پتروشیمی دشتستان و سلامت استان

عیسی صفوی:

پیوست سلامت پتروشیمی دشتستان در حال تهیه است. این پیوست براساس استانداردهای کشور سلامت قرار است تهیه شود. ارتباط شرکت تهیه کننده این پیوست با دبیرخانه سلامت استان گامی نو و اساسی در ارتباط «صنعت» با« سلامت» است. هدف از احداث واحد پتروشیمی دشتستان، تولید پلیمر ارزشمند پلی استال با ظرفیت 20.000 تن در سال است. این محصول برای اولین بار در کشور در پتروشیمی دشتستان تولید خواهد شد. خوراک اصلی واحد متانول است که از شرکت فناوران واقع در منطقه اقتصادی پتروشیمی ماهشهر و یا از عسلویه با تانکر تامین می‌شود. اتیلن گلایکول نیز به میزان بسیار کمتر از متانول از مواد اولیه تولید پلی‌استال است.

 از مهم‌ترین کاربردهای صنعتی پلی‌استال دنده‌ها، دندانه‌ها یاتاقان‌ها، اهرم‌ها، قرقره‌ها، چرخ‌دنده‌ها و غلافا هستند. این پلیمر در اجزای سوخت سیستم خودرو، برف پاک‌کن شیشه جلوی خودروها، دستگیره درها، اتصال کمربند ایمنی، سوکت‌ها و سوئیچ‌ها، قطعات الکتریکی، تزئینات خارجی، لوازم ورزشی، فندک، لوازم خانگی، لوازم اداری، مبلمان، سردوش‌ها، تجهیزات اختلاط شیرهای آب سرد و گرم، شناورهای ثابت نگهدارنده سطح آب، سیستم‌های آبپاشی و آبیاری چمن، دکمه‌های فشاری صفحه کلید، چرخ‌هاي ضامن‌دار داخلی، دنده‌ها و سایر اجزاي متحرك، تلفن‌ها، ماشین‌های اداری، چاپگرها، پلاترها به کار می‌رود. با احداث مجتمع پتروشیمی دشتستان، پلیمر پلی‌استال برای اولین بار در کشور تولید خواهدشد، بنابراین دستیابی به خودکفایی در تولید این ماده پلیمری و رفع نیاز بخش از واردات کشور در صنعت پتروشیمی از نیازها و ضرورت‌های مهم احداث این واحد پتروشیمی است.

 با احداث پتروشیمی دشتستان گامی در جهت توسعه این شهرستان برداشته خواهد شد که می‌تواند بر اقتصاد محلی این منطقه تاثیرگذار بوده و باعث کاهش فقر، بیکاری و رشد اقتصادی می‌شود. همچنین اجرای طرح علاوه بر ایجاد ارزش افزوده و بازدهی مطلوب اقتصادی امکان ایجاد صنایع پایین‌دستی اشتغال‌زا را بر مبنای استفاده از محصول پلی استال و با سرمایه‌گذاری اندک در منطقه فراهم کرده و نقشی اساسی در بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی در منطقه ایفا خواهد کرد. این طرح یکی از اولویت‌های مورد توجه استانداری بوشهر است. پلیمر پلی‌استال از مهم‌ترین پلاستیک‌های مهندسی است که با وجود کاربردهای فراوان، در ایران تولید نمی‌شود و برنامه‌ای نیز برای تولید آن از طرف پتروشیمی یا بخش خصوصی تاکنون وجود نداشته است. در حالی که با توجه به در دسترس بودن ماده اولیه این پلیمر یعنی متانول در کشور به میزان فراوان به جای خام‌فروشی، تولید آن به توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور کمک خواهد کرد.

 با توجه به کاربرد فراوان این ماده در صنایع مختلف در درازمدت علاوه بر نیل به خودکفایی در تولید آن و اشتغال‌زایی مناسب، می‌توان جهت صادرات این ماده ارزشمند به کشورهای همسایه اقدام کرد که ارزآوری را برای کشور به ارمغان می‌آورد. امروزه محافظت و ارتقای سلامت ملت‌ها یکی از وظایف با اهمیت و اصلی دولتمردان و سیاست‌گذاران است. در این راستا علاوه بر تامین و ارائه مراقبت‌های سلامتی، توجه به سایر عوامل تاثیرگذار بر سلامت از قبیل عوامل اجتماعی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در واقع می‌توان گفت که سلامت افراد به شدت تحت تاثیر محیطی است که در آن متولد شده، رشد کرده، تحصیل کرده و کار و تفریح می‌کنند. از سوی دیگر عدالت در سلامت که همواره به عنوان یکی از اهداف اصلی نظام‌های سلامت مطرح است، به شدت تحت تاثیر عوامل و شرایط حاکم بر اجتماع است. بررسی‌ها نشان داده‌اند که اغلب نابرابری‌های سلامت ریشه در عوامل اجتماعی از قبیل سطح تحصیلات، جنسیت، سطح درآمد و... دارند.

سازمان جهانی بهداشت تاکيد زيادی روی نقش سلامت در توسعه و اثرات توسعه اقتصادی، اجتماعی روی سلامت دارد. از طرفی مطالعات نشان می‌دهد که نقش سيستم بهداشت و درمان در ارتقای سلامت جامعه حداکثر 25 درصد است، بنابراین ارزيابی اثرات بهداشتی (پيوست سلامت) به‌عنوان يک راهکار در جهت کاهش اثرات منفی طرح‌ها، پروژه‌ها و سياست‌ها است و افزايش اثرات مثبت آنها روی سلامت جامعه، مد نظر سازمان بهداشت جهانی و بسياری از کشورهای توسعه يافته قرار گرفته است.

پيوست سلامت ابزاری است که با آن می‌توان منافع و حقوق بهداشت را در تصميم‌گيري‌ها به صورت عينی نشان داد، به‌عبارت دیگر پیوست سلامت مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها، روش‌ها و ابزارهايی است که به صورت نظام‌مند در مورد اثرات بالقوه و گاهی ناخواسته يک سياست، طرح، برنامه يا پروژه بر سلامت مردم و گسترش آنها در جامعه قضاوت می‌کند و اقدامات مناسب جهت مديريت اين اثرات را مشخص می‌کند و به پيشبرد ارزش‌هايی نظير مردم‌سالاری، عدالت، توسعه پايدار، استفاده اخلاقی از شواهد و رويکرد جامع به سلامت نيز کمک می‌کند، بنابراین از آنجا که سیاست‌ها، قوانین و برنامه‌های هر جامعه از طریق شرایط حاکم بر محیط زندگی افراد می‌توانند اثرات خود را در نهایت بر سلامت مردم و بهره‌مندی عادلانه آنان از فرصت‌های سلامت اعمال کند، لازم است که در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های اجتماعی به سلامت توجه خاصی مبذول داشت. به این منظور نیاز به ابزار و روش‌هایی است تا به وسیله آن بتوان اثرات سیاست‌ها و پروژه‌ها و برنامه‌های کلان را بر سلامت جمعیت‌ها بررسی کرد.

 در حال حاضر در دنیا روش‌ها و ابزارهای مختلفی در این زمینه به کار گرفته می‌شود که تحت عنوان ارزیابی اثرات سلامت یا (HIA)  Health Impact Assessment   نامیده می‌شود، همچنین به منظور دستیابی به هدف عدالت در سلامت ابزارها و روش‌هایی به نام Equity Focused Health Impact Assessment  در برخی از کشورها به کار گرفته شده است که با استفاده از این ابزارها می‌توان بر اساس شواهد علمی، عینی و ذهنی اثرات مثبت و منفی سیاست‌ها، پروژه‌ها و برنامه‌های کلان را بر سلامت و عدالت در سلامت پیش‌بینی کرده و برای ارتقای آن راهکار ارائه کند، در این راستا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بر اساس رسالت خود مبنی بر حفظ و ارتقای سلامت و عدالت که خود از جایگاه ویژه‌ای در نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران برخوردار است و همچنین مصوبه جلسه هفتم شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور و بند ب ماده 36 برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور موظف به تهیه استانداردهای ملی پیوست سلامت برای طرح های بزرگ توسعه‌ای است. لازم به ذکر است هدف کلی مطالعات پیوست سلامت، برجسته ساختن راه‌های عملی جهت بالا بردن تاثیرات مثبت یک طرح و حذف یا به حداقل رساندن تاثیرات منفی آن روی سلامت و نابرابری‌های سلامت (تاثیرات بالقوه – یا بالفعل سلامت)، به منظور تهیه استانداردهای ملی پیوست سلامت و ارزیابی اثرات طرح‌های بزرگ توسعه ای بر سلامت و عدالت در سلامت و تعیین و ارائه راهکارهای مربوطه است.