
بامدادجنوب- مریم خوئینی:
برجام، توافقی که به لطف تلاشهای روحانی و ظریف میان ایران و 6 کشور جهان در رابطه با مساله اتمی تهران به دست آمد و به یک بحران جهانی پایان داد، دو ساله شد. رویدادی که به همگان نشان داد میتوان با گفتوگو به اهداف بلند مدت دست یافت. با این حال این توافق کماکان محور توجه در سطح جهانی و منطقهای است.
علی خرم، تحلیلگر مسائل بینالملل و نماینده سابق ایران در سازمان ملل، در گفتوگو با بامداد جنوب درباره این توافق گفت: برجام یک توافق بینالمللی است که قدرتهای بزرگ و جمهوری اسلامی ایران بر سر مفاد آن توافق با هم بحث کرده و آن را بررسی کردند و در نهایت شکل حاضر را پذیرفتند.
به گفته خرم در یک توافق بینالمللی مفاد آن صد درصد بهنفع یک طرف نخواهد بود، ممکن است 70 الی 80 درصد منافع یکی از امضاکنندگان از سوی دیگر 70 الی 80 درصد منافع یکی دیگر از طرفهای قرارداد تامین شود در این میان همه یک مقدار کوتاه میآیند تا توافق انجام شود. در مورد توافق هستهای ایران نیز اگر بنا بود ایران مسیر گذشته خود را ادامه دهد، شورای امنیت نیز همان مسیر پیشین را ادامه میداد. در آن صورت دست شورای امنیت باز میماند که با جمهوری اسلامی ایران بر اساس ماده 42 عمل کند.
این تحلیلگر مسائل بینالملل به دوران سخت پیشا برجام اشاره کرد و گفت: تا آنجا که همه به یاد داریم تولید و صدور نفت ایران قبل از توافق هستهای و برداشتن برخی از تحریمها به زیر 700 هزار بشکه رسیده بود میرفت که از این هم کمتر شده و به 200 هزار بشکه برسد، برای ایران مقدور نبود که همان راه را ادامه بدهد. با این حال با مذاکراتی که ایران در پیش گرفت توانست هم سند هستهای را حفظ کند و هم از بار حریمها کاسته شود. همچنین قطعنامهای نیز که علیه ایران به تصویب رسیده بود ملغی شده و قرار شد نفت ایران تولید و صدورش به شکل نرمال برگردد. در حال حاضر پیش از چهار میلیون بشکه نفت در روز تولید میشود و به همین ترتیب بالاتر هم میرود. بنابراین ما توانستیم از آورای که ممکن بود بر سر مردم ایران خراب شود جلوگیری کنیم. در حال حاضر با قاطعیت میتوان گفت این توافق برای همه برد- برد بود.
نماینده سابق ایران در سازمان ملل در پاسخ به این سوال که دونالد ترامپ با سخنان خود و مخالفتهایش با برجام نشان داده است که میخواهد رویکرد متفاوتی نسبت به دیگر طرفهای توافق اتخاذ کند، آیا نتیجهای حاصل میکند یا خیر، گفت: خیر ترامپ از نظر حقوقی نمیتواند کاری کند و مجبور است همچون پنچ کشور دیگر متعهد به این توافق باشد. ایران نیز تا زمانی که به تعهدات خود عمل میکند، دست امریکا را میبندد.
خرم در ادامه تصرح کرد: ممکن است یک زمان مقامات امریکایی تصمیم بگیرند یکجانبه از این توافق خارج شوند، در آن صورت پنچ کشور دیگر به همراه ایران این توافق را ادامه خواهند داد و از سوی دیگر ایران نیز نزد جامعه بینالمللی صدایش رسا و بلند خواهد بود. مقامات ایرانی میتوانند بگویند ما به تعهدات خود عمل کردهایم و این امریکا بوده که خارج شده است. این مساله هم بهنفع امریکا نخواهد بود.
وی در پاسخ به این سوال که واکنش مقامات ایرانی به سخنان عجیب غریب برخی مقامات امریکا چگونه باید باشد، گفت: جمهوری اسلامی ایران باید طبق چارچوبی که در توافقنامه آمده به تعهداتش ادامه بدهد. امریکاییها هر چیزی که بگویند برای جوامع بینالملل قابل قبول نخواهد بود. در اتحادیه اروپا سخنان دونالد ترامپ را قبول ندارند و به همکاری خود با ایران ادامه میدهند.
گفتنی است حسن بهشتیپور یکی دیگر از تحلیلگران سیاست خارجی در گفتوگو با ایلنا، با اشاره به دومین سالگرد دستیابی به توافق هستهای میان ایران و گروه ۱+۵ گفت: دو سال از بهدست آمدن و امضای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) میگذرد و هر چقدر از اجرائی شدن آن زمان بیشتری میگذرد، قدرتنمایی و اعتبارش بیشتر خود را نشان میدهد، برخلاف نظر عدهای در داخل و خارج از کشور که فکر میکنند برجام، توافق بیاعتباری است.
به گفته بهشتیپور بر اساس بررسیهای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس از گزارشهای وزارت امور خارجه و سایر دستگاهها، همانطور که یکی از نمایندگان مجلس بیان کرد، توافق هستهای حداقل ۹۱۷ تحریم پیش روی ایران را لغو کرده و این مساله به تنهایی خود بیانگر موفقیت و کارنامه درخشان برجام است.
یادآوری میشود وزیر امور خارجه پیشین امریکا نیز در یادداشتی توافق هستهای ایران و گروه ۱+۵ را یک دستاورد دیپلماتیک چشمگیر توصیف کرد.
جان کری در یادداشتی که در پایگاه اینترنتیOFA سازماندهی برای اقدام منتشر شده است، نوشت: امروز دومین سالگرد دستاورد بسیار چشمگیر توافق با ایران است که بی شک جهان را به جایی امنتر تبدیل کرد. با گذشت دو سال، نه فقط وعده داده میشود، بلکه ثابت میشود دیپلماسی ثمربخش است.
وی در ادامه با تکیه بر ادعاهای بیاساس و ساختگی غرب و امریکا علیه برنامه هستهای گذشته کشورمان، تصریح کرد: من به تمام چیزهایی که در چهار سال وزارت امور خارجه دولت رئیسجمهور اوباما به دست آوردیم، مفتخرم، از توافق آب و هوایی پاریس گرفته تا تغییر در دولت وحدت در افغانستان، برافراشته شدن پرچم امریکا در هاوانا برای اولین بار در شش دهه اما گمان نمیکنم چیزی به اندازه این توافق تاریخی درخشنده باشد که باعث شد ایران از رسیدن به سلاح هستهای بازماند.
در این خصوص، دیپلماسی یک واژه خیالی برای جلوگیری از جنگ بود و این هفته، ۳۸ ژنرال و دریادار بازنشسته به ما یادآوری کردند که هنوز دیپلماسی نتیجه میدهد و بهترین نبرد، نبردی است که در آن مجبور به جنگیدن نباشی.
این مقام سابق آمریکایی افزود: به دست آوردن توافق ایران ساده نبود. این توافق مستلزم ایمانی قوی به قدرت دیپلماسی بود؛ زمانی که بسیاری آن را مردود میدانستند و انکار میکردند یا آماده تسلیم شدن بودند. مجبور بودیم از نقطه بی اعتمادی مسیر خود را در ۲۰۱۱ شروع کنیم؛ زمانی که رئیس جمهور اوباما من را به عنوان رئیس کمیته روابط خارجی به مسقط اعزام کرد تا ۲۰۱۳ که اولین دیدار رو در روی وزیران امور خارجه آمریکا و ایران از انقلاب ۱۹۷۹ به این سو صورت گرفت. ما در طول سالها، ساعات بسیاری بر سر میز گفتوگوها صرف کردیم تا سرانجام راهی بیابیم که همه با یک توافق سخت و منصفانه موافقت کنند. میبایست جامعه جهانی را گرد هم میآوردیم.