داود
علیزاده:
عموم
مردم فکر میکنند که انتخابهای احساسی آنها برآمده از درونشان است. ندایی جادویی
که از قلب تپنده سرزده است و مدار منطقی عقل هم از مهارش عاجز است. بهطور مثال
وقتی کسی، دیگری را دوست دارد و آن را زیبا میپندارد، تأکید همهجانبه بر احساسات
خود دارد. مثال ساده اینکه افراد تصور میکنند خودشان معشوق را انتخاب کردهاند یا
برای دوست داشتن آن برگزیدهشدهاند. حال اینکه حقیقت چیز دیگری است. دوست داشتن
هر چیزی برآیند مکانیسم پیچیدهای است که پارامترهای مختلفی بر آن اثر گذاشته است.
اگر کمی عاشقانههای شاعران گذشته مرور شود، تغییر ملاکهای زیبایی در ادوار مختلف
بهوضوح دیده میشود.
زمانی
قد سرو، چشم خمار نرگس گونه معیار زیبایی بوده است و زمان دیگر حوریان چشمسیاه
بهشتی و البته نزدیک روزهایی چشم دریایی و موهای طلایی... و بعید نیست که آیندگان
عکس «مرلین مونرو» را روبروی خود بگیرند و با چشمان وق زده بگویند:« چطور زمانی
مردمانی این چهره را دوست داشتهاند؟»
وقتی
شخصی پس از دیدن فیلمی عاشقانه با عاشق و معشوق همذات پنداری کرده است. ذهن و
ضمیرش نمیتواند ساده از مختصاتی بگذرد که از زیبایی و عشق بهواسطه فیلم در رگش تزریقشده
است. دنیای مدرن بهوسیله مدیا بشریت را در فریب بزرگی فرو برد. چه کسی است که حتی
شده برای یکبار مجذوب ستارههای دلربای سینمایی نشده باشد؟ آنوقت وصف حال مخاطب
میشود: عکس رخ مهتاب که افتاده در آب و در دلش هست و بین او و ستاره فاصلههاست.
این احساس گنگ و مغموم، این ناکامی بشر از وصال خواستنیاش به روان ناخودآگاهش
سپرده میشود. بعد صبحی بهاری، عصری پاییزی یا هر وقت دیگری... شخص انعکاس معشوق
مهجور را در چهره، صدای کسی میبیند و دل میبندد... او میگوید ندای دل، قلب
تپنده؛ اما درواقع صنعت مدیا در نهاد او نهاده است که چنین چشمی زیباست. چنین مویی
و چنین رویی... گذشتگان وصف روی معشوق را در رگ و پیواژه میآموختند و تصور و
توهم، میتوانست آن را به هر چهرهای گره
بزند؛ اما امروزه مدیا بهوضوح زیبایی را با عکسی بر ضمیر ناخودآگاه حک میکند.
برای همین است که اینقدر اصرار و تأکید بر این امر وجود دارد که همه شبیه به هم
زیبا شوند. کارخانههای تولید زیبایی از پیش مدل خودشان را از صنایع تحویل گرفتهاند
تا بشریت را به همان چهره دلپسند صنعتی در آورد.
مثالی سردستی
و سرراست، انتخاب رنگ سال است. شرکت پنتون واقع در شهر کارلستات نیوجرسی به خاطر طراحی
سیستم رنگ پنتون بهعنوان مرجع غیررسمی اعلام رنگ سال، هر سال رنگی را بهعنوان
رنگ سال و رنگ فصل اعلام میکند و سپس تولیدیهای مد و پوشاک، دکوراسیونها و...
محصولات خود را بر اساس آن رنگ تولید میکنند. آنگاه ذهن تسخیرشده رسانه، ضمیر
مقهور حاکمیت مد، هر آنچه طبق آن رنگ اعلامشده میبیند، زیبا میپندارد. گاهی
رنگی که تا همین چند سال قبل نشان از بیسلیقگی محسوب میشد، یکباره به نماد خوشسلیقگی
و زیبایی مبدل میشود. در جهان مدرن، انسان تصور میکند که از بین هزاران انتخاب،
خواسته خود را انتخاب میکند. در حقیقت انتخابشدهاست که منتخبها را انتخاب کند!