لزوم تدوین طرح جامع ساماندهی مهاجران

بامدادجنوب- هدی خرم‌آبادی:

مهاجرپذیری استان‌ها یکی از علل رکود فرهنگ و به‌ویژه فرهنگ اولیه و عمده نقاط مهاجرپذیرست، چراکه به مرور زمان به واسطه همنشینی و مجاورت با مهاجران فرهنگ اصیل بومیان دچار خدشه می‌شود و از همین کانال، آسیب‌های اجتماعی گوناگونی به وجود می‌آید که گاه جبران آنها دشوار و غیر قابل جبران است و صدمات دوچندانی را به پیکره امنتیت و رفاه شهروندان وارد می‌کند. 

در استان‌هایی مانند بوشهر که صنعت یکی از دروازه‌های ورود مهاجران بوده، آسیب‌های اجتماعی از قبیل اعتیاد، تجاوز و ...

 به مراتب بیشتر از نقاط دیگرست. البته ناگفته نماند که این امر نسبی و از مکانی به مکان دیگر متفاوت است. در دیگر استان‌ها یا شهرها مهاجرت به‌سبب کم‌آبی و بی‌آبی یا به دلیل اشتغال و هر عامل دیگری می‌تواند نقاط مثبت و ضعفی داشته باشد اما گاهی نقاط ضعف و پیامهای سوء مهاجرپذیری بیش از نقاط مثبت آن است. گزارش امروز اما درباره اتباع و مهاجران بیگانه به کشور است. همواره نسبت به حضور افاغنه و اتباع خارجی در کشور اعتراض‌هایی می‌شود که نبود امنیت، مشکلات بهداشتی و سلامت، آسیب‌های ناشی از ازدواج و بی‌هویتی نوزادان متولد شده و ... از جمله دلایل این اعتراض‌هاست.

ورود بی‌رویه اتباع خارجی غیر مجاز به کشور تبعات و پیامدهای سوء مختلفی در پی دارد که ازدواج با زنان ایرانی و تولد فرزندانی که هیچ هویت قانونی ندارند یکی از مهم‌ترین این تبعات منفی است. حال وجود اتباع خارجي در كشور مي‌تواند تبعات مختلف اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي به همراه داشته باشد كه البته هر چه فراواني و تمركز اتباع خارجي در منطقه‌اي بيشتر باشد، به‌طبع از جنبه‌هاي گوناگون، تاثيرپذيري و تاثيرگذاري بيشتري نيز خواهد داشت. بر اساس نتايج سرشماري عمومي نفوس و مسكن سال 1395 مركز آمار ايران، از تعداد 79926270 نفر جمعيت كل كشور، تعداد 1654388 نفر اتباع خارجي در كشور زندگي مي‌كنند. به عبارت ديگر 97.8 درصد را ايرانيان و 2.1 درصد را اتباع ساير كشورها تشكيل داده‌اند. (سهم كشور افغانستان 2.0 درصد و ساير كشورها 0.1 درصد است) البته 0.13 درصد نيز تابعيت خود را اظهار نكرده‌اند.

در مقايسه استان‌هاي كشور با يكديگر مي‌توان گفت، استان‌هاي تهران با 525033 نفر (31.74 درصد)، خراسان رضوي 232671 نفر ( 14.06 درصد)، اصفهان 186390 نفر ( 11.27 درصد)، كرمان 126106 نفر ( 7.62 درصد) و قم 120028 نفر (7.26 درصد) بيشترين تعداد اتباع خارجي را در خود جاي داده‌اند و در مقابل استان‌هاي اردبيل با 74 نفر(0.004 درصد)، چهارمحال و بختياري 106 نفر (0.01 درصد)، خراسان شمالي 127 نفر (0.01 درصد)، زنجان 201 نفر (0.01 درصد) و لرستان 331 نفر ( 0.02 درصد) داراي كمترين تعداد تبعه خارجي هستند. 

همچنين نتايج حاكي از آن است كه 9.3 درصد جمعيت استان قم، 5.1 درصد جمعيت استان سمنان و 4.7 درصد جمعيت استان يزد و 4.0 درصد جمعيت استان‌هاي تهران و كرمان تبعه خارجي هستند. به عبارت ديگر پنج استان یادشده نسبت به جمعيت استاني خود داراي بيشترين سهم تبعه خارجي در استان خود هستند.

نتایج حاکی از آن است که از مجموع 1654388 نفر اتباع خارجي در كشور، 95.7 درصد افاغنه و 4.3 درصد تبعه ساير كشورها هستند. از اين رو چنانچه مشاهده مي‌شود حضور افاغنه در كشور نسبت به ساير كشورها بسيار چشمگير است و از آنجايي كه مطابق ضوابط و قوانين كشور، آنان مجوز حضور در برخي از استان‌ها را ندارند، بنابراین مي‌توان گفت اين امر نيز عاملي تعيين كننده در ميان ساير عوامل كليدي براي توزيع آنان در سطح كشور است. براساس پژوهش مرکز آمار ایران در خصوص تعداد و توزيع نسبي جمعيت اتباع خارجي در ايران به تفكيك استان در سال 1395 حاکی از آن است که در استان بوشهر با جمعیت کل 1163400، تعداد 29691 افاغنه و تعداد 595 سایر ملل است و 1945نفر نیز هویت خود را اعلام نکرده‌اند.

هر چند این احتمال وجود دارد که تعداد اتباع بیگانه بیش از این آمارها باشد اما به هر حال همین آمار می‌تواند تلنگری باشد برای متولیان و مسوولان تا در اندیشه ساماندهی مهاجران باشند و در پژوهشی جداگانه میزان آسیب‌های اجتماعی و جرائم از سوی اتباع بیگانه را بررسی کنند تا بتوان با اطمینان خاطر بیشتری نسبت به تبعات و پیامدهای منفی و مثبت حضور اتباع بیگانه صحبت کرد و علاوه بر آن به‌منظور ساماندهی کردن آنها، فراهم کردن امکانات بهداشتی و رفاهی و ... تدابیری اندیشید. از همین رو، ضروری است که پژوهشگران و کارشناسان نسبت به تهیه طرح جامع اتباع بیگانه در کشور و استان‌ها به تفکیک اقدام کنند.