
بامدادجنوب- جواد شکریان:
رشد روزافزون خانههای خالی در کشور به معضل بزرگی در جهت جلوگیری از رونق این بخش تبدیل شده است. در دورههای گذشته جمعیت مهاجر به شهرها و متقاضیان مسکن زیاد بودند، درآمدهای نفتی چندین برابر شرایط امروز به کشور سرازیر میشد و مردم در وضعیت اقتصادی مناسبی به سر میبردند، بنابراین متقاضیان مسکن در جامعه زیاد بودند و مسکنهای خالی، درصد بسیار کمتری از کل مساکن کشور را تشکیل میداد. امروز اما شرایط تا حدود زیادی تغییر کرده است.
شیب مهاجرت از روستا به شهر تا حدود زیادی کاهش پیدا کرده و نقدینگی نیز بهعلت عوامل متعددی از جمله کنترل تورم و سیاستهای انقباضی دولت کم شده است. تحریمهای هستهای در طول سالهای متمادی، برخی صنایع ما را به سمت ورشکستگی کشانده و نرخ بیکاری را بالا برد. سیاستهای غلط مسکن در دولتهای نهم و دهم نیز مزید بر علت شد تا صنعت ساختمان در ایران با رکود بیسابقهای دست و پنجه نرم کند. بر همین اساس، هماکنون خانههای بسیاری ساخته شدهاند که متقاضی خرید ندارند؛ بهعبارت دیگر متقاضی در بازار موج میزند اما قدرت خرید پایین است. در همین حال، عده بسیاری از سرمایهداران و انبوهسازان در سالهای رونق مسکن، ساختمانهایی ساختند که با ورود بازار مسکن به رکود، از فروش آنها صرفنطر کرده و به زمان احیای قیمتها موکول کردند.
نبود قدرت خرید مردم، احتکار خانهها برای فروش در زمان مناسب و مسائل دیگری نظیر مهاجرت، سبب شده تا میزان خانههای خالی روز به روز افزایش یابد. آمارها نشان میدهد که این مساله کشور با سرعت بسیار زیادی در حال رشد است. بررسی آمارهای مرکز آمار ایران در خصوص میزان خانههای خالی به تفکیک استانها نشان میدهد که تعداد خانههای خالی در استان بوشهر طی یک دهه گذشته بیش از پنج برابر افزایش داشته است. این آمارها نشان میدهد که در سال 1385، تعداد خانههای خالی در استان بوشهر بالغ بر پنج هزار و 677 خانه بوده است. پنج سال پس از آن و در سال 1390، تعداد این خانهها به 21 هزار و 290 خانه رسیده و در سال گذشته به 31 هزار و 201 خانه خالی افزایش پیدا کرده است. البته در زمینه تعداد خانههای خالی، بوشهر در مقایسه با سایر استانهای کشور در وضعیت نسبتا مطلوبی قرار دارد. با این حال، روند رو به رشد تعداد خانههای خالی در استان و کشور به موضوعی نگرانکننده تبدیل شده و بسیاری از کارشناسان آن را مانع رونق دوباره مسکن میدانند.
بر اساس اطلاعات این گزارش، بوشهر در سال 85 با دارا بودن بیش از پنج هزار خانه خالی، تنها چهار استان را پایینتر از خود میدید و در جایگاه 26 کشور از نظر تعداد خانههای خالی قرار گرفته بود. در سال 90، این رتبه به 23 کشور رسید و در سال 95 در رتبه 25 قرار گرفتیم.
همچنین، بررسی سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ نشان میدهد که بیشترین تعداد واحدهای مسکونی خالی در استانهای تهران، اصفهان و خراسان رضوی بهترتیب حدود ۴۹۰، ۲۴۲ و ۱۹۵ هزار واحد بوده و کمترین تعداد واحدهای مسکونی خالی متعلق به استانهای ایلام، کهگیلویه و بویراحمد و خراسان شمالی بهترتیب با اعداد 3/13، 7/13 و 1/23 هزار واحد است. همچنین بیشترین درصد تغییرات در فاصله بین دو سرشماری ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵ مربوط به استانهای قزوین، البرز و کردستان به ترتیب به میزان 4/96، 5/89 و 6/83 درصد بوده و کمترین درصد تغییرات بهترتیب در استانهای سیستان و بلوچستان، مرکزی و زنجان به میزان 6/13، 7/13 و 8/17 درصد بوده است.
واحدهای مسکونی خالی طبق سرشماری نفوس و مسکن در سالهای ۸۵، ۹۰ و ۹۵ طی سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ تعداد جمعیت کشور از 1/75 به 9/79 میلیون نفر، بعد خانوار از 5/3 به ۳/۳ نفر، نرخ رشد سالیانه جمعیت از 29/1 درصد به 24/1 درصد، جمعیت شهرنشین از 4/71 درصد به ۷۴ درصد، تعداد خانوار از 1/21 میلیون نفر به 1/24 میلیون نفر رسیده است.
از طرف دیگر بین سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ سهم خانوارهای دارای مسکن ملکی در کشور از 7/62 درصد به 6/60 درصد و نیز تعداد واحدهای مسکونی معمولی (بدون احتساب خانههای خالی) از 9/19 میلیون به 8/22 میلیون واحد رسیده است. تعداد واحدهای مسکونی خالی در کشور از 66/1 میلیون واحد در سال ۱۳۹۰ به 58/2 میلیون واحد افزایش یافته است. در این بین سهم استان تهران از کل خانههای خالی کشور از 7/19 درصد در سال ۱۳۹۰ به 9/18 درصد در سال ۱۳۹۵ کاهش یافته است.
بر اساس شاخص تراکم خانوار در واحد مسکونی کشور بدون احتساب خانههای خالی در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال ۱۳۹۰ بدون تغییر مانده (در عدد 06/1) و این شاخص با احتساب خانههای خالی از 98/0 در سال ۱۳۹۰ به 94/0 در سال ۱۳۹۵ کاهش یافته است. در سال ۱۳۹۵ شاخص تراکم خانوار در واحد مسکونی بدون احتساب خانههای خالی در مناطق شهری 04/1 و در مناطق روستایی 13/1 است.