کریم جعفری:
آنچه روز گذشته در تهران روی داد، هر چند روی ناخوشایند ناامنی را نمایانگر کرد، اما در حاشیه خود نکاتی چند را به ما یادآور شد. نکاتی که درسهای سخت مدیریتی است و باید از آن تجربههای گرانبهایی گرفت. من کاری به مسائل امنیتی موضوع در حوزه سخت ندارم، اما بهعنوان یک رسانه ناچار هستم در بخشی که میدانم وظیفهام چیست، چند نکته را یادآور شوم و بهنوعی از خودمان بهعنوان خبرنگار دفاع کنیم.
امروزه بخش عمدهای از مدیریت بحران در حوزههای مختلف بر عهده رسانه است. رسانه میتواند بحران را بهگونهای که جامعه به سمت آرامش و اطمینان هدایت شوند. مدیریت بحران در حوزه رسانهای آزمونی بود که دستکم در حوزه رسمی کشور در آن مردود شد. امروز فراگیرترین رسانه در کشور ما، صدا و سیما است. رسانهای که با دهها شبکه رادیویی و تلویزیونی بدون هیچ رقیبی، روزی که باید باشد، نیست.
در یکی از کانالهایی که هستم، به عملکرد صدا و سیما اعتراض کردم که چرا باید در چنین ساعتهای حساسی سکوت پیشه کند؟ چرا نباید الان گزارشگرهای (چون اصولا چیزی به اسم خبرنگار ندارند) این سازمان که با پول بیتالمال ارتزاق میکنند دم در خانه ملت باشند و اطلاع رسانی کنند. متاسفانه این دو سه خط نوشته باعث شد تا برخی از دوستان در خصوصی به ما پیام بدهند و چند نفر کاسب تلگرامی هم که البته جرات نکردند اسم ما را بیاورند، چیزکی نوشتند در شان خودشان!
بر اساس همه آموزشهای امنیتی در حوزه پدافند غیرعامل، از شروع تا پایان هر بحران و حادثهای، مهمترین عامل در نظمبخشی مدیریت رسانه است. رسانه باید در ساعت و لحظه بحران حاضر باشد، بنویسد و اطلاعرسانی کند. در دقایقی که در خانه ملت درگیری بود، شبکههای تلویزیونی ما سرگرم پخش برنامههای عادی خود بودند، نه انگار اتفاقی افتاده، در قلب پایتخت و در خانه ملت چند تروریست بیوطن عدهای از هموطنان را به رگبار گلوله بستهاند.
در حالی که صدا وسیما سکوت محض کرده بود، حادثه تهران در صدر شبکههای خبری جهانی قرار گرفت و شبکهای مانند الجزیره دستکم تا زمان پایان بحران بیش از 100 خبر فوری رفت و بیش از دو ساعت برنامه و گفتوگو در مورد این حادثه پخش کرد. بهنظر میرسد یا مدیران رسانه انحصاری صدا و سیما میترسند که اگر میترسند که بهتر است استعفا دهند یا آنکه بلد نیستند که باز هم بهتر است استعفا دهند.
واقعیت آن است که امنیت شوخی بردار نیست. در حالی که برخی از کانالهای معاند و مخالف امنیت کشور چهار پنج شایعه را در همین مدتزمان پخش کردند، واقعا کسی نمیدانست که چگونه باید این شایعات تکذیب شود. از سوی دیگر نهادهای تصمیمگیر امنیتی هم متاسفانه که فقط امر و نهی کردن را میدانند، نتوانستند آنگونه که باید و شاید به رسانهها سرخط داده و این چند ساعت را مدیریت کنند.
ما هنوز هم به عملکرد صدا و سیما نقد داریم. یا باید قانون اصلاح شود و رسانههای رقیب شکل بگیرند تا انحصار باعث پایین آمدن کیفیت نشود یا آنکه فکری به حال این رسانه کنند. ما روزهای بسیار سختی در پیش داریم، روزهایی که دشمنان قسمخورده ایران برای لحظه به لحظه آن فکر کرده و میخواهند علاوه بر امنیت جانی، امنیت روانی مردم را نیز به هم زنند. حمله تروریستی به تهران باید دستکم در حوزه رسانهای آسیبشناسی شده و خروجی آن در حوادث و رویدادهای دیگر به شکل دقیقی مورد استفاده قرار بگیرد.