تئاتر راهی برای نشر تفکرات دفاع مقدس است

بامدادجنوب- الهام بهروزی:

«دفاع مقدس» یعنی عشق، ایثار، مردانگی، گذشت، ایثار، پیکار با باطل و... . مقوله‌ای که راوی هزاران داستان عارفانه و آسمانی است و مفهومی که حکایتگر سرگذشت مردان و شیرزنان فراوانی است که با شجاعت هشت سال از ناموس و خاک این سرزمین در مقابل دشمن بعثی دفاع کردند. آنها عاشقانه در خون خود غلتیدند تا ایران را جاودانه سازند و ساختند... . چه بسا جوانان و دلیرمردانی گمنام جان‎ها نثار کردند تا امروز دختران و پسران ایرانی زندگی را باعزت ادامه بدهند، در حالی که اکنون خیلی از این جوانان از رشادت‌های این بزرگمردان و شیرزنان غافل هستند. 

آری معصومیت دفاع مقدس امروزه بر همگان مشهود است، موضوعی که می‌تواند بن‌مایه برخی از هنرها قرار بگیرد. موضوعی که به کمک آن می‌توان غیرت، گذشت، قناعت و ایثار را در جامعه به‌خصوص در میان جوانانی که روزبه‌روز از خود فاصله می‌گیرند و دچار نوعی بی‌هویتی شده‌اند، فراگیر کرد، چراکه یک ایرانی همواره به غیرت و مهربانی‌اش شناخته می‌شود. بارها اشاره شده است که هنر نمایش این قابلیت را دارد که بسیاری از ارزش‌ها، آداب و رسوم، مشکلات، دردها، کاستی‌ها و... را منعکس سازد. بنابراین این هنر می‌تواند قالب گویایی برای روایت روزهای تلخ و سخت جنگ، شهادت، ایثار و رشادت داوطلبان و رزمندگان هشت سال دفاع مقدس باشد. خوشبختانه استان بوشهر توانسته جایگاه خوبی را در تئاتر کشور با برنامه‌ریزی دقیق انجمن‌های هنرهای نمایشی استان و توانمندی هنرمندانش پیدا کند و هر ساله پذیرای جشنواره‌های گوناگون تئاتری باشد اما در این استان افزون بر انجمن هنرهای نمایشی و دستگاه‌های فرهنگی، سازمان‌ها و ارگان‌هایی هم وجو‌د دارد که در راستای مسوولیت‌های اجتماعی خود توجه ویژه‎ای به مقوله فرهنگ و هنر دارند. سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس نیز یکی از آنهاست که هفت دوره است که جشنواره تئاتر دفاع مقدس را در جنوب کشور برگزار می‌کند. این جشنواره قبلا به‌صورت استانی برگزار می‌شد اما امسال با اهتمام ایوب بنوی، مسوول روابط عمومی و امور فرهنگی منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس و همکارانش و حمایت مهدی یوسفی، مدیرعامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس فراخوان جشنواره به‌صورت منطقه‌ای (منطقه 3 وزارتخانه نفت شامل استان‌های فارس، بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، کرمان و یزد) منتشر شد که خوشبختانه با استقبال بسیار خوبی هم روبه‎رو شد. اتفاقی که می‎تواند موجب تبادل تجربیات هنری خوبی ‌شود. این جشنواره با حضور 9 نمایش در بخش صحنه‌ای و شش نمایش در بخش خیابانی از 31 اردیبهشت تا سوم خردادماه 96 در شهرهای کنگان، دیّر و عسلویه در حال برگزاری است.

فرید میرشکار، نامی آشنا در هنر تئاتر بوشهر است، فردی که صادقانه در حوزه آموزش این هنر در استان تلاش می‌کند. از همین رو انجمن هنرهای نمایشی استان بوشهر به‌منظور پاسداشت زحمات وی در جشن تئاتر امسال از وی تقدیر کرد. این هنرمند امروزه یکی از استادان و صاحب‌نظران هنر نمایش در استان شناخته می‎شود. وی همچنین تاکنون داوری جشنواره‌های متعدد و معتبر تئاتری را عهده‌دار بوده است و در هفتمین جشنواره تئاتر دفاع مقدس منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس هم به‌عنوان یکی از اعضای هیات بازبین (شامل فرید میرشکار، رضا بهارلو و سعید وفایی) امر داوری آثار ارسال شده به دبیرخانه در بخش صحنه‌ای را برعهده داشت. در این خصوص گفت‌وگویی را با فرید میرشکار صورت دادیم که در ادامه می‌آید.

در هفتمین جشنواره منطقه‌ای دفاع مقدس منطقه ویژه انرژی پارس ۷۳ اثر به دبیرخانه رسیده بود که شامل ۴۸ نمایش صحنه‌ای و ۲۵ نمایش خیابانی بود. نمایش‌های ارسال شده در هر دو بخش قابل تامل و بررسی بودند، چون جشنواره منطقه‌ای بود آثار خوب هر استان ارسال شده بود و ما شاهد نمایش‌های خوبی در زمینه دفاع مقدس بودیم تا جایی که گاهی برای انتخاب یک اثر ناگزیر ساعت‌ها هیات بازبین به گفت‌وگو می‌پرداخت و یکی از حسن‌های این نمایش‌ها نگاه‌های متفاوتی بود که به دفاع مقدس شده بود و در نهایت 9 اثر در بخش صحنه‌ای و شش اثر هم در بخش خیابانی به مرحله پایانی جشنواره راه یافتند.

به اعتقاد من هر مسوول یا سازمانی که امروز در عرصه هنر و به‏ویژه تئاتر ورود کند، باید دستشان را به نشانه سپاس به گرمی فشرد و تشکر کرد. دفاع مقدس موضوعی ارزشای ست که به‌نظرم تمامی ما و مسوولان و دستگاه‌ها باید در حفظ آن بکوشیم. اگر سازمان یا دستگاهی که وظیفه دارد کارش را انجام نمی‌دهد ارزش و بزرگی کار منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس اینجا بیشتر خود را نشان می‌دهد، زیرا نسل جوانی که امروز به سوی تئاتر روی آورده‌اند چه هنرمندان و چه مخاطبان هنر همه در سنینی هستند که مستقیم دفاع مقدس را درک نکرده‌اند. وقتی جشنواره‌ای با موضوع دفاع مقدس شکل می‌گیرد، جوان‌هایی که در بالا به آنها اشاره کردم، تلاش می‌کنند تا برای تولید اثر پژوهش و تحقیق کنند، کتاب‌ها را بخوانند، خاطرات را بشنوند و در روند تولید چند ماهه تئاتر به‌صورت گروهی این بخش مهم تاریخ کشور را با تمامی ایثار‌ها و رشادت‌ها به روی صحنه ببرند و در مقابل دید تماشاگري بگذارند که آن هم امروز در شرایط سنی خاصی است. نیک‌ترین پیامد این حرکت زنده بودن دفاع مقدس و حفظ آرمان‌های آن است.

جشنواره‌های منطقه‌ای همیشه یکی از پیامدهای مهم‌شان آشنایی هنرمندان با یکدیگر و تبادل اندیشه و تجربیات آنهاست. این‌که چند روز هنرمندانی از چند استان کنار هم قرار بگیرند، دستاورد خوب آن انتقال داشته‌هاست.

آثاری که در این دوره از جشنواره من و سایر اعضای محترم هیات بازبین دیدیم از پتانسیل خوبی در نشر تفکرات دفاع مقدس برخوردار بودند اما فراموش نکنیم که تئاتر هنر خاص و نماديني است که برای ارتباط با آن، مخاطب باید به زبان مشترکی با صحنه هم برسد. خوشبختانه آثار راه‌یافته در این دوره دارای این قابلیت هستند و کارهای موفقی بودند.

یکی از دلایل آن را باید در برنامه‌ریزی ناصحیح در راستای تولید نمایشنامه مناسب دانست، چون کارگردانان چنانچه متن مناسبی را ببینند، حتما آن را برای بردن به صحنه انتخاب می‎کنند. دلیل دوم، حمایت نشدن هنرمندانی که در این ژانر، اثر تولید می‌کنند. سوم به دلیل ارائه نشدن یک اثر خوب به مخاطب این نوع نمایش نتوانسته تماشاگر خود را بیابد. کم‌اهمیت دانستن این نوع هنر از سوی مسوولان و دستگاه‌هایی که می‌توانند ورود کنند. محدود بودن حضور آثار دفاع مقدس در جشنواره‌های دیگر.

متاسفانه در بخش خیابانی از استان بوشهر تنها یک اثر وجود داشت که نتوانست در رقابت با سایر آثار به جشنواره راه پیدا کند. در نيمه اول سال 80، بوشهر یکی از استان‎های برتر در تولید نمایش‌های خیابانی بود ولی متاسفانه این روند ادامه پیدا نکرد تا جایی که الان ما در نمایش خیابانی چند سالی است موفق نبودیم اما به‎تازگی گروه‌های شروع کرده‌اند به تولید آثار خوب و قابل توجه تا جایی که جایزه‌های مهمی هم دریافت کرده‌اند. خب، تئاتر خیابانی دارای مولفه‌های خاص خودش است که خیلی هم مورد توجه مخاطب قرار می‌گیرد. استان ما هم باید تلاش کند تا به جایگاه واقعی خودش در تئاتر خیابانی کشور برسد و به نظرم این محقق می‌شود زمانی که جوانان بیشتری در این شکل از نمایش ورود کنند.

در بازبینی هر جشنواره‌ای ابتدا باید به شرایط فراخوان جشنواره و سیاست‌های دبیرخانه آن توجه کرد که شامل موضوع آثار می‌شود و در مرحله بعد به کیفیت آثار تولیدی، ‌دور بودن متن از شعار، انتخاب متن مناسب، ارج‌گذاری به دفاع مقدس و نگاه ارزشی به این مقوله، انتخاب شیوه‌های اجرائی مناسب و رعایت نکات تخصصی یک اجرا توجه کردیم.

سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در حال حاضر تنها سازمانی است که در منطقه جنوب کشور دارد از این موضوع ارزشمند حمایت می‌کند و حمایت آنها از استان‌هایی (شامل سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر، خوزستان، یزد و کرمان) که می‌توانند نمایش‌هایی با موضوع دفاع مقدس را در این جشنواره شرکت دهند، تاثیر بسزایی داشته و دارد. هنرمندان این استان‌ها می‌دانند چنانچه نمایشی با موضوع دفاع مقدس تولید کنند، جایی برای ارائه و حمایت دارند و حضور این تعداد اثر از استان‌های مختلف در بوشهر باعث می‌شود که نمایش‌های متعدد وارد استان ‌شود و تجربه‌های جدیدی هم برای هنرمندان هم‌استاني فراهم شود و خود هنرمندان تئاتر بوشهری نیز می‌دانند که یک حامی برای تولید چنین آثاری دارند.

در پایان به‌عنوان یکی از هنردوستان بوشهری از همه افرادی که در راستای اعتلای هنر این استان و کشور تلاش می‌کنند سپاس و قدردانی می‌کنم. همچنین از مسوولان سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس نیز سپاسگزارم که این موقعیت را ایجاد کرده و فضایی مناسب برای هنرمندان این مرز بوم مهیا ساخته تا هنر ارزشی تئاتر را تولید و به صحنه ببرند.

یادآوری می‌شود، داوران بخش پایانی هفتمین جشنواره تئاتر منطقه‌ای دفاع مقدس منطقه ويژه اقتصادی انرژی پارس در بخش صحنه‌ای را كوروش نريماني، وحيد لك، نادر برهاني‌مرند برعهده دارند که رضا بهارلو ناظر داوری این بخش خواهد بود و بخش خیابانی هم سيروس همتي، رضا بهارلو و محمد مظفري دواری خواهند کرد.