ترویج فرهنگ «همدلی» از مدارس آغاز شد

انجمن‏‌های مردم‎نهاد حکم بازوان دولت را دارند که در صورت حمایت و خودکفا شدن در بیشتر عرصه‌‏ها می‎توانند بخش اعظمی از مسوولیت را از شانه دولت بردارند. اکنون در بیشتر کشورهای توسعه‌یافته نظیر امریکا این موسسات مردمی هستند که در شرایط بحرانی و خیرخواهانه گام‏‌های استوار را برمی‏دارند، بدون این‏که نیاز به حضور بخش دولتی باشد اما در مقابل، در کشورهای جهان سومی یا در حال توسعه به دلیل این‏که این موسسات آن‏گونه که باید به خودکفایی و قدرت اجرائی کافی دست نیافته‌‏اند، نقش دولت‌‏ها در این جوامع همچنان پررنگ است و در بیشتر عرصه‏‌های اجتماعی، فرهنگی و... باید پاسخگو باشند.

از همین رو، اداره‌کل «امور سازمان‌های مردم نهاد» در ایران در سال 86 به صورت رسمی تشکیل شد تا در زیر نظر این اداره‎کل سمن‏‌ها، موسسات و انجمن‏های مردم‏‌نهاد در توسعه فرهنگی و اجتماعی کشور یاریگر بخش دولتی باشند. این موسسات یا انجمن‏های مردم‏نهاد عمدتا در حوزه‏هایی نظیر محیط زیست، میراث فرهنگی، مبارزه با آسیب‏‌های اجتماعی و... آغاز به کار کردند. آن دسته از موسساتی که در حوزه میراث فرهنگی ورود کردند، باید داوطلبانه، خیرخواهانه، آگاه‌سازانه در زمینه میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری، جلب مشاركت‌هاي مردمي و انجام فعاليت‌هاي فرهنگي هنري، علمي، تاريخي، مشارکت در حفظ، نگهداري و مرمت آثار تاريخي، مشارکت در توسعه و ترويج صنايع دستي، مشارکت در توسعه صنعت گردشگري، برگزاري بزرگداشت‌ها، همايش‌ها و مراسم‌هاي مختلف فرهنگي مذهبي و حفظ مواريث معنوي (آداب‌ و رسوم محلي، گويش‌هاي محلي، مراسم مذهبي سنتي، غذاهاي سنتي موسيقي محلي و مقامي، تعزيه و آیين‌هاي سوگ، جشن‌هاي سنتي) و... نقش‎آفرین باشند و با برنامه ظاهر شوند.

در استان بوشهر هم موسسات و انجمن‏های مردم‏نهاد معتبری آغاز به کار کرده‏اند که در این چند سال اخیر در حوزه‎های فرهنگی و اجتماعی توانسته‏اند، قدم‏های استواری بردارند. موسساتی که هم به کتابخوانی، هم به تامین مایحتاج دانش‎آموزان نیازمند و هم به بعد آموزش و فرهنگ‌سازی در جامعه توجه ویژه دارند. این موسسات در کنار فعالیت‌‏های اصلی خود، هر ساله پیش از آغاز سال تحصیلی از طریق کمک‏های مردمی و ... به خرید نوشت‎افزار، کیف، کفش، کتاب، لباس و... برای دانش‎آموزان نیازمند اقدام و با بسته‎بندی‏‌های زیبا آن را میان جامعه هدف تقسیم می‏کنند. این اقدام تاثیر بسزایی در اشاعه و تقویت فرهنگ همیاری و همدلی در سطح جامعه دارد. همان‎گونه که اطلاع دارید، برای درونی کردن بسیاری از ارزش‏ها در جامعه ابتدا باید از در آموزش وارد شد تا بدین طریق بتوان فرهنگ‎سازی کرد اما گاه فرهنگ‎سازی در سایه عمل محقق می‏شود، به‌عنوان مثال، همین پخش بسته‏های حمایتی از سوی انجمن‏های مردم‏نهاد در میان دانش‎آموزان عملی است که روح همدلی و نوعدوستی را در جامعه می‏گستراند و اندکی از فشارهای اقتصادی وارد شده بر خانواده‎های آسیب‎پذیر و نیازمند کاسته می‎شود. حیدر حکمت‏شعار، مدیرعامل انجمن «مهرورزان کودک خلیج فارس» و نماینده سازمان‌های مردم نهاد استان بوشهر با همکاری موسساتی نظیر «سرو سبز ساحل»، «بنیاد کودک شعبه بوشهر»، «آبشار عاطفه‌ها» و «سیراف پارس» پیش از فرارسیدن سال تحصیلی جدید در اقدامی خودجوش به خرید و جمع‎آوری نوشت‎افزار، لباس و... برای کودکان نیازمند و تحت پوشش این موسسات در نقاط مختلف استان مبادرت کرده است. در این زمینه گفت‏وگویی را با وی انجام داده‏ایم که در ادامه می‏آید.

برای ششمین سال است که جمع‌آوری وسایل و کمک به مددجویان تحت پوشش و افراد نیازمند از سوی سازمان‌های مردم نهاد در حال اجراست؛ برخی از موسسات خانواده‌هایی را حمایت می‌کنند که توان مالی لازم را برای تهیه و خرید لوازم موردنیاز فرزندانشان برای سال تحصیلی جدید ندارند و ما خود را موظف به همکاری و همراهی با این خانواده‎ها می‌دانیم؛ موسسه «سرو سبز ساحل»، «بنیاد کودک شعبه بوشهر»، «آبشار عاطفه‌ها»، «سیراف پارس» و انجمن «مهرورزان کودک خلیج فارس» از جمله موسساتی هستند که در این زمینه فعالیت چشمگیر دارند.

بسته‌ها اغلب در بین مددجویان تحت پوشش موسسات توزیع می‌شود ولی ما سعی کردیم افراد نیازمند و آبرومندی که تحت حمایت نهاد خاصی هم نیستند، یاری کنیم؛ حتی خانواده‌هایی که دارای سرپرست هستند و شاغلند ولی از عهده تامین هزینه فرزندان خود برنمی‌آیند، یکی از خصوصیات این امر مهم، همدلی و همپوشی سازمان‌های مردم نهاد با یکدیگر است، مثلا اگر موسسه‌ای تعداد مراجعین زیادی داشت، اعضا با همدیگر اعلام نیاز می‌کنند و لوازم درخواستی آن موسسه را تامین می‌کنند. ما هر ساله در فعالیت‌های خود شاهد حضور پررنگ‌تر مردم و خیرین و حتی اصناف و تولید‌کنندگان هستیم، به‌عنوان مثال، برخی تولیدکنندگان از خارج از استان هم به یاری موسسات آمده‌اند و تعداد قابل توجهی کیف و کفش رایگان در اختیارشان گذاشته‌اند، ما معتقد هستیم، اگر هر خانواده‌ توانمند (از نظر مالی)، از یک خانواده نیازمند دستگیری کند، به‎طور قطع کمتر شاهد فقر و نداری در جامعه خواهیم بود. البته اکنون ما نسبت به روند رو به رشد مشارکت‌های مردمی امیدوار هستیم.

بسته‌های حمایتی شامل کیف، کفش، نوشت‎افزار کامل (با توجه به رده‌های تحصیلی) لباس فرم مدارس و کتاب درسی بود. افزون بر تهیه این وسایل، موسسات در حوزه‏های دیگر دانش‎آموزی هم فعالیت دارند، به‏عنوان مثال، «بنیاد کودک در بوشهر» در امر بورسیه تحصیلی دانش‌آموزان مستعد نیازمند و موسسه «سرو سبز» در حوزه سلامت دانش‌‌آموزی فعال هستند و مشکل دانش‌آموزان مربوط را مرتفع می‌کند. در مورد تهیه وسایل باکیفیت برای دانش‎آموزان چند نکته است که به‎ آن توجه داریم؛ نخست این‌که در خرید وسایل از تولیدکننده داخلی و ملی حمایت کنیم، دوم کیفیت وسایل به گونه‎ای باشد که دانش‌آموز در میان دیگر همکلاسی‌ها دچار سرخوردگی نشود. در نهایت موسسات تمام بسته‎های حمایتی را با دقت بازنگری می‌کنند، بعد بسته‌بندی و توزیع می‌کنند.

طبق آخرین آماری که از موسسات گرفتیم حدود ۳۲۰۰ نفر دانش‌آموز از این امکانات بهره‌مند شده‌اند. موسسه «‌آبشار عاطفه‌ها» دارای چهار شعبه فعال در استان است که در شهرستان‌های بوشهر، دشتستان و دشتی فعالیت می‌کنند، پارسال ما تعداد زیادی از دانش‌آموزان را که امکان حضور در اردوهای تفریحی آموزشی با همکلاسی‌ها و خانواده‌هایشان برایشان فراهم نشده بود، به‌صورت گروهی و حتی خانوادگی برای بازدید از موزه‌ها، اماکن تاریخی، تفریحی، صنایع دستی و بومی استان بردیم. امیدوارم امسال هم در این زمینه برنامه‌ها و ایده‌های بیشتری را بتوانیم مدیریت کنیم.

فلسفه وجود تشکیل سازمان‌های مردم‌نهاد در دنیا کمک به دولت است و ما اگر منتظر بنشینیم تا نهاد یا موسسه دولتی اقدام به رسیدگی به همه نیازمندان کند، به‎طور قطع به نتیجه مطلوبی نخواهیم رسیم، دومین دغدغه موسسات مردم‌نهاد بعد از تامین مایحتاج اولیه مددجویان، بحث آموزش و فرهنگسازی اجتماعی این افراد در جامعه است، چون غالبا اعتماد به‌نفس و انگیزه امید به زندگی در جامعه هدف کمرنگ‌تر است و سعی ما بر این است با کمک یکدیگر این خلأ را تا حد معمول بهبود بخشیم.

مهم‌ترین اقدام ما بحث آموزش از پایه است که سرلوحه کار خود قرار دادیم و بیشترین تلاش و تمرکز خود را بر محوریت آموزش از دوران کودکی در خانواده، مدرسه و جامعه گذاشتیم و زمانی که وارد بحث آموزشی می‌شویم، دیگر افراد خاصی مد نظر نداریم، بلکه تمام گروه‌های هدف را شامل می‌شود؛ از فقیر گرفته تا غنی. مباحثی چون آموزش سخنوری انگیزشی، محیط زیست، پرنده‌نگری، گردشگری، نجوم، تفکیک پسماند از مبدا، درختکاری و... را پیش از این به آن پرداختیم و امسال به یاری پروردگار تعداد مدارس و دانش‌آموزان پایلوت یا همان آموزش از پایه را بیشتر خواهیم کرد و بحث مهم فرهنگ ترافیک را با جدیت و اولویت در دستور کار داریم و طی نامه‌نگاری‌های صورت‌گرفته با فرماندهی انتظامی استان به‌صورت مشترک اقدام به آموزش خواهیم کرد.

آیا در حوزه ترویج فرهنگ کتابخوانی و تجهیز کتابخانه‌های روستایی گامی برداشته‌اید؟

 در حوزه ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی با آغاز بازگشایی مدارس، طرح «دوشنبه‌های قصه» را برای سومین سال اجرا می‌کنیم که با استقبال بی‌نظیری از سوی مدارس برای اجرای این طرح بوده‌ایم. ما در ایام تعطیلات مدارس هم با همکاری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اقدام به برگزاری قصه‌گویی با محوریت آموزش در شش نوبت کرده و تعداد ۱۶۰۰ جلد کتاب در این ایام به کودکان اهدا کردیم. در بحث تجهیز کتابخانه و اهدای کتاب له مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته فرهنگی پیش از این به‌صورت موردی در هفت نقطه استان اقدام کردیم که در سال جاری به‌دلیل کمبود امکانات و بودجه ادامه برنامه را با کمک خیرین انجام خواهیم داد.

در پایان باید بگویم که به‏طور قطع انجام کارهای خیرخواهانه و مشارکتی از سوی سازمان‌های مردم‌نهاد با همدلی، احساس مسوولیت قلبی و روحیه خود‌باوری اعضا صورت می‌گیرد که با وجود تمام سختی‌ها و ناملایمات، با عشق و تمام توان در راستای ترویج فرهنگ همدلی و آینده‌نگری جامعه گام برمی‌دارند. تمام فعالیت موسسات از جمله صدور مجوز‌های لازم زیرنظر معاونت امور اجتماعی و خانواده استانداری بوشهر و دستگاه‌های نظارتی استان صورت می‎گیرد، همین جا از مردم و مسوولان تقاضا داریم در امر گره‌گشایی برخی از مشکلات موسسات با اطمینان خاطر و با نیت پیشرفت جامعه همکاری و حسن نیت خود را ثابت کنند.

در پایان قابل ذکر است، انجمن‌های مردم‏نهاد در صورت حمایت لازم از سوی دولت می‏توانند در فرایند توسعه و بهره‏برداری از ظرفیت‎ها و داشته‏های کشور نقش‎آفرین باشند اما شوربختانه گاه نگاه‏های تبعیض‎آمیز و حمایت‏هایی سلیقه‏ای دستگاه‎های اداری و متولی، موجب بی‏رغبتی این انجمن‏ها شده و زمینه تعطیلی فعالیت آنها را فراهم می‏کند. این در حالی است که اگر تعامل مناسب میان ارگان‏های دولتی و انجمن‏های مردم‏نهاد شکل بگیرد، فرایند توسعه کشور هم به شکل مطلوب‏تری پیش خواهد رفت.