
بامدادجنوب- الهام بهروزی:
فرهاد فیاضبخش، توانمندی که از سال 82 فعالیت تئاتری خود را آغاز و پلهپله مسیر ناهموار تئاتر را طی کرده تا بتواند به جامعه پیرامونی خود اثبات کند، هیچ چیزی از افراد سالم (از نظر جسمانی) کم ندارد و معلولیت و محدودیتهای جسمی و ذهنی نمیتواند مانعی در راه رسیدن به زندگی مفید و ارزشمند ایجاد کند. او اینک با حکم رسمی از سوی ادارهکل بهزیستی استان بوشهر به سمت دبیری چهاردهمین جشنواره استانی تئاتر معلولان منصوب شده است.
فیاضبخش چون از بدنه جامعه معلولان است، بسیاری از دردها، نیازها، مشکلات و برخوردهای ترحمآمیز و نگاههای تبعیضآمیز را لمس کرده است. این در حالی است که برای نخستینبار است یک توانیاب بهعنوان دبیر جشنواره تئاتر معلولان (در کشور) منصوب میشود اما شوربختانه این انتصاب با حاشیههای و اعتراضاتی از سوی برخی از افرادی که خود برای ارتقای تئاتر معلولان تاکنون کم تلاش نکردهاند، روبهرو شده است، این افراد در جانبداری از فرید میرشکار، پژوهشگر، نویسنده و مدرس هنر تئاتر که بدون اغراق سهم بسزایی در آموزش این هنر بهخصوص در مناطق دوردست و شهرهای کوچک استان دارد، به مخالفت با دبیری فرهاد فیاضبخش پرداختهاند اما در این میان، نکته عجیب آنجاست که پیش از این حکم رسمی برای دبیری جشنواره چهاردهم برای فرید میرشکار صادر نشده و ظاهرا در دوره مدیرکل قبلی ادارهکل بهزیستی، نظر مسعود صیادی معاونت سابق توانبخشی این ادارهکل بر این بوده که میرشکار بهعنوان دبیر جشنواره انتخاب شود ولی بهدلیل تغییراتی که در سیستم مدیریتی ادارهکل بهزیستی استان پیش آمد، با روی کار آمدن مدیرکل جدید، معاونت توانبخشی هم تغییر کرد و بنا بر این شد که امسال جشنواره را به صاحبان اصلی آن (توانیابان) بسپارند، چون اکنون زمان آن فرا رسیده که به توانمندی معلولانی که اینک بهکمک هنر با جامعه آشتی کردهاند و به خودباوری رسیده و در تلاش هستند با انجام فعالیتهای ارزشمند در توسعه جامعه خود دخیل باشند، اعتماد کرد.
البته در این میان عجیب میدانم که فرید میرشکار در این میان موافق کارشکنی در کار این هنرمند توانیاب (فرهاد فیاضبخش) باشد، چون پیش از این در گفتوگویی که با بامداد جنوب داشت، از مسوولان گلایهمند بود که چرا مسوولان به توانمندی معلولان توجه نمیکنند و گفته بود: «هنرمندان توانیاب خودشان توانمند بوده و مشکلی برای تولید آثار و اجرا را ندارند اما بزرگترین و اساسیترین مشکل آنها این است که دیگران به توانمندیهای آنها باور ندارند. مسوولان اینها را نمیبینند، چون قدرت تئاتر را نمیشناسند و متاسفانه تا الان برای یک بار هم نشده که بنشینند و یک تئاتر با خود معلولین ببینند». این مدرس مطرح و باتجربه تئاتر در پایان آن گفتوگو همچنین تاکید کرده بود که «خدمت به جامعه معلولین را در هر شکل و هر امکانی وظیفه خودمان میدانیم و بهنظر میرسد که همه اقشار جامعه باید دست در دست هم این مهم را انجام دهند. هر چقدر که میتوانیم حتی اگر یک قدم کوچک باشد. ما در کانون تئاتر معلولان این کار را وظیفه خود میدانیم و دلی حرکت میکنیم. امیدوارم آنهایی که وظیفه ذاتیشان است و از قبل معلولین گرامی ارتزاق میکنند، پویاتر از پیش از این قشر حمایت کنند و معلولین تنها را ابزاری برای رسیدن به خواستههای خودشان نکنند».
با این اوصاف، اینک زمان آن فرا رسیده است که میرشکار با توجه به تجربه و اندیشه بزرگی که دارد، این جریانی که در واقع دارند تیشه به ریشه خود میزنند، هدایت کند، چون با توجه به شناختی که از میرشکار بهدست آوردهایم، متوجه شدیم که او یکی از دغدغهمندان تئاتر بهخصوص تئاتر معلولان است و بهطور مسلم قرار گرفتن وی در کنار فرهاد فیاضبخش خط بطلانی بر تمام قضاوتها و حاشیههای اخیر خواهد بود، چراکه اکنون زمان عمل است و ادارهکل بهزیستی درصدد برآمده تا بهعنوان دستگاه متولی زمینه حضور پررنگ معلولان را با تصمیمات کارشناسیشده و هدفمند در جامعه و عرصههای هنری و اجرائی فراهم آورد.
معاون توانبخشی ادارهکل بهزیستی استان بوشهر در پاسخ به این پرسش که چگونه شد امسال تصمیم گرفتید یک توانیاب (فرهاد فیاضبخش) را به عنوان دبیر چهاردهمین جشنواره تئاتر معلولان برگزیدید، به بامداد جنوب گفت: سیاست اصلی سازمان بهزیستی توانمندسازی افراد دارای محدودیت است و لذتبخشترین بخش کار زمانی است که میبینید کار مربوط به خودشان را با استقلال کامل دارند به انجام میرسانند. من معتقدم توانخواهان عزیز باید فرصت حضور پیدا کنند تا خلاقیت هنری و فکری خودشان را رشد بدهند و علاوه بر منافع خودشان در زمینه غنیسازی جامعه نیز بهکار گرفته شوند و این هدف اصلی ما از این انتخاب بود.
نسرین غلامزاده همچنین در پاسخ به این سوال که آیا پیش از این حکمی برای فرد دیگری در این خصوص صادر شده بود، توضیح داد: حکم رسمی دبیری جشنواره را مدیرکل اداره بهزیستی استان میزنند که در این خصوص هیچ حکمی چه از سوی مدیریت قبل و چه از سوی مدیرکل جدید این ادارهکل (دکتر پولادیریشهر) صادر و ابلاغ نشده بود و هدف ما هم از انتخاب فرهاد فیاضبخش برای دبیری جشنواره، سپردن کار توانخواهان عزیز به خودشان بوده است. افرادی که آشنایی کامل با دنیای معلولیت دارند و تخصصشان در زمینه تئاتر ما را ترغیب کرد که از یک توانخواه بهعنوان دبیر جشنواره استفاده کنیم.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه اگر کسی دارای روحیه هنری باشد (بعد از سالها کار در عرصه هنر) باید از این اتفاقی که افتاده، خرسند باشند، افزود: در واقع بعد از چهارده سال برای نخستینبار در کشور جشنواره بهدست خود این عزیزان اداره میشود. من فکر نمیکنم این حاشیهها در روند جشنواره تاثیری داشته باشد و خوشحال هستیم که مدیرکل جدید این فرصت را به توانخواهان دادهاند تا خودشان را محک بزنند.
معاون توانبخشی ادارهکل بهزیستی استان در پایان با بیان اینکه 10 تا 15 درصد از جمعیت کشور ما را معلولین تشکیل میدهند، از این رو نباید به معلولیت بهعنوان ناتوانی نگاه کرد، تاکید کرد: بلکه این عزیزان دارای استعدادهایی هستند که نیاز به شناسایی و پرورش دارند و برگزاری همین جشنوارهها میتواند به کشف این استعدادها کمک کند. در نتیجه ما در این دوره با سپردن کار به توانخواهان به رشد و بالندگی این دوستان کمک کردیم و انشاءالله شاهد موفقیت آنها خواهیم بود. از همین جا از همه هنرمندانی که در عرصه هنر حضور دارند دعوت به همکاری میکنم تا با همکاری و همدلی زمینه رشد و بالندگی توانخواهان را در عرصههای متفاوت هنری و اجرائی مهیا کنیم.
در ادامه این گزارش گفتوگویی را با فرهاد فیاضبخش، دبیر چهاردهمین جشنواره استانی تئاتر معلولان (مهرآیین) صورت دادیم که در ادامه میآید.
شما خود یک توانیاب هستید و دردهای این قشر را بهتر درک و لمس میکنید، بهنظر شما برگزاری اینگونه جشنوارهها چقدر میتواند دغدغهها و مشکلات معلولان را معرفی کند؟
به عقیده من، توانخواهان همیشه باید بهدنبال فضاهایی و مکانهایی برای اثبات توانمندیهای خود باشند و بهجرات میتوان گفت صحنه تئاتر بهترین عرصه برای نشان دادن تواناییهای یک توانخواه است که البته توانخواهان با سود جستن از این هنر در کنار نشان دادن تواناییهایشان میتوانند مشکلات عدیده خود را بیان کنند، بهطور قطع مخاطبی که به تماشای بازی بازیگر توانیاب مینشیند، از نزدیک درد و رنج این قشر را بیشتر درک میکند.
محورها و موضوعات جشنواره تئاتر معلولان کدام است؟ و استقبال از جشنواره چگونه بوده تا کنون؟
این جشنواره در سه بخش شامل صحنهای، خياباني و كودك و نوجوان برگزار میشود که موضوع نمایشهای بخش صحنهای و کودک و نوجوان آزاد است، البته در این دو بخش آثاري كه در ارتباط با توانبخشي و توانمندسازي معلولين است در اولويت قرار میگیرد و موضوع نمایشهای بخش خياباني هم باید پیرامون مضاميني برگرفته از مسائل و مشكلات اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي افراد معلول و مشكلات جامعه معلولين، فرهنگ شهروندي، مشارکتهای اجتماعي، فرهنگ و شهرداري، شهروند و محیط زیست و... باشد. با توجه به اینکه هنوز تا پایان مهلت ارسال آثار به جشنواره چند روزی باقی مانده است اما خدا را شکر استقبال خوب بوده است.
در حوزه اجرائی جشنواره شما تلاش کردید بیشتر از افراد توانیاب بهره بگیرید، بهنظر شما این کار چقدر در پرورش روحیه خودباوری در معلولان تاثیر دارد و به آنها انگیزه میدهد؟
ما بر این عقیده هستیم که توانخواهان تواناییهایی دارند که باید دیده شود و قابلیتهایی دارند که باید به مرحله ظهور برسد، بنابراین برای نخستین بار درکشور دست به این کار بزرگ زدیم تا بگوییم میشود در همه عرصهها به توانخواهان اعتماد کرد، از این رو، کمیتههای چهاردهمین جشنواره استانی تئاتر معلولان را به این شرح معرفی کردیم: کمیته تبلیغات: مسعود مظلومیوند (معلول جسمی-حرکتی)، کمیته روابط عمومی: احمد کرمی (معلول جسمی-حرکتی)، کمیته انتظامات: محمد احمدی (معلول کمبینا)، کمیته هماهنگی: حمیده نصاری (معلول جسمی-حرکتی)، کمیته سمعیبصری: محمد کللی (معلول جسمی-حرکتی)، کمیته اطلاعرسانی: حنانه نجفی (معلول جسمی-حرکتی)، مدیریت سالنهای اجرا: علیرضا سلیمانی معلول کمبینا) و کمیته اختتامیه: سعید سبزی (معلول نابینا).
متاسفانه برخی با دبیری شما مشکل دارند، آیا این مساله انگیزه شما را کاهش نمیدهد؟ و انتظار شما از این افراد که خود دائم دم از حمایت توانیابان زدهاند، چیست؟
این طبیعی است، چراکه تغییر همیشه در هر سیستمی با موافقتها و مخالفهایی روبهرو بوده اما ما صرفا برای اثبات خود و تواناییهایم آمدهایم نه برای مقابله. از این رو، صادقانه دست یاری خود را به سوی کسانی دراز میکنیم که دلسوز این قشر هستند و از آنها طلب یاری میکنیم که ما را در این مسیر همراهی کنند. الان نمیدانم این مخالفتها برای چیست؟! برای اینکه یک توانخواه دبیر جشنواره معلولین شده است؟! بهعلت اینکه این دوره خود توانخواهان میخواهند جشنواره خودشان را پس از سیزده دوره دست بگیرند. من از همین تریبون به دوستانم صادقانه میگویم ما را همراهی کنید، بگذارید ما تواناییهایمان را نشان دهیم و بهرسم دوستی و از سر مهر دست تکتک آنها را میفشارم.
فرید میرشکار، یکی از استادان باتجربه حوزه تئاتر با توجه به اینکه پیش از این گفته بود از توانیابان استفاده ابزاری نکنیم، آیا در این مسیر شما را همراهی کرده است؟
استاد فرید میرشکار بدونشک همیشه از هنر معلولین دفاع کرده و میکند و تاکنون تا جایی که برایش ممکن بوده، دست یاری توانخواهان را گرفته است و امیدوارم در این دوره مثل قبل در کنار ما قرار بگیرد و در برگزاری هر چه بهتر جشنواره از نقطه نظرهای مفید خود ما را بیبهره نسازند، چراکه تجربه تئاتری او میتواند در کنار انگیزه و جوانی ما بسیار موثر واقع شود.
برای خروج جشنواره از تکرار برای چهاردهمین دوره آن چه برنامهها و بخشهایی را تعریف کردهاید؟
اولویت جشنواره چهاردهم آثار تولیدی مراکز توانبخشی و نگهداری است که در دورهای قبل مورد کممهری قرار گرفته بودند. چند کارگاه تخصصی و حرفهای پیشبینی شده که در این زمینه در حال مذاکره با اساتید و چهرههای ملی و بینالمللی هستیم، البته در این جشنواره قرار است برای نخستینبار چند اتفاق بیفتد که تاثیر شگرفی در ارتقای سطح کیفی تئاتر معلولان استان و بروز توانمندی هنرمندان این عرصه دارد.
با توجه به اینکه نخستین دوره است که چنین رویدادی را مدیریت میکنید، چه احساسی دارید از این که بالاخره مسوولان به توانایی توانیابان اعتماد کردهاند؟
خوشحال هستم که پس از گذشت سیزده دوره، بهعنوان نخستین دبیر توانخواه جشنواره تئاتر معلولان در سطح کشور انتخال شدهام و تمام تلاشم را خواهم کرد که از جامعه معلولین استانم دفاع کنم و با اتخاذ تصمیمات موثر و بهره جستن از خرد جمعی و مشاورههای مفید سطح علمی و عملی تئاتر معلولان را بالا ببرم.
در این دوره چقدر روی کیفیت آثار تاکید دارید؟ آیا تئاتر معلولان استان توانسته جایگاه خود را بیابد؟
بدونشک کیفیت نمایشها در تمام دورههای جشنواره از سطح بالایی برخوردار بوده است، به طوری که در چندین سال گذشته بوشهر توانسته خود را بهعنوان قطب تئاتر معلولان معرفی کند که این ادعا را میتوان با نگاهی به موفیقتهای بیشمار گروههای نمایشی استان در جشنوارهای مختلف منطقهای و بینالمللی ثابت کرد.
فرهاد فیاضبخش در تئاتر بهدنبال چیست؟
در تئاتر بدنبال اثبات تواناییهای خود و توانخواهان و نشان دادن آن به جامعه هستم.
سخن پایانی؟
خوشحالم که بهعنوان نخستین دبیر جشنواره تئاتر معلولین انتخاب شدهام و خرسندم که برای اولین بار است که تیم اجرائی جشنواره از توانخواهان تشکیل شده است. در حقیقت ما آمدیم تا «میتوانیم» را معنا کنیم. جا دارد بهواسطه این اعتماد از آقای پولادیریشهری مدیرکل اداره بهیزیستی استان و خانم غلامزاده معاون توانبخشی این ادارهکل تشکر کنم که کار را بهدست بچههای توانخواه سپردند، در پایان بار دیگر از همه هنرمندان توانخواه و همه کسانی که تمایل دارند با همکاری کنند، دعوت میکنم که ما را در این مسیر همراهی کنند.
در پایان یادآوری میشود، فرهاد فیاضبخش دانشآموخته رشته سینما (در مقطع نارشناسی) و دانشجوی کارشناسی ارشد در رشته ادبیات نمایشی است. وی دارنده هشت مقام طراحی صحنه و نور در جشنواره معلولین، مقام اول طراحی صحنه جشنواره بینالمللی معلولین، بازیگر ویژه جشنواره سوره، مقام اول طراحی صحنه جشنواره دینی خارگ، مقام سوم جشنواره فیلم محیط زیست و مقام اول فیلم مستند جشنواره بسیج است. وی همچنین در کارنامه هنری خود کارگردانی و تولید چندین فیلم مستند (که از شبکه مستند سیما پخش شدهاند) و مدیریت واحد فیلم سازمان بسیج هنرمندان استان بوشهر و موسسه فیلمسازی «افتاب رسانه» تهران ثبت کرده است. با این اوصاف، معلوم میشود که فیاضبخش این توان را دارد که قطار چهاردهمین جشنواره تئاتر معلولان استان را به شکل مطلوبی به سرمنزل مقصود برساند، اینک میطلبد، بهدور از تنگنظریها به توانایی توانخواهان اعتماد و از فعالیت آنها در عرصههای اجرائی استقبال کرد.