچه در این مسیر به او انگیزه می‌دهد، «عشق» است. به‌راستی اگر عشق نبود، آیا ما این‌گونه پرانگیزه در زندگی حاضر می‌شدیم، این بهانه زیبا گاه باعث می‌شود که از خود عبور کنیم... . در لحظاتی که سر تمرین این کارگردان صاحب‌نام در دیّر حاضر شدم، پی بردم که وی بسیار دقیق و منظم بر کار هنرمندان این شهر نظارت می‌کند و هر بار که بازیگران آن حس لازم را در ادای دیالوگ خود نداشتند یا دیالوگ را در زمان تعیین‌شده بیان نمی‌کردند، کات می‌داد و دوباره از آنها می‌خواست که به صحنه‌آفرینی و بیان دیالوگ بپردازند.

علیرضا کوشک‌جلالی که از سوی مرکز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌خصوص با تاکید اتابک نادری، مدیر امور استان‌های اداره‌کل هنرهای نمایشی کشور و با رایزنی‌های انجمن‌های هنرهای نمایشی استان بوشهر و تلاش‌های حمید شعرانی یکی از اعضای هیات‌رئیسه انجمن هنرهای نمایشی به استان بوشهر آمده تا به مدت یک ماه، افزون بر تولید دو اثر نمایشی (تئاتر کارگاهی و تئاتر صحنه‌ای)، توانایی و خلاقیت را در هنرمندان دیّری نیز شناسایی و تقویت کند، البته در این میان اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان دیّر و انجمن هنرهای نمایشی این شهر نیز همکاری لازم را داشته‌اند. حضور این کارگردان مطرح در شهرستان دیّر اتفاق میمونی است که بدون‌شک تحول تئاتر شهرستانی را در پی دارد و کاری که چندان آسان نیست. امیدوار هستیم که این اتفاق برای تئاتر دیگر شهرستان‌های استان نیز بیفتد، چون این استان سرشار از استعدادهای ناب و خلاق است و برای شکوفایی بیش از پیش نیاز به آموزش‌های به‌روز و کاملا حرفه‌ای دارد. پس از پایان تمرین بخش نخست نمایش «موسیو ابراهیم» نوشته و کار علیرضا کوشک‌جلالی بر اساس قصه‌ای از اریک امانوئل اشمیت که در آن فضل‌الله عمرانی (مسیو ابراهیم) و پژمان برزگر (موسی) به ایفای نقش می‌پردازند، گفت‌وگویی را با علیرضا کوشک‌جلالی (که در گزارشی جداگانه و مفصل در شماره آینده روزنامه به چاپ خواهد رسید)، دستیار کارگردان و هنرمندان این نمایش صورت دادیم که در ادامه می‌آید. 

فضل‌الله عمرانی در خصوص حضور این کارگردان صاحب‌نام در دیّر به بامداد جنوب گفت: حضور آقای کوشک‌جلالی اتفاق بسیار خوبی برای تئاتر استان بوشهر است. چند مدت پیش آقای یاراحمدی، مسوول انجمن هنرهای نمایش استان بوشهر با من تماس گرفت و اعلام کرد که قرار است یک کارگردان مطرح تئاتر تئاتر ایران از سوی مرکز هنرهای نمایشی کشور برای تولید دو اثر نمایشی به مدت یک ماه به بوشهر بیاید و ما هم برای این منظور شهرستان دیّر را انتخاب کرده‌ایم. 

وی در ادامه با بیان این‌که علیرضا کوشک‌جلالی، کارگردان ایرانی-آلمانی که یکی از با سابقه‌ترین و مطرح‌ترین کارگردان‌های ایران است به دیّر آمد تا ما را با آموزش‌های به‌روز خود چندین گام در تئاتر به جلو بیندازد، افزود: تا آنجا هم که مقدور بود، تلاش کردیم شرایط مناسبی را برای حضور این کارگردان سرشناس در شهرستان دیّر فراهم کنیم تا بتوانیم میزبان خوبی برای این کارگردان بنام باشیم. خیلی خوشحال هستیم که داریم کار با کارگردانی چون آقای کوشک‌جلالی را تجربه می‌کنیم، این تجربه برای ما بسیار گرانبهاست و نوید آینده روشنی را برای تئاتر استان بوشهر به‌خصوص تئاتر دیّر می‌دهد. 

کارگردان نمایش «ایران» که با همین اثر در بخش «به‌علاوه فجر» سی و پنجمین جشنواره تئاتر بین‌المللی فجر حضور داشت، ادامه داد: در جریان جشنواره فجر در خصوص حضور علیرضا کوشک‌جلالی در شهرستان دیّر با چند کارگردان مطرح نظیر آرش دادگر، نادر برهانی‌مرند و... صحبت می‌کردیم، آنها معتقد بودند که حضور وی در شهرستان دیّر موجب تحول تئاتر آنجا می‌‌شود. من با توجه به سابقه ۱۸ ساله‌ای که در تئاتر استان بوشهر دارم الان که به‌عنوان بازیگر با وی همکاری دارم، به‌وضوح می‌بینم که در ایفای نقش «موسیو ابراهیم» ناتوان هستم و اگر توصیه‌های مفید وی نباشد به‌تنهایی از ارائه این نقش بر نمی‌آیم. او دائم نکاتی را به ما گوشزد می‌کند که از آنها بی‌اطلاع بودم و این ضعف هم بر می‌گردد به این‌که یا ما راه را اشتباه رفته‌ایم یا آموزش‌هایی که دیده‌ایم کافی نبوده؟! آقای کوشک‌جلالی با حضورش در شهرستان‌ها دارد کمک بزرگی به بازیگران، کارگردانان و هنرمندان شهرستانی می‌کند، به‌خصوص در زمینه دراماتورژی متن‌های کلاسیک.

عمرانی در ادامه با تاکید بر این‌که چون در این مدت به‌صورت شبانه‌روزی با وی در ارتباط هستم در همه زمینه‌ها دارم از او می‌آموزم، خاطرنشان کرد: آقای کوشک‌جلالی معتقد است که «اگر من یک کار را در آلمان یا امریکا یا تهران می‌بندم، حتما کار بعدی من در یکی از شهرستان‌های ایران خواهد بود و تا زمانی که من نفس می‌کشم، این انرژی که خداوند به من داده است به دیگران منتقل می‌کنم و نمی‌گذارم این انرژی در درون من بماند و بعد از بین برود. من این انرژی را تا جای ممکن که توان و جسمم به من اجازه می‌دهد به دیگران انتقال می‌دهم». او با همان وضعیت جسمانی خاصی که دارد و با انرژی بسیار خوبی سر تمرین‌ها حاضر می‌شود و به ما آموزش می‌دهد. کارگاه وی یکی از تاثیرگذارترین کارگاه‌هایی بوده که تاکنون تجربه‌ کرده‌ام. کاش همه هنرمندان تئاتری استان بوشهر می‌توانستند در این کارگاه این کارگردان توانمند حاضر می‌شدند و از آموزش‌های او بهره می‌بردند. بدون شک حضور وی در دیّر موجب تحول بخشی از تئاتر استان بوشهر می‌شود و از این اتفاق بسیار خرسند هستم.

وی در پایان با بیان این‌که آقای کوشک‌جلالی هر روز هشت ساعت با ما کار می‌کند، در خصوص ویژگی‌های کارگردانی علیرضا کوشک‌جلالی نیز گفت: وی بسیار دقیق، فنی و وقت‌شناس است. آقای کوشک‌جلالی با ما بسیار حرفه‌ای برخورد می‌کند و اصول کارگردانی وی بر اساس «نظم» است، در واقع همان نظمی که در زندگی شخصی او جریان دارد، در کارش نیز دیده می‌شود، به عنوان مثال، اگر قرار است دیالوگی دقیقه 20 نمایش گفته شود هر روز باید در همان دقیقه 20 نمایش بیان شود. اگر این دیالوگ یک شب در دقیقه ۲۱ بیان شود، تمرین را متوقف می‌کند، دوباره از ما می‌خواهد که نمایش را از نو شروع کنیم و می‌گوید، «این یعنی این‌که ما در محاسبات خود اشتباه کرده‌ایم». همچنین او معتقد است، اصولی که در کارگردانی باید بیاموزیم، این‌طور نیست که باید به‌صورت مکانیزه در کارگردانی حضور داشته باشد. آقای کوشک‌جلالی دائم در پی این است که استعداد بچه‌ها را شناسایی و خلاقیت را در آنها تقویت کند. او با توصیف صحنه بچه‌ها را وادار می‌کند تا با توجه به آن برای نقش خود دیالوگ تعریف کنند، در حالی که پیش از این من به‌عنوان یک کارگردان متن، دیالوگ‌ها و خلاصه همه چیز را آماده می‌کردم و به بازیگر تحویل می‌دادم اما آقای کوشک‌جلالی با این کار خلاقیت را در ما تقویت و بسیار دقیق روی ذهن و توانایی ما کار می‌کند.

ایفاگر نقش «موسی» در نمایش «موسیو ابراهیم» نیز در خصوص نقش خود به بامداد جنوب گفت: در این نمایش نقش پسری را بازی می‌کنم که بسیار افسرده است و با پدر خود چندان میانه خوبی ندارد، در این میان با شخصی به‌نام «موسیو ابراهیم» آشنا می‌شود و موسیو ابراهیم تحولی در او ایجاد می‌کند و او را به زندگی باز می‌گرداند.

پژمان برزگر درباره کار با کارگردانی چون علیرضا کوشک‌جلالی توضیح داد: در کنار کارگردان بزرگی چون آقای علیرضا کوشک‌جلالی کار کردن، افتخار بزرگی است که نصیب ما شده، همیشه یکی از آرزوهای من این بود که بتوانم با یک کارگردان مطرح کار بکنم و زیر نظر وی آموزش‌های لازم را ببینیم. زمانی که آقای کوشک‌جلالی مرا برای این نقش برگزیدند، تمام تلاشم را به‌کار گرفته‌ام که وی را به خاطر اعتمادش ناامید نکنم و با تمام انرژی در این نقش بازی می‌کنم، چراکه نقشم را دوست دارم.

وی در خصوص ویژگی‌های کارگردانی علیرضا کوشک‌جلالی گفت: او کارگردان بسیار منظمی است. ما پیش از این به‌موقع سر تمرینات حاضر نمی‌شدیم ولی از زمانی که با آقای کوشک‌جلالی کار می‌کنیم حتی جرات این‌که یک دقیقه تاخیر داشته باشیم، نداریم. آقای کوشک‌جلالی چیزهایی را به من آموزش داده‌اند که پیش از این اصلا از آنها آگاهی نداشتم و تا قبل از این به‌صورت تجربی تئاتر کار می‌کردم و فکر می‌کردم خیلی می‌دانم و موفق هستم اما الان که متوجه شده‌ام که هیچی نمی‌دانم و تازه دارم با آموزش‌های وی رشد می‌کنم و توانایی‌هایم را می‌شناسم. 

برزگر در پایان با تاکید بر این‌که علیرضا کوشک‌جلالی کارگردانی مقتدر است و بسیار منظم، خاطرنشان کرد: بسیاری از استعدادهایی که در درون من وجود داشت و من از آنها بی‌خبر بودم با حضور او در اینجا در وجودم پدیدار شدند. او روحیه و انرژی بسیار خوبی به من داده و با ما مانند فرزندانش برخورد می‌کند. به عنوان مثال، یک روز خیلی حالم بد بود ولی نمی‌خواستم به او بگویم او متوجه بیماری من شد و از من خواست که استراحت کنم، یعنی تا این حد در مقابل ما احساس نگرانی می‌کند، بدون‌شک‌ حضور چنین کارگردانی در شهرستان‌ها باعث رشد تئاتر شهرستانی می‌شود، چراکه در شهرستان‌های استعدادهای خوبی وجود دارد اما نیاز به آموزش‌ دارند تا بتوانند در هنر تئاتر حرفی برای گفتن داشته باشند. بنابراین اگر کارگردانان مطرح بیایند اینجا و به ما آموزش لازم بدهند، بدون‌شک در ارتقای کیفیت کار ما تاثیر بسیاری خواهد داشت.

ماهان صادقی که در نمایش «موسیو ابراهیم» دستیار کارگردانی علیرضا کوشک‌جلالی را عهده‌دار است، در خصوص این تجربه به بامداد جنوب گفت: این همکاری برای من تجربه جدیدی است و در این زمینه خیلی چیزها دارم از آقای کوشک‌جلالی یاد می‌گیرم، هرچند پیش از این هم در جشنواره‌های دیگر دستیار کارگردانی را تجربه کرده‌ام اما به این شیوه تا به حال کار نکرده بودم و با تمام توانم دارم تلاش می‌کنم که موفق ظاهر شوم.

وی در پایان با بیان این‌که بدیهی است حضور کارگردان مطرحی مانند آقای کوشک‌جلالی در شهرستانی چون دیّر از همه نظر به ما کمک می‌کند، افزود: ما هنرمندانی هستیم که در آغاز راه تئاتر قرار داریم و آقای کوشک‌جلالی هم بدون هیچ چشم‌داشتی دائم تجربیات خود را در اختیار ما قرار می‌دهد و شک ندارم که این آموزش‌ها بسیار تاثیرگذار خواهد بود و ما از این پس کارهای قوی‌تری را در جشنواره‌ها و اجراهای عمومی ارائه خواهیم کرد.