جشن فرهنگ بازتاب واقعی فرهنگ و هنر گناوه است

بامدادجنوب- الهام بهروزی:

«اينجاست زادگاه من اين شهر موج‌خيز/ كارام خفته بر لب درياى بيكران/ بر پاش بوسه مى‌زند امواج دم‌به‌دم/ بر گرد او غريوكشان بحر هر زمان/ اينجا خليج فارس به آرايشى بديع/ پر چين و پر شكنج و خروشان و موجدار/ گاهى خموش و نرم رود جذر و مدّكنان/گاهى هراس‌آور و جوشان و بى‌قرار/ موجى به سنگ خورده شود پخش در هوا/ چون دانه‌هاى باران در جنبش نسيم/ آرام قطره‌هاش چو لغزد به صخره، باز/ ماند به اشك كودك درمانده يتيم/ چون نيلى آسمان به شب پرستاره‌اى/ بر سطح نيلگونش قايق بود هزار/ پاروزنان و نغمه‌كنان هر طرف روان/ پير و جوان شده پى صيد و براى كار/ بر ماسه‌هاى ساحل آن نخل‌ها بلند/ آرام خفته‌اند در آغوش همدگر/ خورشيد چون طلاى مذابى به هر غروب/ در موج‌ها فرو شده عمرش رسد به‌سر/ شب آن زمان كه ماه برآرد سر از افق/ خونين و پر شكسته چو دزدى سر از كمين/ دريا به سرخى و زردى آتش درآورد/ چون دشت پر زلادن و گل‌هاى آتشين/ در نيمه‌هاى شام كه مهتاب كم‌كمك/ سر مي‌كشد به روزن تاريك خانه‌ها/ خفته است طفل موج به قايق به خواب ناز/ رفته است در سكوت و خموشى ترانه‌ها/ اين بچه‌هاى بندر، اين مردهاى مرد/ اين دختران بانمك شادى‌آفرين/ اين مردم نجيب و پراحساس و گرمجوش/ همشهريان همدل و با جان من قرين/ جانم فداى هر وجب خاك پاك آن/ اين شهر آرش من و اين شهر كاوه است/ اين زادگاه دختر احساس شعر من/ اين بندر عزيز من اينجا گناوه است» (ایرج شمسی‌زاده).

چشمانم تا کار می‌کند آبی بیکرانی را مقابل خود می‌بیند که هر دم موجی را آرام می‌بندد و موجی دیگر را می‌گشاید. اینجا بندری آرام بر کرانه خلیج فارس است. بندری که برای نخستین بار چشمانم را در آنجا به روی دنیا گشودم و بعدها کودکانه‌ها و شور جوانی‌ام را در کوچه‌ پس‌کوچه‌هایش پشت سر گذاشتم. گناوه شهر مهربانی و احساس است. شهری که از دیرباز هنر و فرهنگ را به آغوش کشیده است و مردمانی ساده با گویش لری دارد. اهالی این بندر تاریخی همواره به مهمان‌نوازی و فرهنگ‌دوستی شهره‌اند و اینک به‌واسطه وجود شعرا و فرهیختگانی نظیر مرحوم ایرج شمسی‌زاده، غلامحسین دریانورد، حیدر مظفری، احمد مظفری و... در آسمان ادب و فرهنگ استان بوشهر می‌درخشد. همان‌قدر که هنر این بندر در شمال این استان همچون خورشید می‌تابد، همان‌قدر نیز فرهنگ بندر دیّر در جنوب استان چون نگینی می‌درخشد.

گناوه شهری است که در سینه خود زخم روزهای جنگ را دارد. این شهر اینک شناسنامه تجارت این استان به‌شمار می‌رود ولی از فرهنگ هم نیز غافل نمانده و موفق شده چهره‌های موفق هنری نظیر جهانشیر یاراحمدی، امیر لشکری، مهدی تنگستانی، محمد مظفری، حسین بهمرد، حسین عباسی و... را به جامعه معرفی کند. این شهر نیز مانند سایر شهرهای دیگر کشور در هفته‌ای با نام «هفته فرهنگ گناوه» با تکیه بر فرهنگ و هنر بومی این شهر می‌کوشد تا ظرفیت‌ها و پتانسیل فرهنگی و هنری خود را به نمایش بگذارد و دیگر مردمان را با گوشه‌هایی از سنت‌ها، آداب، غذاها، لباس‌ها، هنرها و... این منطقه آشنا کند. امسال هفتمین دوره این هفته فرهنگی به دبیری جهانشیر یاراحمدی، رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان بوشهر برگزار می‌شود. در دوره نیز برنامه‌های متنوع و جذابی در سطح شهر و بر فراز خلیج نیلگون فارس به‌منظور نمایش فرهنگ غنی این شهر اجرائی می‌شوند. در این خصوص گفت‌وگوی مفصلی را با جهانشیر یاراحمدی، دبیر هفتمین جشنواره هفته فرهنگ گناوه صورت داده‌ایم که در ادامه می‌آید.

جشن فرهنگ گناوه عمری هفت ساله دارد. امسال هفتمین دوره این جشن برگزار خواهد شد. جشن فرهنگ پاسداشت تاریخ، فرهنگ و هنر یک نقطه جغرافیایی است. بنابراین با توجه به تنوع و گونه‌گونی فرهنگی که داریم، برگزاری این جشن‌ها می‌تواند بسیار مفید باشد؛ هم برای فرهنگ و هم برای مردم که این دو در هم تنیده‌اند و بالندگی هر کدام توسعه دیگری را در پی دارد.

برنامه‌ریزی جشن هفتم در بخش‌های مختلف انجام شده که عبارتند از: نمایشگاه «از گناوه تا کتاب»، نمایشگاه عکس «با قابی از گناوه»، نمایشگاه «لنگرگاه نقش و نگار»، «تئاتر سطحه»، «نمایشنامه‌خوانی»، «عصر گفت‌وگو»، «کافه گپ»، «نگاره‌های ساحلی»، «بازی‌های بومی محلی»، جشنواره «غذاهای محلی»، «شب آواهای محلی»، «شب سینما»، «ضیافت بفرمایید کتاب» و «شب شعر و ترانه» این بندر عزیز. یکی از ویژگی‌های برجسته جشن فرهنگ گناوه این است که الزامی است تمام کارها با رویکرد تاریخی و فرهنگی این بندر دیرینه خلق شده باشد. بنابراین جشن فرهنگ بازتاب واقعی فرهنگ و هنر گناوه است.

گناوه در همه هنرها چهره‌های برجسته‌ای را در عرصه ملی معرفی کرده است. اگرچه روشن است برخی هنرها به‌خاطر نمود بیرونی‌اش مثل «تئاتر» نام و نشان پررنگ‌تری یافته است اما در هنری مثل خوشنویسی، هنرمندان بسیار شایسته و موفقی فعالیت می‌کنند یا در عکاسی که رشد بسیار خوبی داشته است، هم‌اکنون ما چهره‌های ملی داریم و همین طور سایر هنرهای دیگر نظیر فیلمسازی، هنرهای تجسمی و به‌ویژه موسیقی که گستره فعالیتش در چند سال اخیر به‌واسطه تلاش بی‌وقفه هنرمندان این عرصه افزایش یافته است، توانسته‌ایم موفق ظاهر شویم. ستاد برگزاری جشن فرهنگ هم با شناخت از این هنرها و هنرمندان این رشته‌ها از برخی انجمن‌ها و فعالان دعوت به عمل آورد تا برنامه‌های گوناگونی در این جشن داشته باشند. جشن فرهنگ گناوه در واقع مجموعه‌ای‌ است از هنرهای مختلف با تمرکز بر کتاب و کتابخوانی که سنگ بنای این جشن از روز نخست بوده است.

یکی از این برنامه‌هایی که‌ قرار است در طول این هفته فرهنگی در گناوه اجرائی شود، «تئاتر سطحه» است، اما این نوع تئاتر هنوز نتوانسته به‌خوبی خودش را در میان مخاطبان هنر بیابد و معرفی کند، کمی در مورد این نوع تئاتر توضیح دهید و مبتکر آن چه کسی و از کدام شهر آغاز شده است؟

تئاتر سطحه، دقیقا از شهر گناوه آغاز شده است و هیچ نمونه بیرونی ندارد. طرح و ایده نخستین این نوع تئاتر را استاد غلامحسین دریانورد مطرح کرد و پس از پخته شدن طرح، خود وی طرح مفصلی مبنی بر این‌که «تئاتر سطحه» چیست؟ در نشریات مختلف نوشت. همچنین این یادداشت در سایت ایران‌تئاتر نیز منتشر شد. بنابراین خلاصه بگویم که این شکل تئاتری، طراح و مبتکرش آقای دریانورد است. «تئاتر سطحه» یک تئاتر کاربردی و توریستی است و ظرفیت خوبی برای جذب توریست دارد. این نوع تئاتر می‌تواند بسیار فراتر از این شکل فعلی‌اش کارکرد داشته باشد. البته الان هم در حال تدوین برنامه‌ای هستیم که با تمرکز بیشتری روی آن کار کنیم. ان‌شاءالله نتیجه خوبی خواهد داشت (البته امسال نیز از سایر استان‌ها نمایش‌هایی متقاضی شرکت در این جشنواره بودند). بنابراین ظرفیت چنین شکل تئاتری به گونه‌ای است که می‌شود در گستره ملی و بین‌المللی آن را اجرا کرد و امیدوارم این اتفاق رخ دهد.

بدون‌تردید نقش و تاثیر انسانی همچون غلامحسین دریانورد در غنای فرهنگ گناوه غیرقابل انکار است. او همواره به گناوه و فرهنگش اندیشیده و در بخش‌های مختلف هنری نیز کمک‌های شایان توجهی کرده است. فرهنگ این شهر با داشتن انسان‌های صادقی همچون وی به خود می‌بالد. او همچنان برای اینجا و فرهنگش دغدغه دارد. سرش سلامت باد.

مجموعه فعالیت‌هایی که در جشن فرهنگ انجام می‌شود، در راستای پاسداشت از فرهنگ، تاریخ و هنر این بندر است. بنابراین مهم‌ترین راهکار ما در این فرصت، گسترش اتفاقات هنری و مهم‌تر از آن نزدیک کردن مردم به این رویدادهاست، در واقع تلاش برای بیشتر مردمی‌کردن هنرهای مختلف، چراکه نهادینه کردن آنها آینده‌ای درخشان را برای این سامان رقم خواهد زد.

مناطقی مثل بندر گناوه که از نظر تجاری شهر شده‌اند، به گمانم بیش از سایر نقاط نیاز به رویدادهای فرهنگی دارند. به این معنی که رخدادهای فرهنگی باید همگام با رشد تجاری گسترش یابد. تردیدی نداشته باشید که اگر یک نقطه جغرافیایی صرفا در یک حوزه و به‌خصوص در حوزه تجاری پیشرفت کند، آسیب‌های بسیار خطرناکی آن جامعه محدود را تهدید خواهد کرد. بنابراین مهم‌ترین راهکار این است که رویدادهای فرهنگی همگام با مسائل تجاری برگزار شود تا بتوان یک توازن همگون ایجاد کرد. جشن فرهنگ گناوه نیز یکی از هدف‌هایش همین است که امیدوارم روز‌به‌روز به این مهم نزدیک و نزدیک‌تر شود.

هفتمین جشن فرهنگ گناوه فردا (یکشنبه 15 اسفندماه) با برگزاری جشن درخت (کاشتن هفت درخت به یمن هفتمین جشن فرهنگ) در بوستان خور کار خود را آغاز خواهد کرد و روز بیستم اسفندماه نیز به پایان می‌رسد. در این مسیر راهنمایی‌ها و حمایت‌های آقای پاک‌نژاد فرماندار گناوه، آقای حسن‌زاده شهردار گناوه و جمعی از خیرین فرهنگی موجب شد تا این جشن سختی‌های کمتری داشته باشد. از همراهی نهادها و ادارات مختلف، به‌ویژه اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی گناوه، انجمن‌های مختلف فرهنگی و هنری این شهر و همه کسانی که به نوعی برای برپایی این جشن تلاش کردند، صمیمانه سپاسگزارم.