پایان کار موسسات غیر مجاز تا چندماه دیگر

بامدادجنوب- جواد شکریان:

قصه موسسات مالی غیر مجاز، برای بسیاری از هموطنانمان قصه پُر دردی است؛ هموطنانی که سرمایه‌های زندگیشان را جمع کرده و برای دریافت سود بیشتر، دل در گرو سودهای پر زرق و برق این موسسات بستند اما بازپس‌گیری سرمایه‌هایشان حتی بدون یک درصد سود به اما و اگر کشیده شد.

بوشهر نیز در سال‌های اخیر وضعیت مشابهی از لحاظ سپرده‌گذاری در موسسات غیر مجاز داشته است و میزان اطمینان مردم به این موسسات، باوجود هشدارهای گاه و بیگاه بانک مرکزی رو به افزایش بوده است. شاید برای شما هم پیش آمده باشد که خود و یا یکی از نزدیکانتان از سوی این موسسات تطمیع شده و سپرده‌های خود را در آن گذاشته باشید. در این سال‌ها سود بیشتر و سبد پیشنهادات رنگین‌تر، ابزار این موسسات برای جذب سپرده‌های مردم بود و برای دستیابی به این هدف، گاه سودهای پیشنهادیشان به دو برابر بانک‌ها و موسسات مالی مجاز هم می‌رسید. البته برای اقتصاددانان و کسانی که از اوضاع بازار و رکود برخی بخش‌های اقتصاد کشور در سال‌های اخیر خبر داشتند، پرواضح بود که کار این موسسات به ناکجا آباد کشیده و به‌زودی حباب موفقیتشان می‌ترکد. البته در سال‌های اخیر دولت و کارشناسان بانکی بارها اعلام می‌کردند که این موسسات برای کسب سود بیشتر و پرداخت سود تسهیلات به مردم، مجبور می‌شوند در برخی معاملات غیر مجاز و یا پرریسک ورود کنند و مردم را از سرمایه‌گذاری در این بانک‌ها منع می‌کردند اما کو گوش شنوا! در حقیقت می‌توان گفت که بسته‌های پیشنهادی این موسسات آنقدر اغواکننده بود که سپرده‌گذاران، ریسک سرمایه‌گذاری در این موسسات را به جان بخرند و برای ورشکست نشدن این موسسات دست به دعا شوند.

از طرف دیگر، پیشنهادهای وسوسه‌انگیز این موسسات سبب شد تا تلاش‌های چندساله بانک مرکزی و تیم اقتصادی دولت برای کاهش نرخ سود بانکی در راستای کاهش تورم، هر بار با شکست مواجه شود و هربار با مصوب شدن کاهش چند درصدی سود بانک‌ها و موسسات مجاز، سیل سرمایه‌ها به سمت موسسات بانکی غیر مجاز جاری شود. این مساله یک مشکل دیگر را نیز به‌وجود آورده بود و آن این‌که موسسات مجاز نیز در رقابت برای دریافت سپرده‌های مردم، مجبور شدند قوانین و مصوبه‌های دولت و بانک مرکزی را نقض کنند. همین مساله سبب شد تا در پاره‌ای از اوقات، نرخ سود سپرده از نرخ سود تسهیلات پیشی گرفته و برخی موسسات مجاز را نیز به مرز ورشکستگی برساند. 

با این حال، بانک مرکزی قصد دارد تا برای آخرین بار، کار این موسسه‌ها را یکسره کند و طبق وعده اخیر رئیس‌کل بانک مرکزی، قرار است طی دو تا سه ماه آینده برای ساماندهی کلیه موسسات مالی با مشارکت چند بانک، فعالیت موسسات بزرگ در بازار غیرمتشکل پولی پایان یابد.

ساماندهی موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز که بیش از دو دهه است که از شکل‌گیری و فعالیت قدرتمند آنها در بازار غیرمتشکل پولی می‌گذرد، از سال‌های اخیر با تصویب قانون تنظیم بازار غیرمتشکل پولی و همچنین اختیاراتی که برنامه ششم توسعه به بانک مرکزی تفویض کرد با شرایط متفاوتی پیش می‌رود.

این در حالی است که در دو تا سه سال اخیر تعدادی از موسسات بزرگ اعتباری از جمله ثامن‌الحجج، میزان، مجموعه هشت تعاونی از جمله فرشتگان که تحت فعالیت موسسه کاسپین قرار گرفت، ساماندهی شده و فعالیت مستقل و خارج از چارچوب آنها در بازار پول پایان یافت. با این حال این ساماندهی هم چندان بی‌حاشیه نبود و با توجه به پیشینه‌ای که در آنها وجود داشت، باعث ایجاد مسایلی شد به‌طوری که حتی بعد از شکل‌گیری موسسه اعتباری کاسپین و قرار گرفتن هشت تعاونی غیرمجاز در مجموعه آن، هم‌اکنون تعیین تکلیف این موسسه و سپرده‌گذاران تعاونی‌های آن از چالش‌های بانک مرکزی محسوب می‌شود.

از سویی دیگر همچنان برخی موسسات اعتباری بزرگ با تعداد قابل توجهی سپرده‌گذار در حال فعالیت بودند که در ماه‌های اخیر ساختار آنها فرو پاشیده و در حال حاضر  ساماندهی آنها نیز به یکی از مشکلات حوزه بانکی تبدیل شده و این روزها تجمعات سپرده‌گذاران موسساتی مانند کاسپین، آرمان و حتی ثامن جو و فضای سختی را برای شبکه بانکی ایجاد کرده است؛ اما به‌دنبال این جریان و با ورود دستگاه‌های قضایی و همچنین مجلس به‌تازگی ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی اعلام کرد که این بانک بنا دارد حداکثر تا سه ماه آینده کلیه مشکلات موسسات مالی را برطرف کند.

به گزارش ایسنا، در حالی حل و فصل مشکلات و معضلات موسسات مالی به شکل جدی‌تری در حال پیگیری است که آخرین اخبار دریافتی از این حکایت دارد که ظاهرا در طرحی قرار بر این شده تا چند موسسه بزرگ و فعال در بازار پول به‌زودی ساماندهی شده و مسوولیت و تعهدات آنها به چند بانک محول شود. بر این اساس با اقدامات انجام شده، چند بانک مجاز و مورد تائید بانک مرکزی در آینده‌ای نزدیک مسوولیت امور مربوط به چند موسسه را بر عهده خواهند گرفت.

واگذاری امور موسسات به بانک‌ها اتفاق جدیدی در شبکه بانکی نیست و در دو سال گذشته موسسه غیر مجاز میزان بعد از انحلال به‌طور کامل به بانک صادرات واگذار شد و این بانک مسوولیت تعهدات و سپرده‌گذاران آن را بر عهده گرفت. در عین حال که در سال گذشته نیز بعد از ماجرایی که برای موسسه ثامن‌الحجج پیش آمد بانک مرکزی با انحلال این موسسه اجرای تعهدات آن را از کانال بانک پارسیان پیش برد.