مسوولان این‌بار فرصت‌سوزی نکنند!

بامدادجنوب- جواد شکریان:

سال گذشته دولت یازدهم بیش از 16 هزار میلیارد تومان تسهیلات برای بنگاه‌های تولیدی؛ شامل واحدهای کوچک و متوسط در نظر گرفت که با تخصیص این اعتبارات بیش از 23 هزار واحد تولیدی به چرخه تولید بازگشت. 16 هزار میلیارد تومان تسهیلاتی که سهم بوشهر از آن ناچیزی بود. تولیدکنندگان بوشهری به‌خوبی به یاد دارند که سال گذشته برای دریافت این تسهیلات با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم ‌کردند و بانک‌ها بر خلاف دستور اکید دولت، از این پرداخت‌ها امتناع ‌کردند. در هر حال با توجه به این‌که استان بوشهر در زمره استان‌های محروم قرار دارد و می‌توانست به میزان نامحدودی از این تسهیلات استفاده کند، سهم بنگاه‌های استان تنها 85 میلیارد تومان مربوط به 127 واحد تولیدی بود. آن‌گونه که رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت بوشهر اعلام کرده بود، تعداد 374 واحد تولیدی برای دریافت تسهیلات ثبت نام کرده بودند که 241 مورد از سوی سازمان مورد تائید قرار گرفته، به بانک‌ها معرفی شدند و در نهایت از 136 قرارداد منعقدشده، تعداد 127 مورد آن تسهیلات گرفتند که رقمی در حدود پنج هزارم کل تسهیلات پرداختی در کشور بوده است.

پرواضح است که بنگاه‌های بوشهری نتوانسته‌اند سهم مناسبی از این تسهیلات را از آن خود کنند و انگشت اتهام را به سوی مسوولان استانی نشانه گرفته‌اند. آنها معتقد بودند که کم‌کاری و قاطع نبودن مسوولان استانی سبب شد بانک‌ها به دستور دولت تمکین نکرده و بوشهری‌ها سهم بسیار اندکی از تسهیلات رونق تولید به خود اختصاص دهند و صنایع بوشهر همچنان در رکود بمانند.

البته لازم به ذکر است که مقصود نگارنده از این مقاله انتقاد به مسوولان برای از دست دادن فرصت‌های گذشته نیست بلکه تذکری است که فرصت‌های پیش رو را جدی گرفته و برای روزهای آتی برنامه‌ای مدون‌تر داشته باشد و قاطعیت بیشتری به خرج دهند تا رکود موجود در استان را با تدبیر خود به رونق تبدیل کنند. در همین راستا، خبر خوش برای تولیدکنندگان و مسوولان استانی این است که تسهیلات تولید قرار نیست به همان مبلغ سال گذشته محدود شود و امسال مبالغ بیشتری برای پرداخت به بنگاه‌ها جهت رونق تولید اختصاص داده شده است که فرصت مناسبی برای عقب‌ماندگی و جبران فرصت‌های از دست رفته محسوب می‌شود.

«طرح رونق تولید، برای سال جاری تمدید می‌شود و بر این اساس، امسال 200 هزار میلیارد ریال تسهیلات برای افزایش ظرفیت 10 هزار بنگاه کوچک و خروج آنها از رکود در نظر گرفته می‌شود». این خبری بود که هفته گذشته مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران اعلام کرد.

علی یزدانی از پنج برنامه اصلی سازمان صنایع کوچک خبر داد: با توجه به تعداد زیاد بنگاه‌های کوچک و پراکندگی آنها در کشور، همچنین بیشترین آسیب‌های وارده به آنها در سال‌های گذشته، عزم جدی برای رفع مشکلاتشان وجود دارد. زیرپروژه‌های متعددی از جمله تشکیل خوشه‌های صنعتی، تقویت زیرساخت شهرک‌ها، ارتقای بهره‌وری صنایع آب، بازچرخانی پساب صنعتی، تشکیل خوشه‌های کسب‌وکار، حضور در نمایشگاه‌ها و... در چارچوب این برنامه تعریف‌شده که امید می‌رود بتوان نشاط لازم را در صنایع کوچک و متوسط ایجاد کرد. 

این گفته معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در ادامه طرح رونق تولید است؛ طرحی که در سال 1395 کلید خورد و باعث شد بیش از هفت هزار و 500 واحد صنعتی کوچک و متوسط که با شرایط بحرانی روبه‌رو بودند، احیا شوند.

در سال ۱۳۹۵ طرح رونق تولید بنگاه‌های تولیدی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری بانک مرکزی مدنظر قرار گرفت تا در ابتدای امر هفت هزار و 500 واحد تولیدی کوچک و متوسط معادل ۱۶ هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی دریافت کنند اما با پیشرفت کار در نهایت در قالب طرح رونق تولید به حدود ۲۴ هزار واحد تولیدی صنعتی و کشاورزی حدود ۱۷ هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شد.

در این طرح که از ابتدای سال گذشته تعریف شد واحدهای کوچک و متوسط افزایش تولید را در دستور کار قراردادند. طرحی که با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت اقتصاد، سازمان امور مالیاتی، بانک‌ها و سازمان تأمین اجتماعی مدنظر قرار گرفت. هدف‌گذاری طرح رونق تولید در سال گذشته برای احیای واحد صنعتی بود که باید 24 هزار واحد صنعتی برای رونق تولیدات خود از تسهیلات بانکی به میزان 17 هزار میلیارد تومان بهره‌مند شوند. اما کمبود نقدینگی مانع حصول این نتیجه شد. برای همین این طرح برای سال جدید هم تمدید می‌شود.

طرح رونق تولید برای سال 1396 تمدید می‌شود؛ برای سال‌جاری قرار شده به 10 هزار واحد صنعتی پرداخت تسهیلات یک تا سه میلیارد تومانی دنبال شود. طبق آخرین مصوبه‌ای که در ستاد اقتصاد مقاومتی آمده قرار شده دولت تا سقف 10 هزار میلیارد تومان برای رونق کسب‌وکار واحدهای صنعتی پول کنار بگذارد. لذا در سال‌جاری واحدهای صنعتی مشکل‌دار می‌توانند به ادامه پرداخت تسهیلات امیدوار باشند.

غلامرضا سلیمانی، معاون صنایع کوچک هم معتقد است اگر 10 هزار میلیارد تومان با سرعت به واحدهای صنعتی اختصاص پیدا کند خیلی از تولیدکنندگان می‌توانند برای توسعه فعالیت‌های خود در ابتدای سال‌جاری تصمیم‌گیری کنند.

سال گذشته ستاد اقتصاد مقاومتی تصویب کرده بود که بیش از 166 هزار میلیارد تومان تسهیلات به واحدهای صنعتی اختصاص پیدا کند و البته این موضوع هم تاکید شده بود که اگر میزان درخواست واحدهای صنعتی رو به افزایش بود بانک‌ها در پرداخت تسهیلات انقباضی عمل نکنند. برای سال‌جاری هم با آنکه 10 هزار میلیارد تومان مصوب شده اما این عدد قابل‌افزایش است و برخی‌ها پیش‌بینی می‌کنند این رقم تا 200 هزار میلیارد ریال هم برسد.

یزدانی مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی می‌گوید: «با توجه به تعداد زیاد بنگاه‌های کوچک و پراکندگی آنها در کشور، همچنین بیشترین آسیب‌های وارده به آنها در سال‌های گذشته، عزم جدی برای رفع مشکلاتشان وجود دارد. مطابق برنامه ابلاغی وزارتخانه، امسال افزایش ظرفیت 100 هزار بنگاه و خروج آنها از رکود در دستور کار است؛ در همین راستا رقمی نزدیک به 200 هزار میلیارد ریال تسهیلات برای خروج از رکود آنها در نظر گرفته‌شده است».

ایرادهای طرح رونق تولید برطرف می‌شود؛ رضا رحمانی قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت هم درباره طرح رونق تولید گفت: طرح رونق تولید امسال کامل‌تر از سال گذشته اجرائی می‌شود. نقایص آن برطرف شده است و امیدواریم واحدهای صنعتی با شرایط بهتری به تولید بپردازند. مذاکرات لازم از طرف وزارت صنعت، معدن و تجارت با بانک مرکزی انجام‌شده و توافق‌های لازم را به دست آورده‌ایم تا طرح رونق تولید در سال‌جاری ادامه یابد.

رحمانی در مورد زمان آغاز طرح رونق تولید برای متقاضیان جدید در سال 966، افزود: این طرح به ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی ارسال‌شده و رقم موردنیاز برای ارائه تسهیلات به متقاضیان اعلام‌شده است، بنابراین زمان آغاز طرح در سال‌جاری نیازمند مصوبه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی است که به‌زودی ابلاغ خواهد شد.»

بنگاه‌های کوچک و متوسط میراث‌دار مشکلاتی هستند که از گذشته به آنها تحمیل‌شده است؛ مهم‌ترین مشکل آنها، مشکل نقدینگی است که بارها دولت یازدهم تلاش کرده است که با اعطای تسهیلات این مشکلات را برطرف کند.

به گفته اکبر کمیجانی، قائم‌مقام، تا بهمن‌ماه سال گذشته، بانک مرکزی بیش از 140 هزار میلیارد ریال تسهیلات به بنگاه‌های کوچک و متوسط ارائه داده است. بیش از 140 هزار میلیارد ریال تسهیلات تا تاریخ 26 دی‌ماه 1395 به 20 هزار و 300 بنگاه کوچک و متوسط، اختصاص‌یافته که این امر هم‌راستا با فعالیت‌های بانک مرکزی و نظام بانکی در حمایت از تولید عملیاتی شده است.

رویکرد کلی بانک مرکزی ثبات بخشی به اقتصاد با تاکید بر کنترل و مهار نرخ تورم است. بر این اساس هدایت منابع به سمت فعالیت‌های تولیدی، تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی و بهبود تامین مالی خرد خانوارها باید از مهم‌ترین سیاست‌های اعتباری بانک مرکزی با تاکید بر حمایت از تولید باشد. از طرفی اقتصاد کشور بانک محور است و حجم بالایی (79 درصد) از تامین مالی بر عهده نظام بانکی است؛ بانکی که خود درگیر مشکلات بسیاری است. بر این اساس اصلاح نظام بانکی و رعایت الزامات آن ضروری به‌نظر می‌رسد.

شکل‌گیری چرخه معیوب در شبکه بانکی و تنگنای اعتباری مهم‌ترین مشکلات در بازار پول است که ریشه در مشکلات ترازنامه‌ای بانک‌ها دارد. چسبندگی رو به پایین نرخ‌های سود بانکی عاملی موثر در ایجاد مشکلات برای واحدهای تولیدی و اقتصاد است. مطالبات غیر جاری آشکار و پنهان، حجم بالای مطالبات بانک‌ها از بخش دولتی و رسوب انواع دارایی‌ها با درجه نقدشوندگی پایین مانند املاک و مستغلات و سهام، در عمل چسبندگی رو به پایین نرخ‌های سود بانکی را به همراه داشته و به‌تبع آن مشکلاتی را برای واحدهای تولیدی و اقتصاد ایجاد کرده است.

امسال قرار است دولت برای رفع مشکلات نظام بانکی قدم‌هایی بردارد و بانک‌ها برای رفع مشکلات بنگاه‌های کوچک و متوسط؛ بنگاه‌هایی که کمبود نقدینگی یکی از مشکلات اصلی آنها است، مشکلی که بانک‌ها هم در آن گرفتار شده‌اند.