
بامدادجنوب- هدی خرمآبادی:
انتشار خبر هوشمند شدن شهر بوشهر و دیدار با هیاتی اتریشی هر مخاطبی را به فکر فرو میبرد که اصولا شهر هوشمند، به چه شهری گفته میشود و دارای چه ویژگیهایی است. این خبر زمانی تاملبرانگیزتر میشود که نیمنگاهی به گوشه و کنار شهر و بهویژه نقاط ساحلی که از لحاظ گردشگری اهمیت بسیاری دارند، ما را با سوالی حیرتانگیز مواجه میکند: با وضعیت کنونی که زباله اغلب نقاط شهرهای ساحلی را بلعیده و به یک منظر شهری بدل شده، چگونه تا سطح شهر هوشمند متحول خواهیم شد؟»
در ادامه با هم نگاهی میاندازیم به ویژگیهای یک شهر هوشمند.
شهر هوشمند Smart City به شهری گفته میشود که بر اساس آخرین نظریههای تکامل یافته مدیریت شهری بر پایه فناوری اطلاعات و ارتباطات داری شش معیار اصلی ذیل باشد:
1- حکمروایی هوشمند Smart Governance/2- شهروند هوشمند Smart Citizen/3- محیط زندگی Smart Environment و محل زندگی هوشمند Smart Home / 4- اقتصاد هوشمند Smart Economy/5- حمل و نقل هوشمند Smart Mobility/6- انرژی هوشمند Smart Energy.
حال که شش ویژگی اصلی یک شهر هوشمند را دانستیم، بد نیست درباره تاثیر تکنولوژی بر سرعت فرایند شهرنشینی نیز بدانیم، هر چند تاثیر این امر، بدیهیتر از آن است که نیاز به توضیح مفصل بخواهد اما از جهت یادآوری خالی از فایده نیست.
مردم به طور فزایندهای از مناطق روستایی به شهرها مهاجرت میکنند. تا سال ۲۰۵۰، حدود ۸۶ درصد مردم در کشورهای توسعه یافته و ۶۴ درصد در کشورهای در حال توسعه در شهرها زندگی خواهند کرد. از آنجا که شهرها جمعیت زیادی را در آینده جذب میکنند، بنابراین استفاده موثر و بهینه از منابع اهمیت زیادی دارد.
تکنولوژیهای یک شهر هوشمند چگونه میتوانند به فرایند شهرنشینی سرعت بخشند؟
۱- انرژی هوشمند
سیستمهای هوشمند انرژی میزان مصرف انرژی را مد نظر قرار داده و آن را با بازدهی بیشتری مدیریت و حفظ کنند. سیسکو برآورد کرده در شهرهایی که بر مبنای اطلاعات دقیق کار مدیریت میشوند، بازدهی انرژی در ۲۰ سال آینده ۳۰ درصد افزایش مییابد. با استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر، مدیریت ذخایر آب و داشتن یک سیستم مدیریت پسماند شهرها میتواند میزان آلودگی را کاهش داده و انرژی کمتری مصرف کنند.
۲- جابهجایی هوشمند
هدف از جابهجایی هوشمند این است که گزینههایی برای حمل و نقل پایدار فراهم شود. پیادهروی، دوچرخهسواری و دیگر روشهای جابهجایی ترکیبی بعضی از راه حلهایی است که میتواند تا حدودی مشکل ترافیک و حمل و نقل را حل کند. پیدا کردن راه حلهای جدید و بهتر میتواند هزینهها را کاهش دهد و تاثیر مثبتی بر محیط زیست داشته باشد.
۳- زیرساخت هوشمند
زیرساخت هوشمند بنیان لازم برای همهی راه حلهای هوشمندانه را فراهم میکند. با استفاده از تکنولوژیهای جدید برای تبدیل داده خام به اطلاعات میتوان برنامهریزیهای شهری و منطقهی انجام داد تا برای نیازهایی که در آینده به وجود میآید مناسب باشند. همچنین سیستمهای فعلی را میتوان با تحلیل دادهها، الگوهای ترافیک و سیستمهای ردیابی بهبود داد.
۴- سرویسهای عمومی هوشمند
با برقراری ارتباط میان شهروندان و مقامان شهرها میتوانند به مکانهای امنتر، پاکیزهتر تبدیل شوند و استانداردهای کلی شهر بالاتر بروند. اگر شهروندان این امکان را داشته باشند که مشکلات جمعآوری زباله یا دیگر مشکلات زیرساختی را گزارش دهند، مسوولان نیز میتوانند سریعتر دست به کار شوند و مشکلات را حل کنند.
سیستمهای مدیریت پسماند در یک شهر هوشمند به گونهای است که سیستم پرداخت در برابر تولید زباله باعث میشود تا افراد بیشتر به بازیافت روی آورده و کمتر منابع را هدر دهند. در همین حال استفاده از برچسبهای RFID باعث تسهیل طبقهبندی و مرتبکردن مواد بازیافتی میشود. به این ترتیب بتریهای پلاستیکی قابل بازیافت سر از طبیعت در نمیآورند.
با تاملی در ویژگیهای شهر هوشمند که بیانگر برقراری نظم خاصی در مدیریت یکپارچه شهری است با نگاهی به وضعیت دفع زباله و سایتهای پسماند در اغلب شهرهای بوشهر که از ظرفیت گردشگری مناسبی هم برخوردارند، حکایت از ضعف مدیریتی و ناکارآمدی در این حوزه دارد. در حالی که کشورهای دیگر به سطوح بالایی از پیشرفت دست مییابند، ما هنوز اندر پیچ و خم مساله سادهای مانند «زباله» درگیر هستیم و دقیقا در چند قدمی جاذبههای طبیعی گردشگریمان همچون «کلوتها» شاهد نازیباترین جلوهها از زبالهها هستیم. چند وقت پیش در خصوص آلودگیها در مهمترین بندر تجاری که سالانه جمعیت زیادی از گردشگران را به خود جذب میکند نوشتیم و این بار نیز در خصوص بلعیده شدن شهر زیبای دلوار با زبالهها آن هم در چند قدمی کلوتها نوشتیم.
در ادامه چند راهكارهاي اساسي بهمنظور بهينهسازي مديريت زبالههای شهری نقل میشود:
1. انجام مطالعات لازم جهت بررسي وضعيت جمعآوري و دفع زباله در شهرهاي مختلف استان با توجه خاص بر اصول توليد زباله كمتر
2. تهيه مقدمات تدوين، ارائه و تصويب قوانين و استانداردهاي لازم در اين زمينه با توجه خاص بر مواد زائد سمي و خطرناك بهويژه زباله مراكز بهداشتي درماني
3. برگزاري سمينارها و آموزشهاي لازم جهت كادر خدمات شهري در شهرداريهای استان
4. انجام اقدامات اساسي در جهت تامين ماشينآلات مورد نياز به منظور مكانيزه کردن روشهاي جديد جمعآوري و دفع مواد زائد
5. تهيه دستورالعملها و بخشنامههاي لازم جهت بهبود مديريت مواد زائد جامد و جلوگيري و ممانعت از بازيافت غير بهداشتي مواد زائد در شهرها و ...
6 جذب سرمایهگذار به منظور بهرهبرداری از زباله تر و تولید ورمیکمپوست و ... .
آگاهیبخشی به مردم و بالا بردن سطح اطلاعات شهروندان در خصوص تفکیک زبالهها از مبدأ میتواند راهگشا باشد و این موضوع نیازمند فرهنگسازی است. یکی از اتفاقات میمون در این راستا آموزش تفکیک زباله از مبدا در مدارس است. برای مثال، مدرسه غیر انتفاعی شهید فخرایی یکی از مدارس پیشرو در این خصوص است. متاسفانه ضعف مدیریت تا بدانجا پیش رفته که نه مجموعه شهرداری دلوار، نه میراث فرهنگی و گردشگری به فکر نجات بهداشت و سلامت و زیباترین جاذبههای طبیعی دلوار نیستند و همواره نبود بودجه را دستاویزی برای کمکاری و بیتوجهی خود مطرح میکنند، در حالی که میتوان با تشکیل اتاقهای فکر و هماندیشیها، با کمترین هزینهها امور را ساماندهی کرد. علاوه بر افزایش اطلاعات باید با راهاندازی تورهایی زمینه بازدید مردم از جاذبههای طبیعی و سایتهای پسماند فراهم شود تا هم در راستای حفظ جاذبههای طبیعی احساس مسوولیت کنند و هم به وظیفه اجتماعی و حقوق شهروندیشان در حوزه بهداشت و سلامت واقف شوند و در آن جریان به مسوولیتهای اجتماعی خود و حفظ محیط زیست پایبند باشند.