بامداد24 : انسان‌های سالم در هر کشوری تضمین‌کننده آینده آن هستند، مراقبت‌هایی که از دوران پیش از بارداری تا دوران بلوغ و پس از آن وجود دارد، حکایت از تلاش‌ خانواده‌ها و دولت‌ها برای تضمین سلامتی نسل‌های آینده است. در این میان، دولت‌ها سالانه هزینه‌های هنگفتی را در حوزه بهداشت و سلامت صرف می‌کنند تا بتوانند آینده‌ای سالم بسازند.

با این اوصاف، وجود نسلی که کمتر مشکل داشته باشد، همواره مدنظر مسوولان بهداشتی بوده است و علم پزشکی به‌همان میزان که پیشرفت می‌کند، وجود بیماری‌های مختلف که می‌تواند باعث به‌وجود آمدن هزینه‌های سرسام‌آور شود نیز در حال ظاهر شدن است. بیماری‌هایی مانند تالاسمی، فلج، ام‌اس، سرطان‌های مختلف، قطع نخاع و تمام بیماری‌هایی که بتواند انسان را از تحرک، تعقل و فعالیت باز دارد، در این حوزه می‌گنجد که یکی از آنها عقب‌ماندگی ذهنی است. 

در این‌که بیماری‌ها تا چه اندازه می‌تواند خطرناک باشد و به انسان آسیب بزند، نظرات مختلفی وجود دارد و همواره سوالات متعددی در این حوزه مطرح می‌شود. آیا تا 20 سال آینده، یک‌چهارم جمعیت جوان ایران عقب‌ماندگی‌های ذهنی خواهند داشت؟ حتی فکر کردن به این موضوع هم دلهره‌آور است، چه برسد به این‌که بدانیم این یک خطر واقعی است. 90 درصد رشد مغزی انسان‌ها تا شش سالگی آنها شکل می‌گیرد، بنابراین اگر رشد مغزی کودکی در این سنین تکامل نیابد، او تا آخر عمر، با ذهنی تکامل‌نیافته زندگی خواهد کرد. این عقب‌ماندگی ذهنی، نه تنها زندگی شخصی او، بلکه کل جامعه را متاثر خواهد کرد؛ از زندگی خانوادگی و زناشویی و تربیت فرزندان گرفته تا آسیب‌های اقتصادی و بزه‌های اجتماعی.

خبر بد - و واقعا بد - این است که حدود 800 هزار کودک ایرانی زیر شش سال از سوء‌تغذیه رنج می‌برند که حدود یک‌چهارم کل کودکان ایرانی در این سن هستند. برآوردها حاکی از آن است که نیمی از این تعداد، بر اثر عواملی مانند بیماری و فقر فرهنگی درگیر سوء‌تغذیه‌اند و نیمی دیگر از این کودکان زیر شش سال، فقط و فقط به این خاطر دچار سوء‌تغذیه و رشد ناقص مغزی هستند که در خانواده‌های تهیدست به دنیا آمده‌اند.

روزها، ماه‌ها و سال‌های این کودکان در شرایطی سپری می‌شود که نرسیدن مواد غذایی لازم به‌وجود کودکانه‌شان، آنها را محکوم می‌کند که عمری را با مغزهایی تکامل‌نیافته به سر کنند، اما سوال اینجاست که این کودکان چگونه شناسایی می‌شوند.

وزارت بهداشت، در تمام مناطق کشور شبکه بهداشتی گسترده‌ای دارد که همه روستاها را تحت پوشش خود قرار می‌دهد. هر کودکی بعد از تولد، تحت پایش سلامتی قرار می‌گیرد و رشد قد و وزن و نیز واکسن‌های او در کارت پایش رشد ثبت می‌شود.

کارشناسان بهداشت در سراسر کشور به‌ویژه در مناطق روستایی و محروم متوجه شده‌اند که تعداد قابل توجهی از کودکان، رشد متناسب با سنشان را ندارند. بررسی‌ها نشان داد که بسیاری از این کودکان زیر شش سال در خانواده‌های مستمندی زندگی می‌کنند که قادر به رفع نیازهای غذایی کودکانشان نیستند.

این وضعیت باعث شد که سازمان ملل، ایران را در زمره کشورهایی بداند که دارای شیوع بالای سوء‌تغذیه در میان کودکان زیر شش سال هستند. در سال‌های گذشته، طرحی برای رفع سوء‌تغذیه کودکان زیر شش سال در کشور اجرا شده است که طی آن، تنها 85 هزار کودک تحت پوشش قرار گرفتند. با این حال، گزارش بعدی سازمان ملل حاکی از بهبود نسبی در کشور و قرار گرفتن ایران در میان کشورهای با شیوع متوسط سوء‌تغذیه بود.

در این طرح کارشناسان و پزشکان وزارت بهداشت، کودکان درگیر سوء‌تغذیه را شناسایی و به کمیته امداد معرفی می‌کنند. کمیته امداد نیز بعد از بررسی وضعیت مالی خانواده‌ها، به سرپرستان این کودکان، کارت بانکی ویژه و کدداری می‌دهد که تنها برای خرید در فروشگاه‌های مواد غذایی محل اقامت تعریف شده‌اند. شبکه بانکی نیز در این پروژه دخیل است.

تا سال گذشته این رقم، ماهانه 60 هزار تومان بود، ولی امسال قرار است که به 70 هزار تومان برسد. بعد از ارائه این کارت بانکی، هم به مادر کودک درباره نحوه تغذیه فرزندش آموزش داده می‌شود و هم دوباره پایش رشد کودکان در خانه‌های بهداشت ادامه می‌یابد تا مشخص شود که واقعا کارت خرید برای تغذیه فرزند به‌کار رفته است. نمودارهای رشد، نشان‌‌دهنده وضعیت تغذیه کودک و تفاوت آن با دوره قبل از کارت تغذیه است.

صدها هزار کودک باقی مانده‌اند!

همان‌طور که گفته شد، از میان 400 هزار کودک فقیر که دچار سوء‌تغذیه هستند، تنها 85 درصد تحت پوشش‌اند. منابع مالی موجود نیز اجازه نمی‌دهد بقیه کودکان تحت پوشش قرار بگیرند و این در حالی است که آنها هر روز بزرگ‌ و بزرگ‌تر می‌شوند و تنها فرصت زندگی‌شان برای تکامل مغزی که تا شش سالگی است، از دست می‌رود، زمان علیه آنهاست.

اضافه بر آن باید درباره 400 هزار کودکی دیگر که نه به‌خاطر فقر مالی بلکه عمدتا به‌دلیل ناآگاهی خانواده‌ها، درگیر سوء‌تغذیه هستند، فکری شود و آموزش‌های گسترده‌ای از طریق سیستم آموزشی، رسانه‌ها و شبکه بهداشت ارائه شود تا زندگی این کودکان معصوم نجات یابد.

چقدر پول لازم است؟

برای رفع سوء‌تغذیه هر کودک در طول یک‌سال، فقط 840 هزار تومان نیاز است. با ضرب این رقم در عدد 400 هزار، به عدد 336 میلیارد تومان می‌رسیم، یعنی کافی است روزانه 920 میلیون تومان خرج شود تا 400 هزار کودک زیر شش سال از سوء‌تغذیه و رشد ناقص مغزی نجات یابند و به‌دنبال آن، جامعه آینده، از آثار منفی جمعیتی با ذهن‌های عقب‌مانده رها شود.

کودکان فقیر ایران دچار سوء‌تغذیه‌اند. آینده ایران در خطر است. آیا کسی متوجه این فاجعه هست؟! متاسفانه در استان بوشهر هم شاهد این مساله هستیم، به‌خصوص در خانه‌های کم‌درآمد و پرتعداد که پدر خانواده هم در میان گران شدن ارزاق نمی‌تواند، قوت خانواده را تامین کند.

در همین راستا، می‌توان به برنامه موسوم به سند امنیت غذایی اشاره کرد که چند وقتی است که در این استان اخباری در مورد آن منتشر شده است و در صورت برنامه‌ریزی صحیح می‌تواند آینده استان را در حوزه تغذیه تامین کند.