فرهنگ و هنر در بوشهر یتیم است

بامدادجنوب- الهام بهروزی:

بوشهر استانی است که علاوه بر این‌که عنوان پایتخت انرژی کشور را یدک می‌کشد، بر اساس شواهد موجود پایتخت فرهنگی خلیج فارس نیز به‌شمار می‌رود. هرچند در سایه کم‌لطفی‌ها اینک فرهنگ این دیار چون یتیمی روزگار می‌گذارند ولی با وجود این بی‌مهری‌ها نمی‌توان توانمندی و موفقیت‌های هنرمندان و پویایی هنر بومی این استان را نادیده انگاشت. یکی از سیاست‌های دولت یازدهم در راستای توسعه کشور تقویت عرصه‌های فرهنگی است که این امر زمانی محقق می‌شود که زیرساخت‌های فرهنگی در جامعه فراهم باشد، چراکه نبود امکانات و تجهیزات باعث می‌شود که هنر و فرهنگ آن منطقه عقیم بماند و نتواند آن‌گونه که باید خود را بیابد. با وجود همه اینها هنرمندان این خطه در نهایت نجابت و بزرگی هنر خود را نه تنها در استان بلکه در کشور به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای پیش برده‌اند، به‌گونه‌ای که در محافل ادبی و هنری ملی نام بوشهر همچنان می‌درخشد اما در این میان، در استان همچنان فرهنگ و هنر در سایه نادیده‌انگاشتن‌ها به‌سر می‌برد. عرصه‌ای که می‌تواند نجات‌بخش جامعه از ولنگاری‌ها و بی‌هویتی‌های فرهنگی باشد. 

شوربختانه مدیریت ارشد استان بوشهر که نماینده دولت در این استان به‌شمار می‌رود همچنان به حوزه فرهنگ بی‌توجه است و این بی‌توجهی تا جایی پیش رفته که هیچ‌کدام از موفقیت‌های فرهنگی و هنری که برای استان رقم می‌خورد، به چشم وی نمی‌آید. البته این کم‌لطفی‌ها به اینجا ختم نمی‌شود و اگر شما یک بررسی جامع و کاملی صورت بدهید، متوجه می‌شوید که در دولت تدبیر و امید در استان بوشهر کمترین پروژه‌های عمرانی در حوزه فرهنگ و هنر این استان اجرائی و راه‌اندازی شده که این کم‌کاری بیش از هر چیزی به شاکله دولت آسیب می‌زند، چراکه دولت به مدیریت نماینده‌ای در این استان رضایت داده که کمترین تعلق خاطر را به فرهنگ دارد. البته برای اثبات این ادعا شواهد و مستندات بیشماری در دست است و همین رفتارهای سلیقه‌ای مسوولان اجرائی در استان موجب شده که مردم به‌خصوص هنرمندان نسبت به دولت تدبیر و امید ناامید شوند. 

همه ما اطلاع داریم که بندر دیّر همان‌طور که بزرگ‌ترین بندر سفاری کشور به‌شمار می‌رود، از فرهنگی غنی و دیرینه‌ای نیز برخوردار است و امروزه این بندر موفق شده است در هنرهایی چون تئاتر، موسیقی، هنرهای تجسمی و... چهره‌های موفقی را به جامعه معرفی کند و گذشته از این شاعران و نویسندگان مطرحی نظیر خلیل عمرانی، علی هوشمند، سعید بردستانی، فرزین خجسته و... را به ادب و هنر ایران‌زمین تقدیم کند. با وجود این، این بندر دیرینه همچنان در زیرساخت‌های فرهنگی و هنری در سطح پایینی قرار دارد. در سال‌های گذشته هفته فرهنگی این بندر کهن به‌منظور بزرگداشت و معرفی فرهنگ غنی و پربار آن در پایتخت کشور با حضور مسوولان و بزرگان عرصه ادب و هنر برگزار می‌شد اما متاسفانه در سال جاری هفته فرهنگی بندر دیّر بنا به دلایل بیشماری برگزار نشد و عوامل برگزاری آن تصمیم گرفتند با توجه به نگاه‌های بیماری که به آنها شده، از خیر برگزاری آن بگذرند. 

اما این بی‌مهری‌ها همچنان ادامه دارد و چندی پیش در نشستی که فعالان دیّری با مصطفی سالاری استاندار بوشهر در خصوص مشکلات و مسائل این شهر داشتند و هر کدام از آنها با توجه به حوزه‌ای که در آن فعالیت داشتند، به گفت‌وگو پرداختند. حال ما به این کار نداریم که دغدغه یکی از نمایندگان این شهر تنها تامین پول یازده کولر برای فلان جا بوده است، در حالی که این فعال می‌توانست دغدغه‌هایی نظیر اضافه شدن رشته‌های متناسب با صنایع نفت و گار به‌منظور اشتغال‌زایی در منطقه خود که یکی از مناطق صنعتی کشور به شمار می‌رود، داشته باشد اما نکته حائز اهمیت این نشست که در سکوت خبری برگزار شد، این بود که نماینده دولت به تمام دغدغه‌ها و سوالات نماینده‌های حاضر با ارائه راهکار پاسخ گفته است و تنها سوال و دغدغه‌های نماینده جامعه فرهنگی و هنری این شهر را بدون هیچ‌گونه پاسخی گذاشته است. 

فضل‌الله عمرانی که در این نشست به‌عنوان نماینده جامعه هنری بندر دیّر حضور داشت، در این خصوص به بامداد جنوب گفت: در این نشست نخبگان و فعالان مدنی دیّر حضور داشتند و این افراد حول مسائل و مشکلاتی که در شهر وجود داشت، سخن گفتند. من هم در این نشست به‌عنوان نماینده فرهنگ و هنر این شهر حضور داشتم و در خصوص مشکلات و دغدغه‌های اهالی فرهنگی دیّر سخن گفتم. 

این هنرمند دیّری که یکی از کارگردانان مطرح استان به‌شمار می‌رود و تاکنون تجربه حضور در دو دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر را داشته است، در ادامه در پاسخ به این پرسش که در این نشست عمده دغدغه‌های فرهنگی شما کدام بود، توضیح داد: من نخست تلاش کردم با توجه به زمان محدودی که در اختیار داشتم، تاریخچه مختصری از فرهنگ پربار این شهر را ارائه کنم و بعد هم به انجمن‌ها و فعالیت‌های ادبی و هنری که در حال حاضر در این شهر فعالیت دارند، اشاره کردم اما عمده‌ دغدغه‌ها و مشکلاتی که به‌خاطر آنها در آن نشست حضور یافته‌ بودم، نبود زیرساخت‌ها و امکانات فرهنگی و هنری در این شهرستان بود که البته ناگفته نماند امکانات و زیرساخت‌های فرهنگی خود شهر دیّر خوب است و این شهر تنها نیاز به یک نگارخانه یا نمایشگاه استاندارد دارد که دیگر هنرمندان خوب ما مجبور نباشند آثار و نمایشگاه‌های خود را در حاشیه خیابان‌ها برگزار کنند. ما زمین این نگارخانه را در کنار تالار فرهنگ داریم فقط برای ساخت آن نیاز به تامین اعتبار داریم. 

عمرانی در ادامه با تاکید بر این‌که متاسفانه هر چه از مرکز شهر دور می‌شویم و به شهرهای اطراف دیّر می‌رسیم، نبود زیرساخت‌های فرهنگی خود را بیشتر به رخ می‌کشد، افزود: به‌عنوان نمونه در بخش بردخون مجتمع فرهنگی آن دارد، فرسوده می‌شود و به یک بازسازی اساسی و کارشناسی‌شده نیاز دارد. همچنین این بخش با توجه به فعالیت‌های فرهنگی که دارد به یک سالن اجتماعات مجهز به امکانات به‌روز هم نیاز دارد. بعد از آن در شهر دوراهک هم یک مجتمع فرهنگی-هنری نیمه‌کاره وجود دارد که نیاز به تامین اعتبار برای تکمیل شدن دارد اما گذشته از این دو، ما در شهر آبدان نه سالن اجتماعاتی داریم و نه مجتمع فرهنگی هنری. هر چند گفته می‌شود که در حال حاضر سالن اجتماعات این شهر در حال ساخت است اما این شهر بیشتر نیاز به یک مجتمع فرهنگی و هنری دارد تا سالن اجتماعات.

وی در ادامه با بیان این‌که همچنین در بحث زیرساخت‌ها قرار بود یک سینما در بردستان که به دیّر نزدیک است، راه‌اندازی شود که بتواند نیاز شهرهای اطراف را در حوزه سینما پاسخگو باشد که متاسفانه این پروژه هم در شرایط نامعلوی به‌سر می‌برد، گفت: بنابراین عمده‌ترین مشکل ما در حوزه فرهنگ این شهر تامین نشدن اعتبارات جاری است. دولت در تلاش است تا حوزه فرهنگ را به بخش خصوصی بسپارد و این در حالی است که در خیلی از کشورهای دیگر هم بسیاری از فعالیت‌ها را به بخش خصوصی سپرده‌اند، بنابراین خصوصی‌سازی بد نیست ولی در ایران نمی‌تواند پاسخگو باشد. همه می‌پندارند که بخش‌های خصوصی بنگاه‌های زودبازده هستند. اما نباید فراموش کنیم که بنگاه‌های زودبازده در همه بخش‌ها پاسخگو نیست، مثلا در بخش‌های کشاورزی و اقتصادی بله می‌تواند موفق باشد ولی در کارهای فرهنگی این‌گونه نیست، چراکه زمانی خصوصی‌سازی در فرهنگ پاسخگو است که از سوی دولت به بخش خصوصی وام تعلق گیرد. البته باید یادآوری کنم که فرهنگ در کل پروسه‌ای است که در طولانی‌مدت نتیجه می‌دهد. 

فضل‌الله عمرانی در ادامه با تاکید بر این‌که علاوه بر ذکر این موارد همچنین در این نشست عنوان کردم که اگر تامین اعتبار جاری در حوزه بازسازی و ساخت زیرساخت‌های فرهنگی صورت بگیرد و همچنین در کنار آن بودجه‌ای به‌عنوان اعتبار فرهنگی در نظر گرفته شود، ما می‌توانیم فرهنگ این شهرستان را در جایگاه خوبی قرار بدهیم، خاطرنشان کرد: اما نکته دردناک برای من در این نشست این بود که استاندار به تک‌تک سوالات پاسخ گفت اما تنها سوالات مرا بی‌پاسخ گذاشت و جالب این‌که کوچک‌ترین اشاره‌ای هم به موضوع فرهنگ نداشت و عمده‌ تاکید خود را روی گردشگری گذاشت، در حالی که فرهنگ مساله‌ای است که برای مقام معظم رهبری بسیار حائز اهمیت است تا بدانجا که ایشان می‌گویند برخی شب‌ها خواب ندارند و به مسائل فرهنگی کشور می‌اندیشند اما این مساله برای استاندار بوشهر چندان اهمیتی ندارد. حتی زمانی که پیشنهاد دادم که شهرداری‌ می‌تواند پنج تا 10 درصد عوارضی که از ته‌لنجی می‌گیرد به‌ کارهای فرهنگی اختصاص بدهد، سالاری این امید مرا هم ناامید کرد و تاکید کرد که شهرداری این اعتبار را فقط به انجام فعالیت‌های ورزشی اختصاص بدهد. اینجا لازم است که یک نکته را یادآوری کنم وقتی که در استان نگاه مدیریت ارشد نسبت به فرهنگ این‌گونه سهل‌انگارانه باشد، پس چگونه می‌توان گردشگری را که ریشه در فرهنگ، تاریخ و هنر یک سرزمین دارد، فعال کرد. بنابراین ما زمانی در حوزه گردشگری حرفی برای گفتن خواهیم داشت که فرهنگ و تاریخ و هنرمندان خود را نیز پاس بداریم. وقتی کوچک‌ترین بهایی به ما هنرمندان و هنرمان داده نشود، چگونه انتظار داریم که گردشگری فعالی داشته باشیم. شما اگر به کشورها و شهرهای موفق در حوزه گردشگری بنگرید، می‌بینید که هنرمندان در این رونق نقش بسیار پررنگی ایفا می‌کنند. 

عمرانی که یکی از عوامل برگزاری هفته فرهنگی دیّر است، در خصوص برگزار نشدن این هفته فرهنگی در سال جاری نیز گفت: متاسفانه با وجود همه تلاش‌هایی که در این چند سال داشتیم که بتوانیم در قالب این هفته داشته‌ها و میراث هنری و فرهنگی خود را به دیگر مردمان سرزمینمان معرفی کنیم، نگاه‌های جناحی که به برخی از عوامل برگزاری این رویداد هنری شد، باعث شد که امسال از برگزاری آن انصراف دهیم، چراکه ما این هفته را ورای هر فکری، جناحی و موضعی تنها و تنها با هدف معرفی و پاسداشت فرهنگ و هنر بومی و اصیل دیّر برگزار کردیم و در این برنامه‌ها علاوه بر هنرمندان از مسوولان هم دعوت می‌کردیم که سال پیش استاندار بوشهر یکی از میهمانان ما بود و وی در همان برنامه به ما قول داد که برای سال آینده بیست میلیون به ما کمک می‌کند اما این کمک هیچ‌گاه عملی نشد. در پایان جا دارد از زحمات آقای اعتماد فرماندار شهرستان دیّر، حمیده ماحوزی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر و آقای ناطقی‌پور رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان دیّر که در راستای اعتلای فرهنگ و هنر این شهرستان و استان گام‌های خوبی برمی‌دارند، تشکر کنم.

در پایان این گزارش یادآوری شود که همین نگاه‌های سلیقه‌ای است که به پیشرفت و توسعه یک جامعه ضربه می‌زند و امید که دولت تدبیر و امید هم این واقعیت تلخ را پذیرا باشد که نماینده وی در بوشهر روزبه‌روز فرهنگ این استان را به نومیدی می‌کشاند.