
بامدادجنوب- هدی خرمآبادی:
هر دم از این باغ بری میرسد. درست یک روز پس از وقوع سیل، ورود ریزگرد آسمان استان بوشهر را غبارآلود و تنفس را برای بوشهریها سخت کرد. شدت آلودگی هوا بهاندازهای بود که برخی از مدارس شهرستانهای استان تعطیل اعلام شد. در همین راستا، روز گذشته آلودگی هوای بوشهر 10 برابر حد مجاز اعلام شد. رئیس اداره نظارت و پایش حفاظت محیط زیست استان با بیان اینکه ورود ریزگردها به استان افزایش یافته که اکنون به 1511 میکروگرم بر متر مکعب 10 برابر حد مجاز رسید، افزود: ریزگردها از کشور سوریه آغاز و در کشور عراق تشدید و از سمت مناطق جنوبی کشور وارد استان بوشهر میشود. این در حالی است که شهرهای بوشهر، گناوه و دیلم در حالت بحرانی قرار دارند. مدیرکل هواشناسی استان بوشهر گفت: توده ریزگردهای حاکم بر فضای این استان تا امروز تداوم داشته و از فردا دوشنبه بتدریج از غلظت آن کاسته می شود.
در همین خصوص، نادر شفی خدایی روز گذشته با بیان اینکه همانطور که انتظار میرفت از روز گذشته با ورود توده گرد و خاک به استان سبب کاهش دید افقی و کیفیت هوا در اغلب نقاط استان شد، گفت: همچنین به سبب نفوذ توده هوای سرد، دمای هوای استان به طور محسوسی کاهش یافت.
به گفته شفی خدایی کمترین میزان دما در شهرستان جم با یک درجه سانتیگراد گزارش شده است.
وی با اشاره به اینکه با توجه به وزش بادهای شمال غربی خلیج فارس پیشبینی میشود از امروز بهتدریج از تلاطم آن کاسته شود، خاطرنشان کرد: از امروز آسمان استان بوشهر صاف تا قسمتی ابری همراه با وزش باد، گرد و غبار و کاهش دید پیشبینی میشود.
این مسوول با بیان اینکه در این مدت جهت وزش باد شمال غربی تا شمال شرقی با سرعت 12 تا 36 کیلومتر در ساعت که در سواحل و روی دریا در برخی از ساعتها به 42 کیلومتر در ساعت میرسد، تصریح کرد: همچنین طی امروز ارتفاع موج در در سواحل شمالی و مرکزی استان 60 تا 120 سانتیمتر پیشبینی میشود.
در خصوص ریزگردها باید گفت که پديده گرد و غبار يا در اصطلاح هواشناسي Dusthaze شامل گرد و خاك معلق خشک و ریزی در هواست كه مسافتهاي وسيعي را پوشانده و به وسيله باد پراکنده شده و در نهایت تهنشین میشود. ریزگردها سبب افزایش غلظت ذرات معلق بهخصوص ذرات معلق کمتر از ده میکرون میشود. اين ذرات معلق در هوا، باقيمانده ذرات گرد و خاكي است كه بر اثر طوفان شن، معلق مانده است و به همين دليل در شرايط ياد شده، ديد عمودي و افقي کاهش مییابد. زماني كه پديده گرد و غبار در نوع حاد خود رخ میدهد، سبب كاهش شديد ديد افقي شود و حتي باعث لغو پرواز هواپيماها و به خطر افتادن سلامت انسانها میشود.
بهطور كلي ميتوان دليل انتشار گرد و غبار را عوامل زير برشمرد:
کاهش بارندگي و ميزان رطوبت هوا
خشكسالي
نبود پوشش گياهي مناسب
تغييرات فشار هوا و وزش باد شديد
خسارات ناشي از گرد و غبار
الف) اثر بر سلامتي
مهمترین تاثيرات ذرات معلق بر سلامتي انسان به گونههاي ذيل تقسيم ميشود:
آسیبهای قلبی و تنفسي
تاثيرات بر مكانيسمهاي دفاعي و تصفيهاي
بروز و تشدید آسم
تأثيرات سرطاني
محل و مقدار نشست ذرات در دستگاه تنفسي، تابعي از فاكتورهاي فيزيكي معيني است كه مهمترين آنها، اندازه ذرات است.
ذراتي که در قسمت گلو و حلق گرفته ميشوند عموما وارد دستگاه هاضمه شده و در مدت نسبتا کوتاهي دفع ميشوند، ذراتي که وارد ناي ميشوند به وسيله مخاط از جريان هواي تنفسي جدا ميشوند و در نهايت به دستگاه هاضمه راه مييابند. ذراتي که به برونشها ميرسند خيلي کندتر حذف ميشوند. اينکه چه ذراتي در چه جاهایي از سيستم تنفسي رسوب ميکنند تابع قطر ذره، سرعت تنفس و حجم تنفس است. ذرات بسیار ریز میتوانند به اعماق ریه راه یابند و براي زمان طولاني در سیستم تنفسی باقی بمانند.
خلاف اغلب آلايندهها، خطرات ناشي از ذرات معلق بر اثر واكنشهاي زيانآور بيوشيميايي نيست بلكه اثرات تحريك كنندگي اين مواد است كه آنها را در دسته آلايندههاي محيطي قرار داده است. عوارض خطرناك اين مواد رابطه مستقيم با قطر، شكل و سطح اين نوع ذرات دارد. اين نوع آلايندهها باعث التهاب در نسوج بدن (بهخصوص ششها) ميشوند و موجب زخم بافتها و يا حتي سرطان ميشوند.
ذرات گرد و غبار، ذراتي با قطر كمتر از 150 میکرون هستند اما ذراتي با قطر متوسط كمتر از 10 میکرون خطرناكتر و از نظر اثرات سوء مورد توجه هستند، زيرا اين ذرات براي مدت طولاني در هوا بهصورت معلق باقي ميمانند. ذرات با قطر متوسط كمتر از پنج میکرون ميتوانند به سيستم تنفسي نفوذ كرده و وارد نايژكها شوند. ذرات معدني بهعلت شكل خاص آيروديناميكي بهراحتي در هوا معلق ميشوند، بنابراين اثرات وخيمتري نسبت به ذرات معلق معمولي دارند.
ب) ساير اثرات
در كنار اثرات سلامتي تاثيرات ديگري نيز وجود دارند كه ميتوانند مخاطرهآميز باشند. آنها عبارتند از:
آسيب به حيوانات و گياهان
آسيب به مواد و خواص آنها
آسيب به ابنيه تاريخي و فرهنگي
كاهش قابليت ديد
به نظر میرسد کسی در اندیشه مرتفع کردن مشکل ریزگردها نیست، چراکه اقدام خاصی در این زمینه مشاهده نشده است و در این بین ریزگردها نیز بر انبوه مشکلات مردم اضافه شده است و نشستهای متعدد مسوولان با اعلام «بررسی» و «کار کارشناسی» خروجی موفقی ندارد و وعدهها در حد شعار باقی میماند.