گوینده به جز صدا باید دانش کافی هم داشته باشد

بامدادجنوب- الهام بهروزی:

رادیو از آغاز ورودش به خانه‎‏های ایرانی و نشستن بر طاقچه‎های هلالی با گچبری‎های منحصربه‎فرد دریچه‎ای از دنیای جدید را به روی مردم گشود و از آن پس این صدا بود که ماندگاری خود را به رخ ‎کشید و همپای کتاب و سایر نشریات به امر فرهنگ‎سازی و آگاهی‎بخشی پرداخت. همان‎طور که اطلاع دارید «رادیو» یکی از کارامدترین و تاثیرگذارترین ابزار توسعه فرهنگی به‎شمار می‎رود، زیرا این رسانه شنیداری نقش زیادی در اطلاع‎رسانی رویدادها و ترویج فرهنگ و هنجارها دارد. بنابراین همین مساله کار گویندگان و تهیه‎کنندگان رادیو را دشوارتر و سنگین‎تر می‎کند و عموما افرادی در این رسانه موفق‎‌تر ظاهر می‎شوند که دغدغه و احاطه کافی به مسائل پیرامونی خود داشته باشند.

رادیو رسانه‌‏ای است که در رقابت با سایر وسایل ارتباط جمعی نباید بازبماند، چراکه این رسانه همواره در زندگی مردم جاری و ساری است. در این رسانه «صدا» حرف اول را می‏زند اما برای ماندگاری در این رسانه تنها صدا کافی نیست، بلکه از جنس مردم بودن مهم‎ترین ویژگی است که یک گوینده باید داشته باشد؛ یعنی یک تهیه‎کننده در تولید محتوا بیش از این‎که هوای مسوولان و افراد ذی‎نفع را داشته باشد، باید از کم‎کاری‎ها و مشکلات موجود سخن بگوید. شوربختانه این آفتی است که گاه به جان برخی از برنامه‎ها افتاده است. رادیو بوشهر یکی از موفق‎ترین شبکه‏های رادیویی کشور به‌شمار می‏رود و بسیاری از گویندگان، گزارشگران و تهیه‏‌کنندگان این رسانه دردها و کمبودها را شناسایی کرده‎ و همیشه در لحظات بحرانی نظیر سیل، زلزله و... در کنار مردم قرار می‎گیرند.

این رسانه شنیداری که از محبوبیت خاصی نزد اهالی جنوب برخوردار است، اینک در خود گزارشگران، گویندگان و تهیه‎کنندگان توانمندی نظیر شاهین بهرام‎نژاد، مسعود فیروزی، آرش شبانکاره، حجت محمدی، علیرضا بحرانی، نگین کتویی‌زاده، فاطمه آذربان، سیدمحمود مهمینی، خدیجه آبزن، محمدمهدی محمدیان، علی‎اصغر ذبیحی، آزاده خرمایی، حمید قائدپوری، سعید نوذری و... جا داده است که هر کدام در حوزه تخصصی خود از توانمندی قابل‎توجهی برخوردار هستند و شبانه‎روز می‎کوشند تا با توجه به ظرفیت‎هایی که در استان بوشهر وجود دارد، به تولید محتوا بپردازند. بدیهی است با توجه به این‏که رادیو حوزه گسترده و وسیعی را (از فرهنگ گرفته تا سیاست) در بر می‎گیرد، این رسانه این قابیلت را دارد که نقش بی‎بدیلی را در معرفی تهدیدها و فرصت‎ها ایفا کند. با این اوصاف، می‎طلبد که رادیو برای تاثیرگذاری بیشتر به تولید برنامه‏های تخصصی توجه ویژه‎تری داشته باشد. به‌عنوان مثال، بوشهر در حوزه فرهنگ و هنر بسیار غنی است و تاکنون چهره‏های شاخص و موفقی نظیر صادق چوبک، محمدرضا صفدری، احمد آرام، سیدجعفر حمیدی، منوچهر آتشی و... را به کشور معرفی کرده است، حال باید ببینیم که در این رسانه تا چه میزان به این حوزه توجه شده و چقدر توانسته در معرفی این میراث و داشته‎ها تاثیرگذار ظاهر شود. خوشبختانه در سال‏های اخیر رادیو بوشهر خیز خوبی را به سمت تولید برنامه‏های باکیفیت و پرمحتوا برداشته است و حال با توجه به ظرفیت‎هایی که در این رسانه وجود دارد، انتظار می‎رود این سیر صعودی تداوم یابد، چراکه با تولید برنامه‌‏های باکیفیت و پرمغز می‎توان مخاطب را حفظ کرد و تاثیر کافی و مناسب را بر وی گذاشت و او را به تفکر و اندیشه واداشت. در بالا اشاره کردیم که برای ماندگاری در رادیو صدا کافی نیست، بلکه گوینده باید به‎روز و از جنس مردم باشد تا بتواند موثر ظاهر شود. رادیو رسانه‏ای است که مردم تنها با صدای گویندگان آن در ارتباط هستند و سیما در آن هیچ دخالتی ندارد. این در حالی است که مجریان برنامه‎های تلویزیونی هم صدا و هم سیما را در اختیار دارند و به کمک این دو با مخاطب خود ارتباط برقرار می‏کنند و از این طریق آنها را درگیر موضوع می‎سازند اما این مساله نمی‏تواند محبوبیت و تاثیرگذاری گویندگان و کارکنان رادیو را تحت تاثیر قرار بدهد، چراکه به‎وفور می‎بینیم که مردم با صدای این گویندگان زندگی و با آن احساس صمیمیت می‌کنند. یکی از گوینده‎های محبوب رادیو بوشهر سيدمحمود مهيمنى است که با صدای دلنشین و آرامش توانسته جای خود را در رادیو بوشهر بیابد. وی زاده اسفندماه 1370 در بوشهر (محله امامزاده) و دانش‎آموخته رشته تکنولوژی صنایع شیمیایی (کارشناسی) است که همکاری خود را با رادیو بوشهر از آغاز دهه نود با نمایشنامه‎خوانی آغاز کرده است. مهیمنی در حال حاضر جوان‎ترین گوینده رادیو بوشهر به شمار می‎رود. گفت‎وگویی را به این گوینده انجام دادیم که در ادامه می‎آید.

توجه من به رادیو در اوايل مثل خيلى‌هاى ديگر تنها در حد گوش دادن به اخبار سراسرى در خانه يا شنيدن برنامه صبحگاهى صداى مركز بوشهر بود، همان چيزى كه اكثر افراد با شنيدن اسم اين وسيله ارتباطى دیرینه در ذهنشان نقش مي‌بندد اما اولين برخورد من با راديو در مقام انتخاب و فعاليت در اين عرصه بر مي‌گرده به دوره فعاليت‌هاى نمايشنامه‌خوانى كه با توجه به شنيدن گاه و بيگاه نمايش‌هاى راديويى، در كنار بروز علاقه و البته به پيشنهاد آقاى كنعانى‌طريق، استادم در اين عرصه براى ورود به راديو اقدام و اعلام آمادگى كردم. اين روند همراه شد با دوره نه‌چندان كوتاه تست‌گيرى در مركز صدا و سيماى استان در سال ١٣٩٢ و البته آشنايى گام به‌گام با راديو. خب، در اين مدت هم به طبع علاقه من به كار در مركز راديويى بيشتر شد تا این‎‏که در اواخر همان سال براى تائيد نهايى و شروع به آموزش و كار به مركز صداى استان فراخوانده شديم اما من در این مسیر تنها نبودم، همان روزها براى نخستين‌بار با جوانى هم‌سن و سال خودم به‌نام عليرضا بحرانى که هم‎اینک بهترين دوست و همكارم است، آشنا شدم که مرا همراهی می‏کرد.

سال ١٣٩٣ فعالیت جدی خودم را با رادیو آغاز کردم که در حقیقت در ابتدا فعالیتم را در این رسانه در قالب گوينده و همين‌طور ساخت بخش‌هايى از برنامه راديويى شروع کردم، كم‌كم با كم و كيف كار آشنا شدم. روندی که ابتدا با كار روى برنامه‌هاى ضبطى و غيرزنده شروع شد و بعد از مدتى آنتن زنده راديو را هم تجربه كردم. اگر بخواهيم برنامه‎های رادیو را دسته‌بندى كنيم دو نوع برنامه در این رسانه وجود دارد؛ برنامه‌هاى بخش توليد و برنامه‌هاى زنده كه البته حوزه كار من به‌عنوان گوينده و سازنده بخش‌هاى راديو به هر دوى اين محدوده‌ها راه داشت. در خصوص ارتباط با كار در رادیو هم باید بگویم که در ابتدا نقص‎ها و كم و كاستى‏ها کمی مرا اذیت کرد ولی با گذر زمان و با شناخت بیشتر ماهيت راديو، اين مورد هم به خودى خود رنگ باخت.

راديو به‌عنوان قديمى‌ترين ابزار عصر انفجار اطلاعات و سريع‌ترين وسيله اطلاع‌رسانى به سرعت جاى خودش را روى طاقچه نفيس‌ترين اتاق خانه‌ها پيدا كرد و سال‌ها دُردانه رسانه‌ای مردم بود اما به مرور با ورود به عصر اينترنت و رقابت بر سر سرعت و كيفيت خبررسانى و سرگرمى و بعد با پيدا شدن سر و كله غول‌هايى به نام شبكه‌هاى اجتماعی و فضای مجازی، كمى توجه عموم از این رسانه بى‌هزينه و كارامد منحرف شد، این در حالی است که رادیو هنوز هم معيارها و نقاط قوت گذشته خود را دارد و همچنان جذاب است.

با گذشت يك سده از پيدایش رادیو، این رسانه ارتباط جمعی هنوز هم یک‎سری قابلیت‎های منحصربه‎فرد دارد كه حتی پیشرفت‎های علمی و تکنولوژی هم نتوانسته مجموعه‌اي را جايگزين كامل این رسانه كند. تقريبا بدون هزينه بودن و فراگير بودن آن حتى در مناطق دور افتاده فقط با يك گيرنده، سرعت در انعكاس وقايع و رسانه به‌نظرم ويژگى‌هاى بى‌مانند راديو به‎شمار می‎روند که محبوبيت مخاطب جمعى را به‌دنبال دارند.

در برنامه‎هایی که فعالیت دارم تقریبا به موضوعات مختلفى توجه می‎کنم اما بیشتر به كارامد بودن و آگاهى دادن اطلاعاتى كه بيشترين تاثير را در مخاطب می‎گذارند، معتقد هستم؛ چون آگاهی‎بخشی و اطلاع‎رسانی یکی از مهم‏ترین رسالت‌هاى راديو محسوب می‎شود.

آن روز البته خيلى وقت پيش و كمى بعد از جا افتادن در راديو فرا رسيد و اين پيشنهاد به من داده شد اما به‎طور مسلم جذابيت كار در راديو و نه سهولت اين بخش را سيما ندارد و به‌دليل اين‌كه هيچ‌گاه به‌منظور قرار گرفتن در جلوى دوربين به سازمان وارد نشدم، اين پیشنهاد را نپذیرفتم. فكر هم نمي‌كنم زمانى راضى بشوم چهره، صدايم را در اين حرفه همراهى كند. البته هر عرصه سختى‌ها و مزيت‌هاى خاص خودش را دارد و بدون شک این دو حوزه هم قابل قياس با هم نيستند.

ريشه‌هاى عمیق راديو بوشهر در خاك گنجينه خليج فارس يعنى استان بوشهر گسترده شده، پس فرهنگ غنى استان هميشه بزرگ‌ترين پشتوانه راديو بوشهر بوده است و ذوق مخاطبان اين شبكه سرمايه‌اى شده تا عوامل مركز صدا از ابتدا تا به‌حال هر چه در توان دارند براى ساخت بهترين برنامه‌ها خرج كنند. در كنار اين مزیت، مجموعه راديو بوشهر داراى افرادى است كه هر كدام با دارا بودن توانايى‌هاى خاص خودشان، از ابتدا تا انتهاى روز مجله شنيدارى رنگارنگى را در اختيار شنوندگان قرار مي‌دهند اما اين نهايت كار نيست و شبكه راديويي استان جاى فعايت گسترده‌ترى را هم دارد.

ويژگى‌هايى كه براى گوينده تعريف و ارائه مي‌شود کم نیستند. به نظر من یک گوینده در كنار صداى مناسب كه به‌عنوان بن‌مايه اين حرفه محسوب مي‌شود، باید اطلاعات گسترده‎ای از علوم پایه و عمومى داشته باشد. همچنین یک گوينده به‌عنوان انتقال‌دهنده پيام‌ها ابتدا بايد دارای اخلاق و رفتار شايسته و متعارف باشد و به‎عنوان الگویی شایسته برای دیگران مطرح شود. پس فن بيان و تكلم گيرا به‎تنهایی برای گويندگی به‎خصوص در راديو کفایت نمی‎کند.

من به‌عنوان جوان‌ترين عضو راديو بوشهر همكاران ديگر را به‌نوعى مدرس خودم در اين حرفه می‎دانم و همواره سعی دارم با تاثیرپذیری مثبت از آنها سپاسگزاری خودم را نشان بدهم.

راديو بوشهر را می‎توان نتیجه فرهنگ و هنر صمعى استان دانست، پس منعكس كردن رویدادهای هنری و میراث فرهنگی در راديو از جايگاه خاصی برخوردار است و در حال حاضر هم در برنامه «جوان جنوبى» -که با نام ما جوان‎ها گره خورده است- به تهيه‌كنندگى علیرضا بحرانى به حوزه فرهنگ و هنر استان به شکل برجسته پرداخته می‌شود.

در پايان از شما و روزنامه وزین بامداد جنوب تشکر می‎کنم و امیدوارم كه رشد فرهنگى استان ما سير صعودى بيشترى به خودش بگيرد. تكامل همه چيز در گرو خواندن، ورق زدن، درك و دانستن دنيایی است كه ما آن را گاه به اشتباه ساده، پيچيده مي‌بينيم يا شايد مي‌شنويم .