نمایش «گلینا» تلفیقی از حرکت و موسیقی است

بامدادجنوب- الهام بهروزی:

باران که می‌بارد حال همه آفریده‌ها خوب است از زمین بگیر تا آسمان اما وای به روزی که باران نیاید. روزها تکراری، دل‌ها افسرده، زمین خشک و آسمان هم بی‌تاب و سوزان است. مردمان در تمنای باران دست به دعا می‌شوند و با تمام وجود آن را از درگه هستی‌بخش لایزال طلب می‌کنند. از آنجایی که مردمان ایران‌زمین برای هر رویداد و اتفاقی یک آیین و سنت داشته‌اند برای باران نیامدن هم آیین مخصوصی داشتند که این آیین متناسب با اقلیم و فرهنگ هر استان یا منطقه از آداب و ویژگی‌های خاصی برخوردار بوده است. استان بوشهر هم که در زمینه آیین و سنت‌ها بسیار غنی است، زمانی که برج عقرب می‌گذشت و خبری از وزش باد قوس (بادی که قاصد باران است) و ابر نبود، مردم به قبله شهر می‌رفتند و دست به دعا می‌شدند و باران را آرزو می‌کردند. نام این آیین در بوشهر «گلی گلینا» نام دارد. آیینی که تمنای باران و برکت را در دامان خود پرورش می‌دهد اما یک نکته ظریف اینجا وجود دارد و آن هم این است که چون مردم سخت به این آیین باور دارند، پس از اجرای این آیین عموما بارندگی در منطقه حاصل می‌شود.

پیش از این گفتیم که هنر تئاتر این ظرفیت را دارد که بتواند بسیاری از مفاهیم، دغدغه‌ها، ارزش‌ها و... را به شکل تاثیرگذاری به نمایش بگذارد. حال آیین‌ها که خود از جنبه نمایشی بسیار بالایی برخوردار هستند با فرو رفتن در قالب نمایش می‌توانند مخاطبان به‌خصوص نسل جوان را با فرهنگ بومی منطقه خود بیشتر آشنا کند. تاکنون در استان بوشهر نمایش‌های آیینی فراوانی تولید شده و به روی صحنه رفته است و همین آثار موجب شده که به بسیاری از آیین‌هایی که ورود شتاب‌زده زندگی مدرن آنها را به انزوا کشیده است، به صورت نمادین حیاتی دوباره بخشند. «گلینا» یکی از نمایش‌های آیینی بدون دیالوگ است که به مناسبت نهمین بزرگداشت هفت بوشهر و به همت گروه نمایشی گلینا تولید شده است. شیما جوادپور که کارگردانی این اثر آیینی را عهده دار است، کوشیده تا با تولید اثری که آغاز تا پایانش آیین است، یکی پس از دیگری این آیین ها را با حرکات فرمی و کارشناسی شده دگرباره چون فیلمی از مقابل دیدگان تماشگران بگذراند. در این اثر که از روز گذشته در پلاتو ایرج صغیری به روی صحنه رفت، معصومه ایزدجو، سهیل عرب، عیسی قمری، علی یاکیده، فرید نادری پناه، آرش غلام زاده و فرشته ممسنی به اجرای حرکات فرمی می پردازند. نویسنده، طراح و کارگردان این نمایش آیینی هم شیما جوادپور کارگردان موفق بانوی تئاتر بوشهر است. دیگر عوامل این نمایش هم عبارتند از: موسقی: گروه سیریا (مهدی منفرد، محمد لاریان، سجاد بهادری و پدرام اعطایی)، نور: محمد سیفزاده و طراح صحنه و لباس: شیما جوادپور. این نمایش تا 19 اسفندماه هر شب ساعت 19 در پلاتو ایرج صغیری به صورت رایگان به روی صحنه می‌رود. در این خصوص گفت‌وگوی صمیمانه ای را صورت دادیم که در ادامه می آید.

نمایش گلینا اثری است که در آن آیین طلب باران را که یکی از آیین‌های استان بوشهر است، به کمک حرکات فرمی و با زبان بدن نمایش می دهد. در اين نمايش يك‌سري از آيين‌ها و باورهای مربوط به اقليم و فرهنگی بومی استان بوشهر به اجرا گذاشته مي‌شود. اين اثر تلفيقي از حركت و موسيقي است و اساسا قصه‌اي در ميان نيست، جز يك خط سير نمايشي از تولد يك كودك تا ازدواج او و مراسم‌هاي مرسوم در اين خطه مثل زار، گلينا و... .

اين نوع نمايش به لحاظ اين‌كه فرم‌محور است، در آن ديالوگي وجود ندارد. بازيگران باید به‌جای ديالوگ از زبان بدن خود براي ارائه مفاهيم و مقصود نمایش به بهترين شكل استفاده كنند و همین مساله کمی تمرین را دشوار کرده بود، چراکه در کارهای این‌چنینی باید حرکات فرمی متناسب با آیین‌ها انتخاب می‌شد، حرکاتی که بتواند به بهترین شکل معرف هر آیین باشد. تولید اين نمايش از شكل‌گيري ايده تا اجرا حدود سه ماه به طول انجاميد.

به‌طور قطع ارائه يك اثر هنري اگر به‌شكل درست انجام بگيرد، تاثيرگذاري خود را در جامعه خواهد داشت. به‌طور اساسی آيين‌هاي نمايشي از آنجا كه برآمده از بطن فرهنگ عاميانه و باورهاي مردم يك سرزمين است، با روحيات مردم آنجا درآميخته شده، بنابراين مردم به‌راحتي با اين نوع نمايش مي‌توانند ارتباط برقرار كنند.

هدف من از تولید این اثر بيشتر احياي آيين‌هايي نمايشي، همچنين موسيقي، آواها و نواها مربوط به استان بوشهر است.

در اين زمينه پيش‌تر گروه‌هاي نمايشي آثاري توليد و ارائه كرده‌اند ولي به‌طور قطع به اين شكل خير، ما با حفظ اصالت آيين‌ها، آنها را با رويكرد و خوانشي جدی اجرا می‌کنیم تا براي مخاطب جوان‌تر هم جذاب باشد.

بدون‌شک بله، چراکه این استان سرشار از آیین و سنت است. آیین‌هایی که موجب غنای فرهنگ این زادبوم شده است. اصلا این آیین‌ها خود جلوه‌ای از هنر نمایش هستند و نمی‌توان این دو را از هم جدا تصور کرد، چراکه نمایش آیینی ما با این آیین‌ها جان می‌گیرد و این آیین‌ها نیز به کمک هنر تئاتر به حیات خود ادامه می‌دهند.

جا دارد از گروه موسيقي سيريا كه در اين اثر نمايشي ما را صمیمانه همراهی می‌کند، تشکر کنم. غلام همت آن نازنينم كه كار خير بي‌روي و ريا كرد. از ندا عبدالله‌زاده عزيز كه صادقانه براي فرهنگ و هنر اين شهر تلاش می‌کند و حامی هنرمندان جوان بوشهری است، بي‌نهايت سپاسگزارم.