بامداد جنوب: در ایران همیشه همهچیز برعکس است، وقتی
ارز بالا میرود قیمتها نیز خود را به سقف میکشانند و همه به قیمت روز کالایشان
را به فروش میرسانند اما وقتی ارز پایین میآید، همه به همان قیمت پیشین دست به
فروش کالا زده و اصولا حاضر به پایین آوردن بهای اجناس خود نیستند. بیشک همه ما گذرمان
به بازار و خرید لوازم خانگی و یا هر کالای دیگری افتاده است، سال گذشته فروشندهها
میگفتند باید قیمت دلار را بدانیم و بعد قیمت بدهیم و امروز که دلار بهعنوان
پایه ارزی روی کانال 11 هزار تومان است، همان فروشندهها حاضر نیستند چرتکه
انداخته و قیمت را به روز حساب کنند.
سال گذشته بود که دلالان چهارراه استانبول در حالی که
مهار نرخ ارز از دست مسوولان در رفته بود، انتظار دلار ۳۰ هزار تومانی را میکشیدند.
یک سال گذشته و امروز دلار در کانال ۱۱ هزار تومان است و وزیر اقتصاد میگوید اگر
روند چند ماه گذشته در بخش اقتصاد و سیاست ادامه پیدا کند، ریزش نرخ دلار هم ادامهدار
خواهد بود.
هر چند یکی از مهمترین عوامل اثرگذار در کاهش یا
افزایش نرخ ارز شرایط سیاسی کشور است اما بازارگردانی صحیح بانک مرکزی، کنترل
تقاضا در بازار، ممنوعیتهای وارداتی، الزام به بازگشت ارز صادراتی و ... از جمله
سیاستهای موثر دولت برای کنترل نرخ ارز در بازار بوده است. در شرایط تنش ارزی با
تغییر لحظهای قیمتها روبهرو بودیم اما میتوان گفت اکنون در بازار به ثبات نسبی
در قیمتگذاریها رسیدهایم. حال سوال پرتکرار این روزهای مردم این است که چرا با
کاهش قیمت دلار قیمت انواع کالا متناسب با آن و همپای آن کاهش نیافت.
موضوع مهم این است که اقتصاد کشورمان در برابر دلار
بسیار واکنشپذیر است و تغییر آنی نرخ دلار تاثیر آتی و بلندمدت روی قیمت انواع
کالا میگذارد به این معنا که رشد قیمت دلار اثر آنی در افزایش قیمت انواع کالا و
اقلام اساسی و غیراساسی میگذارد اما ریزش قیمت آن نمیتواند در کوتاهمدت باعث
کاهش قیمت در بازارها شود. به غیر از نوسانات نرخ ارز، مباحثی مانند کشش قیمت،
چسبندگی قیمت، اثر تحریم و احتکار و از همه مهمتر انتظارات تورمی در تعیین قیمتها
بسیار موثرند.
باید دنبال عوامل گرانی بود
افکار عمومی امروز انتظار کاهش قیمتها بهدلیل کاهش
قیمت دلار را دارد، چراکه هیچ مقام مسوولی این موضوع را متذکر نشد که دلار تنها یکی
از متهمان ردیف اول گرانیهای اخیر است و نقش محتکران، دلالان و کسانی که قوانین
نادرستی را در این حین به اجرا رساندند، کمتر از دلار نیست.
در این آتشی که بر پا شده هر چند دلار اولین جرقه را
زد اما بعد از آن نبود یا کمبود بسترهای لازم برای محافظت از بازارها، نفت بر آتش
بود. یکی از اقدامات دولت برای کاهش تقاضای ارز در بازار اعمال برخی از ممنوعیتهای
وارداتی بود فارغ از اینکه این اقدام توانست قدرت عرضه دولت در بازار ارز را افزایش
دهد اما بازار را با کمبود برخی از کالاها روبهرو ساخت.
عدهای هم از این آب گلآلود ماهی خود را گرفتند و
دست به احتکار برخی از کالاها زدند. بنابراین هر چند قیمت ارز روند نزولی را طی می
کرد اما مازاد تقاضا بهدلیل کمبود عرضه باعث شد تا همچنان روند افزایش قیمت برخی
از اقلام صعودی بماند که این همان کشش قیمت در بازار است.
بنابراین اساسا ممنوعیتهای وارداتی خود عامل اثرگذار
در تعیین قیمتهاست. البته کارشناسان اقتصادی در اینباره با احتیاط اظهارنظر میکنند،
چراکه باز شدن درهای گمرکی به روی انواع تقاضای وارداتی خود عامل افزایش مصرف ارز
و در نهایت محدودیت عرضه میشود.
به گزارش ایرنا، از سوی دیگر بر اساس تصمیمات دولت ۲۵
قلم کالای اساسی شامل دریافت ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی شدند و از ابتدای تحولات
اقتصادی اخیر هم ارز دولتی دریافت کردند بنابراین حالا که قیمت ارز رو به ثبات و
کاهش است نمیتوان انتظار داشت قیمت این کالاها کاهش یابد، چراکه اساسا این کالاها
با ارز ارزان وارد بازار شدهاند البته بگذریم از آنکه بهدلیل نبود نظارت کافی
برخی از این اقلام با ارز ارزان وارد کشور شدند اما با نرخ ارز آزاد سر از بازار
درآوردند.
موضوع دیگر که مانع از ریزش قیمتها میشود، بحث
چسبندگی قیمت است به این معنا که بازار در برابر کاهش قیمتها مقاومت میکند. برای
مثال تولیدکنندهای که مواد اولیه مورد نیاز را با دلار ۱۵ هزار تومان خریداری
کرده امروز برای فروش محصول نهایی با دلار در حال چرخش در کانال ۱۱ هزار تومان
مقاومت میکند.
از سوی دیگر واقیعت این است که هزینههای تولید متاثر
از افزایش دستمزدها، هزینههای انرژی و ...افزایش یافته است و نمیتوان انتظار
داشت که در کوتاهمدت یک تولیدکننده بتواند به آینده بازار اعتماد و قیمت محصول
خود را باتوجه به تمام این موضوعات کاهش دهد. عامل تاثیرگذار در مقاومت قیمتها
بحث اثر تحریم است. دور زدن تحریمها هزینهبر است که این هزینه دقیقا بر قیمت
محصول نهایی اضافه میشود و در نهایت مصرفکننده باید آن را بپردازد.
باید به ثبات رسید
کاهش قیمتها بهویژه قیمت ارز که انواع بازارها و
کالاها تاثیرپذیریی بالایی از آن دارند مادامی که همراه با نوسان باشد تاثیری در
بهبود شرایط اقتصادی و پایداری روند نزولی قیمتها نمیگذارد، چراکه تولیدکننده و
مصرف کننده و واردکننده همواره تهدیدی را پیش رو میبیند و به قیمتهای فعلی هر
چند که روند کاهشی داشته باشد، اعتماد نمیکند.
بنابراین مهمتر از ریزش مقطعی قیمت دلار موضوع پیشبینیپذیری
بازار است؛ اینکه فعالان بازار و سرمایهگذاران و در طرف تقاضا مصرفکنندگان تصور
روشنی از آینده حداقل کوتاهمدت فضای اقتصادی داشته باشند و در فضای بدون ریسک
نسبت به قیمتگذاریها اقدام کنند، چراکه در شرایط متلاطم فعالان حداکثر قیمت را
انتخاب میکنند تا ریسک کمتری متوجه سرمایه آنها شود. از سوی دیگر در فضای روشن
اقتصادی مصرفکنندگان هم دلیلی برای احتکار نمیبینند و بازار با مازاد تقاضا و
کمبود عرضه روبهرو نمیشود.