آغاز طرح مسکن حمایتی از سال آینده

بامدادجنوب- جواد شکریان:

خرید مسکن ممکن است بزرگ‌ترین معامله‌ای باشد که اغلب مردم در طول عمر خود انجام می‌دهند، به‌گونه‌ای که خانواده‌های متوسط تقریبا حدود یک چهارم از درآمد خود و اقشار فقیر یا در آستانه فقر 50 درصد و حتی بیشتر از درآمد خود را به امر مسکن اختصاص می‌دهند و هر تغییر کوچک در قیمت مسکن و اجاره‌بها می‌تواند آثار مخرب و جبران‌ناپذیری بر زندگی افراد داشته باشد. 

در همین راستا، دولت نهم برای تامین مسکن اقشار کم‌درآمد، طرح مسکن مهر را به‌عنوان راه‌حلی برای خانه‌دار شدن این قشر معرفی کرد اما متاسفانه با مدیریت ضعیف، باعث بروز مشکلات عدیده‌ای شد تا جایی که نه تنها قیمت تمام‌شده مساکن مهر در مقایسه با وعده‌های اولیه افزایش یافت بلکه هنوز پس از گذشت چندین سال از گذشت آن، مردم هنوز خانه‌های خود را تحویل نگرفته‌اند. بنابراین طرح مسکن مهر دولت نهم و دهم با شکست مواجه شده و با مبلغ بسیار زیاد بدهی به دولت یازدهم سپرده شد.

دولت یازدهم نیز در همان ابتدا نشان داد که در شرایطی که شکاف درآمد و هزینه‌ در میان اقشار کم‌درآمد به حدی رسیده است که این افراد حتی به کمک تسهیلات بانکی از عهده خرید مسکن و حتی بازپرداخت اقساط وام‌های دریافتی برنمی‌آیند، تمایل زیادی به ادامه دادن این طرح که پایه آن به اشتباه بنا گذاشته شده بود، ندارد.

طبق آمارهای رسمی هم‌اکنون مسکن (اعم از استیجاری و ملکی) 4/28 درصد از هزینه‌های خانوارهای ایرانی را به خود اختصاص می‌دهد اما این میانگین مربوط به کل کشور است که نمی‌تواند مبنای دقیقی از برآورد فشار اجاره‌بها بر روی دهک‌های پایین باشد. با این حال  برآوردها نشان می‌دهد در کشورهای توسعه‌یافته مسکن حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از کل هزینه اقتصادی مردم را در بر می‌گیرد و این رقم هم‌اکنون در ایران 4/28 درصد است. البته در سال ۱۳۷۵ این عدد ۳۷ درصد بود که تا سال ۱۳۸۴ به ۳۱ درصد رسید و با روی کار آمدن دولت نهم، سهم مسکن در اقتصاد خانوار به ۴۵ درصد در سال ۱۳۹۲ افزایش یافت.

بر این اساس، دولت یازدهم ضمن تصمیم بر کنار گذاشتن طرح مسکن مهر، مسکن اجتماعی (استیجاری) و حمایتی (کمک به ساخت و خرید مسکن ملکی و کمک بلاعوض) را جایگزین آن کرد و در نظر دارد تا سال ۱۴۰۴ تامین ۵۰۰ هزار مسکن اجاری و خودمالکی افرادی که نیازمند واقعی مسکن هستند را بر عهده بگیرد.

بنابراین، طرح کمک سالیانه به ۶۰ هزار مستاجری که بعضا اجاره‌بها تا ۵۰ درصد درآمدهای آنها را می‌بلعد از سال آینده کلید می‌خورد و این خانوارها می‌توانند گروه هدف مسکن اجتماعی (استیجاری) باشند.

در این خصوص معاون وزیر راه و شهرسازی گفته است: در طول برنامه ششم و از سال آینده (۹۶) تا سال ۱۴۰۰، حمایت سالیانه از ۱۰۰ هزار واحد مسکونی اقشار کم‌درآمد در دو قالب یاد شده (مسکن‌حمایتی و مسکن‌اجتماعی) در دستور کار است که در مجموع تا پایان ۱۴۰۰ ساخت ۵۰۰ هزار واحد مسکونی در این طرح مورد حمایت قرار خواهد گرفت.

حامد مظاهریان با بیان این‌که در این طرح بخش‌های مختلفی مورد توجه قرار گرفته که یک بخش آن مسکن حمایتی است، اظهار کرد: در این بخش کمک به ساخت و خرید مسکن ملکی و کمک بلاعوض مطرح است و وظایفی را برعهده بانک‌مرکزی برای تعیین بانک‌عامل و اعطای تسهیلات موضوع مورد تصویب، گذاشته است.

وی نوع کمک‌ها در طرح مسکن‌حمایتی را شامل تسهیلات ساخت مسکن ملکی، تسهیلات خرید مسکن ملکی، کمک بلاعوض به متقاضیان مسکن مهر فاقد متقاضی به هر واحد مسکونی تا ۷۰ میلیون ریال عنوان کرد و افزود: تعداد تسهیلات ساخت ملکی سالیانه از سال آتی تا ۱۴۰۰، برای ۱۰ هزار واحد مسکونی است که در جمع پنج سال، ۵۰ هزار فقره وام خواهد شد. همچنین تعداد تسهیلات خرید مسکن ملکی برای سال‌های ۹۶ تا ۱۴۰۰ به ازای هر سال، ۲۰ هزار واحد مسکونی و جمعا ۱۰۰ هزار فقره طی ۵ سال آتی است. در کمک بلاعوض به متقاضیان مسکن مهر که به ازای هر واحد مسکونی ۷۰ میلیون ریال تعلق می‌گیرد در طی ۵ سال آتی، سالیانه پنج هزار واحد و جمعا برای ۲۵ هزار واحد مسکونی است.

مظاهریان یکی دیگر از ابعاد تامین مسکن اقشار کم‌درآمد را مسکن اجتماعی و کمک به ساخت مسکن استیجاری برشمرد و گفت: ما در زمینه مسکن استیجاری نهادهای خوب و حرفه‌ای نداریم و در حقیقت مسکن استیجاری به‌صورت شخصی اداره می‌شود و افراد ساختمان‌های مازاد خود را اجاره می‌دهند. در حالی‌که این طرح در تلاش است تا ساخت مسکن استیجاری را در دستور کار قرار داده و این فعالیت را در بازار مسکن بصورت حرفه‌ای نهادینه کند. همچنین پرداخت کمک اجاره و وام قرض‌الحسنه از دیگر ابعاد این برنامه است.

معاون وزیر راه و شهرسازی ساخت مسکن استیجاری- ملکی به نسبت ۴۰-۶۰ از کل واحدهای ساخته شده، پرداخت تسهیلات به سازندگان مسکن‌اجتماعی در برابر تسهیلات مسکن حمایتی در این طرح، پرداخت کمک‌اجاره متناسب به شهرهای زیر ۵۰۰ هزار نفر و شهرهای بالای ۵۰۰ هزار نفر و وام قرض‌الحسنه ودیعه مسکن را از انواع کمک‌های مسکن‌اجتماعی برشمرد. به‌گفته وی، ساخت مسکن استیجاری- ملکی به نسبت ۴۰-۶۰ از کل واحدهای ساخته شده طی پنج سال و هر سال ۱۰ هزار واحد مسکونی است که جمعا در پایان پنج سال، ۵۰ هزار واحد مسکونی را در بر می‌گیرد. همچنین پرداخت تسهیلات به سازندگان مسکن اجتماعی طی سال های ۹۶ تا ۱۴۰۰ سالیانه به میزان ۱۵ هزار واحد مسکونی پیش‌بینی شده است.

به‌گفته مظاهریان، پرداخت کمک اجاره در شهرهای زیر ۵۰۰ هزار نفر در سال‌های ۹۶ تا ۱۴۰۰، سالیانه ۱۵ هزار واحد با مجموع ۷۵ هزار واحد مسکونی است. در شهرهای بالای ۵۰۰ هزار نفر جمعیت، طی سال‌های ۹۶ تا ۱۴۰۰، هر سال ۲۰ هزار واحد مسکونی با مجموع ۱۰۰ هزار واحد مسکونی مورد نظر خواهد بود.

وی میزان وام قرض‌الحسنه ودیعه مسکن را سالیانه پنج هزار واحد مسکونی عنوان کرد و افزود: پرداخت کمک‌اجاره به شهرهای زیر ۵۰۰ هزار نفر و هم شهرهای بالای ۵۰۰ هزار نفر از برنامه‌های ما در طرح مسکن‌اجتماعی است که در هیات‌دولت تصویب شد.